دور و نزدیک مذاکرات هسته ای

به گزارش «اقتصادنیوز» داعشی ها که با درآمدهای حاصل از فروش نفت عراق همچنان در منطقه جولان می دهند با واکنش کشورهای اروپایی و آمریکا مواجه شده اند که دیگر حضور گروه هایی این چنین را در راستای منافع ملی خود نمی دانند. همزمان با انتشار این اخبار خبرگزاری های خارجی از فرود یک فروند هواپیمای مسافربری آمریکا در فرودگاه بندرعباس خبر دادند که بنا بر گفته های مقامات ایرانی به جهت ارائه اطلاعات غیرشفاف و ناصحیح وادار به فرود آمدن در این شهر شده است.

دورهمی جدید تهران و اشنگتن

با نزدیک شدن به زمان مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 در نیویورک دامنه تحریکات سیاسی تهران در گفت و گوهای دو جانبه با اعضای این گروه وسیع تر می شود و به گفته عباس عراقچی تمامی کشورهای عضو را در برمی گیرد. یک هفته پیش بود که تهران و اشنگتن برای دومین بار پس از نشست وین پای میز مذاکره نشستند و به مدت سه روز به طرح و بررسی موارد اختلافی پرداختند.

 برخی کارشناسان معتقدند گفت‌و‌گوهای کارشناسی در حین مذاکرات دوجانبه میان ایران و آمریکا حاکی از وجود بحث فنی به منظور پیشبرد مذاکرات و برداشتن اختلاف نظرها (پرانتزها) از متن احتمالی نهایی است. این کارشناسان معتقدند مذاکرات هسته‌ای برای رسیدن به توافق جامع فراتر از یک مذاکره سیاسی صرف و برای رسیدن به راه حل مسالمت‌آمیز میان و 1+5 است.جالب است که این دور از مذاکرات ایران و آمریکا در سکوت کامل خبری و بدون هیچ گونه برنامه از پیش تعیین شده ای برگزار شد.

حمیدرضا آصفی در گفت و گو با شرق در این رابطه می گوید: به نظر من، اعلام نکردن این ملاقات‌ها فرصت تخریب، جوسازی و خبرسازی را از مخالفان به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات مانند اسراییل و لابی‌های مخرب می‌گیرد؛ این امر را می‌توان یکی از دلایل رسانه‌ای‌نکردن آن پیش از انجام ملاقات برشمرد. اما از طرف دیگر، مذاکرات ایران و آمریکا در مورد موضوع هسته‌ای به دلیل اینکه بارها انجام شده، دیگر حساسیت‌زدایی شده و لزومی ندارد تا با اعلام آن پیش از انجام، تحت تاثیر فضاسازی‌ها قرار بگیرد.

وی در این گفت و گو که در روز شنبه 15 شهریورماه منتشر شد دلیل فشردگی مذاکرات دو جانبه ایران با اعضای 1+5 را نیز اینگونه عنوان می کند که شهریورماه، ماه سرنوشت‌ساز مذاکرات هسته‌ای است. یعنی اینکه یا گره آن باز یا کورتر خواهد شد. در دورهای قبلی مذاکرات، اشکالی که به لحاظ تکنیکی وجود داشت این بود که فاصله بین مذاکرات زیاد و بار آن روی دور آخر یعنی وین 6 بود. این مساله خیلی مناسب نبود که آن مذاکرات 19روز طول بکشد. این اتفاق در مذاکرات ژنو هم افتاد که باعث شد آمریکایی‌ها از آن سوءبرداشت کنند. اما الان فاصله بین مذاکرات کم شده و این به دو طرف کمک می‌کند تا فاصله‌ها را کم کنند.مذاکرات سیاسی و کارشناسی دو جانبه ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران در ژنو سوئیس پس از بیش از ٢٠ ساعت پایان یافت.نمایندگان ایران و آمریکا در این دور از مذاکرات بیش از ١٢ ساعت مذاکره سیاسی و هشت ساعت مذاکره کارشناسی داشتند.

جالب است که عباس عراقچی،مذاکره کننده ارشد ایرانی گفت و گوهای این دوره را برخلاف ادوار گذشته مفید دانست و اظهار امیدواری کرد که این مذاکرات به حل اختلافات کمک کند.هرچند که وی تاکید می کند ما هنوز تا حل همه مسائل فاصله داریم.

