توافقنامه اقلیمی پاریس چیست و چه الزاماتی می آورد؟

به گزارش همشهری آنلاین ، متن این توافقنامه پس از مذاکراتی که میان نمایندگان 195 کشور جهان در بیست و یکمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در پاریس انجام گرفت، تصویب شد و در 21 دسامبر سال 2015 به تایید عمومی رسید. این پیمان در روز زمین، برابر با 22 آوریل سال 2016 در مراسمی در نیویورک به امضا رسید.

تا ماه نوامبر سال 2016، 193 عضو پیمان‌نامه اقلیمی سازمان ملل متحد (UNFCCC) این توافقنامه را به امضا رساندند که از این میان 100 عضو آن را تصویب کردند. پس از تصویب این قرارداد توسط اتحادیه اروپا در اکتبر سال 2016،‌ تعداد کشورهای تصویب‌کننده آن از نظر میزان تولید گازهای گلخانه‌ای به حد نصاب لازم برای اجرایی شدن پیمان رسید. این توافقنامه از چهارم نوامبر سال 2016 به اجرا درآمده است و براساس آن زمانی که 55 کشور جهان که عامل تولید حداقل 55 درصد از گازهای گلخانه‌ای جهان هستند،‌ این توافقنامه را تصویب، پذیرش یا امضا کنند، پیمان وارد فاز اجرایی خواهد شد.

لارن فابیوس دبیر کنفرانس اقلیمی پاریس و وزیر امورخارجه وقت فرانسه تصویب و اجرایی شدن این قرارداد را برنامه‌ای بلند‌پروازانه و متعادل و نقطه تحولی در مسیر کاهش گرمایش جهانی توصیف کرد.

هدف این پیمان در بند دوم آن توضیح داده شده‌است: ارتقا اجرای چارچوب سازمان ملل در زمینه تغییرات اقلیمی از طریق حفظ افزایش میانگین دمای جهانی پایین‌تر از دو درجه سانتیگراد بالای میانگین دوران پیش صنعتی و تلاش برای جلوگیری از افزایش 1.5 درجه