نگاه بدبینانه کیهان به مذاکرات هسته ای

با وجود دیدگاه خوشبینانه مذاکره کننده ارشد هسته ای به گفت و گوهای آتی ایران و 1+5 روزنامه کیهان در یادداشت روز چهارشنبه خود با طرح این مطلب که نزدیک شدن به زمان مذاکرات جدید هسته‌ای در نیویورک، رفت و آمدهای دیپلماتیک مقامات کشورمان، یک سال مذاکره جدی و مستمر بین ایران و 1+5 و مهمتر از همه رفتارهای مقامات غربی و به ویژه آمریکایی‌ها در مواجهه با یک سال اعتمادسازی کامل مسئولان کشورمان، افزون بر انتظار عمومی برای رسیدن این ماراتن نفسگیر به خط پایان، تردیدهای قابل توجهی را در ناظران و کارشناسان و مردم پدید آورده است، می نویسد: این شرایط زمینه ساز طرح این سووال می شود که آیا ادامه روند مذکور، فرجامی درخور این همه هزینه و سرمایه‌گذاری خواهد داشت؟ و آیا در پس صرف بخش مهم و حیاتی انرژی دولت در دیپلماسی، دستاوردی شایسته و متناسب به دست خواهد آمد؟! کیهان در بخشی از این یادداشت با ذکر قسمتی از اظهارات وزیر امور خارجه که گفته بود: «به هر حال پیچیدگی‌هایی وجود دارد که تحریم‌ها با چه روش‌هایی تعلیق و لغو خواهند شد.

 به خصوص این که تعهداتی که جمهوری اسلامی ایران خواهد پذیرفت این گونه نیست که همه دفعتا انجام شود و ما نیز طبق مراحلی این تعهدات خود را انجام خواهیم داد؛ بنابراین وجود یک جدول زمانی برای برداشته شدن تحریم‌ها در مقابل اقداماتی که طرف ما باید انجام دهد یکی از قسمت‌های سخت مذاکراتی ما خواهد بود.،می آورد: عملا و در طول ماه‌های گذشته، ما به تمامی تعهداتمان عمل کرده‌ایم و هیچ چیز انجام نشده‌ای باقی نمانده است! و البته هیچ چیز دیگری هم نداریم که در توافق احتمالی آتی، برای نابودی یا اکسید کردن آن تعهد بدهیم! مگر آنکه به نشست سعدآباد برگردیم و همه چیز را از اساس تعلیق کنیم که امر دیگری است!

یکی به دوی اروپا و آمریکا در زمین ایران

اگرچه اینطور عنوان می شود که اصلی ترین اختلافات ایران و 1+5 به دلیل رفتارهای کج دار و مریض طرف آمریکایی است اما به نظر می رسد اروپایی ها به ویژه فرانسوی ها هم حاضر نیستند که در بازی هسته ای ایران در قامتی کوتاهتر از آمریکایی ها ظاهر شوند و شاید برهمین اساس باشد که هرازگاهی شاهد رفتار غیرمنتظره برخی از مقامات اروپایی هستیم.توجه به همین رفتارها بود که موجب شد اعضای تیم مذاکره کننده ایران در راستای زمینه سازی پیش از مذاکرات نیویورک دعوتی هم از مذاکره کنندگان کشورهای فرانسه،انگلیس و آلمان به عمل آورند و پای میز مذاکرات دوجانبه با آنها بنشینند.

داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه در گفت و گو با اقتصاد نیوز اما با طرح این موضوع که موضع اروپا به‌اندازه آمریکا تعیین‌کننده نیست،خاطرنشان می کند: که مذاکرات با کشورهای اروپایی روند دستیابی به توافق هسته‌ای را تسهیل می‌کند، هرچند که گام نهایی بنابر خواست آمریکا برداشته می‌شود.وی معتقد است که آنچه از سوی فرانسوی ها پیش از انعقاد توافق ژنو دیدیم نیز ژستی تبلیغاتی بود اما اگر قرار بر لغو تحریم های ایران باشد اروپایی ها پیش از امریکایی ها به این کار مبادرت می ورزند چرا که اروپایی ها مشکل آمریکا را ندارند و تحریم هایی را در رابطه با حقوق بشر و یا تروریسم علیه ما تصویب نکرده اند و مجبور نیستند از خوان کنگره و سنا و رئیس جمهور برای لغو تحریم ها عبور کنند.

سردرگمی غرب در برخورد با فرقه نو رسته

کشورهای اروپایی علاوه بر مذاکرات هسته ای ایران این روزها سرگرم برگزاری نشستی در رابطه با نحوه مواجهه با گروه های فرقه گرا چون داعش هستند. پس از کشته شدن دو خبرنگار آمریکایی و انتشار اخباری مبنی بر افزایش تعداد اتباع کشورهای اروپایی در میان اعضای داعش اعضای ناتو گردهم آمدند تا راه های مقابله با تحرکات این گروه تروریستی را بررسی کنند و به نظر می رسد که به توافقات شایان توجهی هم دست یافته باشند که مارتین لیدگار، وزیرخارجه دانمارک را راهی ایران کرده اند تا حامل پیامشان برای تهران باشد.
اینکه برخی از کشورهای غرب تصمیم گرفته اند ائتلافی تشکیل و به موضوع تروریسم نگاهی همه جانبه داشته باشند و این تصمیمی در حوزه ناتو است.

معاون سیاسی رئیس جمهور که خبر این دیدار را در صفحه شخصی خود منتشر کرده بود با ذکر این نکته که وزیر خارجه دانمارک پس از تصمیم ناتو به ایران آمده، واز ایران هم به عربستان می رود ،می نویسد:او می خواهد به نیابت از غرب به تهران و ریاض اطمینان دهد که این نزاع اسلام و مسیحیت نیست.

چرخش اوباما به سمت ایران

البته در آن سوی جریان نیز باراک اوباما پیغام می دهد که خطر اصلی برای ما و همپیمانان منطقه ایمان نه ایران بلکه داعش است. صادق زیباکلام در یادداشتی که با عنوان "کالبدشکافی چرخش اوباما در برابر ایران" برای روزنامه شرق نوشت،اینگونه عنوان می کند که چه کسی فکر می کرد روزی روزگاری بیاید که رییس جمهور «ایالات متحده» از آن سر دنیا، کشورهای عربی را در این سر دنیا و در همسایگی ایران نصیحت کند که مبادا دچار این اشتباه استراتژیک شوید و ایران شیعه را دشمن خود تصور کنید. موضعگیری اوباما در آستانه سالگرد 11سپتامبر در حقیقت هدیه ای - خواسته یا ناخواسته - برای ایران بود. نیازی نیست، ایران تلاش کند تا کشورهای عربی را مجاب کند که نه امروز و نه در گذشته، اساسا دلیلی برای دشمنی با اعراب نداشته و در افراطی گری ها اثری از ایران و ایرانی دیده نمی شود. در عین حال، این، همه داستان نیست.

وی تاکید می کند کاخ سفید، مدت هاست که دست دوستی به سمت ایران دراز کرده و انتظار دارد ایران را تشویق کند تا سوار قطار جنگ با گروهک مذکور شود. ایران در سوریه نشان داد از نظر نظامی به همراه متحدان خود - اگر قرار شود نبرد جدی و همه جانبه با داعش آغاز شود- جدی ترین نیروی نظامی ای است که می شود در سطح منطقه روی آن حساب کرد.هرچند که هنوز هیچ شواهدی در دست نیست که آمریکا به منظور شرکت ایران در نبرد با «داعش» حاضر شود امتیازی به مذاکرات هسته ای بدهد اما این امر قهرا پیش خواهد آمد.

بازتاب سخنان ضد داعشی ظریف در رسانه ها

 در حالی که بسیاری از تحلیلگران در رسانه‌های متفاوت از لزوم همکاری ایران و امریکا در بحث مبارزه با داعش سخن می‌گویند، روزنامه اعتماد در گزارشی با طرح سخنان اخیر وزیر امور خارجه که گفته بود: احساس می‌کنم هنوز تصمیم و فهم و درک جدی از میزان این خطر ایجاد نشده که امریکایی‌ها وارد حرکت جدی علیه این گروه شوند،می نویسد:این اظهارات ظریف درست یک روز پس از آن مطرح شد که سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در واکنش به گزارش‌های منتشرشده در مورد احتمال همکاری امریکا و ایران برای مبارزه با «داعش» در عراق، اعلام کرده بود ما قصد همکاری نظامی یا اشتراک‌گذاری اطلاعات با ایران را نداریم. ما برنامه‌یی برای انجام چنین کاری نداریم اما به وضوح اعلام کردیم که داعش، تهدیدی نه تنها برای امریکا بلکه برای تمام منطقه از جمله ایران است و معتقدیم که تمامی کشورها، صرفنظر از اختلافات‌شان باید در راستای هدف تضعیف و در نهایت شکست داعش تلاش کنند.

ائتلاف علیه داعش ساختگی است

 البته به نظر می رسد که در این سوی ماجرا و در ایران هم افرادی باشند که ضمن رد امکان همکاری تهران و واشنگتن در عراق بر مقوله بی اعتمادی ایران نسبت به آمریکا صحه بگذارند.حسین شیخ الاسلام ،مشاور امور بین الملل رئیس مجلس با بیان این مطلب که ضرورتی ندارد جمهوری اسلامی ایران در ائتلاف احتمالی ساختگی علیه داعش مشارکت کنند ،خاطرنشان می کند : ایران با هوشیاری کامل وارد بازی ساختگی آمریکایی ها نخواهد شد چون در واقع ضرورتی هم ندارد .

وی در گفت و گو با مهر اینطور می گوید که داعش به هیچ عنوان برای جمهوری اسلامی ایران خطر محسوب نمی شود و این گروه تروریستی نمی تواند امنیت ما را به خطر بیندازد.

تاکید بر نبایدهای همراهی ایران با برخی از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای در برخورد با داعش در حالی صورت می گیرد که ایران به ائتلاف ضد داعش که با حضور وزرای خارجه کشورهای اروپایی و آمریکا و البته همسایگان عراق و سوریه برگزار می شود،دعوت نشده بود. این اجلاس پنج شنبه گذشته در جده عربستان برگزار شد و خبری از حضور نمایندگانی از ایران نبود.

خبری از توافق تعداد سانترفیوژها نیست

 با مشخص شدن گره مذاکرات هسته ای ایران و 1+5، پایگاه خبری المانیتور به نقل از یک منبع ایرانی مدعی شد: ممکن است تهران با کاهش تعداد سانتریفیوژهایش تا هفت هزار عدد موافقت کند.

این پایگاه خبری اینگونه آورد که این تعداد سانترفیوژ از 10هزار سانترفیوژ در حال فعالیت ایران کسر می شود.اما سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران در برنامه رویداد رادیو گفت وگو در پاسخ به این سوال که آیا ایران با کاهش تولید سانتریفیوژها به 7 هزار دستگاه موافقت کرده یا نه؟ اینگونه اظهار داشت که این اخبار به هیچ وجه صحت ندارد و مردم نباید به فضاسازی رسانه های غربی که با انگیزه های مختلف انجام می دهند؛ اهمیت بدهند. بر اساس آن چه در مذاکرات اتفاق افتاده بر روی هیچ عددی تا کنون موافقت نشده است و من هم این اعدادی را که مطرح کرده اند تأیید نمی کنم.وی در برنامه گفت وگوی ویژه خبری نیز تاکید کرد که اگر تحریم ها تکرار شود عکس العمل مناسبی خواهیم داشت.

پرنده آمریکایی در آسمان ایران

در کشاکش مذاکرات هسته ای و گفت و گوها پیرامون نحوه مواجهه با گروهک تروریستی داعش خبری مبنی بر فرود یک فروند هواپیمای مسافربری آمریکایی در ایران منتشر شد. حوالی نیمه‌شب روز جمعه 14 شهریور، هواپیمای اماراتی که سرنشینان آن حدود صدپیمانکار آمریکایی بودند در فرودگاه بندرعباس فرود آمد. این هواپیما که متعلق به شرکت اماراتی «فلای‌‌دوبی» و در اجاره نیروهای ائتلاف بین‌المللی تحت‌رهبری آمریکا در افغانستان بود، پرواز خود را از پایگاه نظامی «بگرام» در شمال کابل آغاز کرده بود. روزنامه «واشنگتن‌پست» در گزارشی مدعی شد که جت‌های جنگنده ایرانی این هواپیما را «وادار به فرود» کرده‌اند.

 این روزنامه از قول یک مقام آمریکایی ادعا کرد ایران، این هواپیما را وادار به فرود کرده و جت‌های جنگنده ایران این هواپیما را تا فرودگاه نظامی بندرعباس همراهی کرده‌اند. هرچند در همین گزارش، به نقل از برخی دیگر از مقام‌هایی آمریکایی گفته‌ شده بود هواپیما به اختیار خود در بندرعباس به زمین نشسته است. اما حدود چهارساعت بعد، وزارت خارجه آمریکا از عزیمت این هواپیما به سوی مقصد اولیه‌اش و فرود در دوبی خبر داد و ادعای روزنامه واشنگتن‌پست را تکذیب کرد.خبرگزاری رویترز نیز از قول یک مقام آمریکایی در این‌باره نوشت: این هواپیما با چند ساعت تاخیر پروازش را از «بگرام» آغاز کرده ولی چون برنامه پروازی‌اش را به‌روز نکرده بود، مسوولان مراقبت پرواز در ایران انتظار نداشتند آن را در آسمان ببینند و به همین خاطر از آن خواستند راهی را که آمده باز گردد و به افغانستان برود اما چون سوخت کافی برای بازگشت نداشت، در بندرعباس فرود آمد.

روزنامه شرق اما در گزارشی روایت استاندار هرمزگان از این ماجرا را ذکر می کند و می اورد: «جاسم جادری» تعداد سرنشینیان هواپیما را «۱۴۰نفر که ۱۱۰نفر آنها آمریکایی بودند» ذکر کرد و گفت: «وقتی این هواپیما وارد حریم هوایی ایران می‌شود، نیروهای ویژه از این هواپیما سوال می‌کنند و مشخصات را می‌خواهند و وقتی خدمه هواپیما مشخصات خود را ارایه می‌کنند، متوجه می‌شوند این اطلاعات در سامانه وجود ندارد.» به گفته او «خدمه این هواپیما خودشان را با مشخصات دیگری معرفی می‌کنند، از این جهت نیروهای ما مشکوک می‌شوند و مجددا مشخصات آنها را درخواست می‌کنند، ولی متاسفانه بازهم اطلاعات نادرست می‌دهند.» جادری افزوده: «با مقامات بالا هماهنگ شد، چون این هواپیما اطلاعات نادرست داده است، بنا شد از آن بخواهیم تا فرود بیاید و اطلاعات بیشتری به ما بدهد، ولی هواپیمای مذکور مقاومت می‌کند، از این جهت نیروهای ما مجبور می‌شوند در اولین فرودگاه که فرودگاه بندرعباس است، آن‌را بنشانند.» او ادامه داد: «وقتی هواپیما فرود آمد و با خلبان مذاکره کردیم، خودش به اشتباهش اقرار کرد و وقتی موضوع از نظر ما فیصله پیدا کرد، به آنها گفته شد می‌توانید پرواز کنید و بروید، ولی گروه پرواز گفت؛ مدت‌زمان پروازی ما (که حدود هفت الی هشت‌ساعت است) به اتمام رسیده و باید گروه دیگری بیاید و هواپیما را منتقل کند. جالب اینکه مسافران این هواپیما تحت‌عنوان مسافران شخصی بودند، ولی اینگونه نبود، بلکه نیروهای نظامی با لباس شخصی بودند. لباس شخصی پوشیده بودند اما پوتین به پا داشتند. این نیرو‌ها متعلق به نیروهای ناتو بود و گروه پروازی هم آمریکایی بود.

گزینه های نمایندگی ایران در سازمان ملل

اوایل سال ۱۳۹۳ رویترز به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که حسن روحانی رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران «حمید ابوطالبی» را نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد برگزیده است. چندی نگذشت که رسانه‌ها خبر دادند، به کسانی که در ماجرای تسخیر سفارت امریکا بوده‌اند، روادید نمی‌دهد. امریکایی‌ها مدعی بودند به علت اینکه آقای ابوطالبی در ماجرای تسخیر سفارت حضور داشته است، روادید نخواهند داد.پس از آن بود که دو کشور در گیر و دار معرفی نماینده جدید ایران شدند و در نهایت نیز بنابر تصویب قانونی جدید اوطالبی از ورود به آمریکا منع شد.

 حالا پس از گذشته نزدیک به 5ماه از این موضوع ناصر هادیان، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران در گفت و گو با دنیای اقتصاد، چهار گزینه را برای نمایندگی ایران در سازمان ملل پیشنهاد می کند و ضمن برشمردن برخی ویژگی‌ها از جمله داشتن تجربه‎های دیپلماتیک و مدیریتی، شناخت مناسب کار سازمان ملل و آمریکا می گوید:آقایان محمدعلی نجفی، احمد عزیزی، امیر زمانی‌نیا و محمدکاظم سجادپور مناسب ترین افراد برای احراز این پست هستند.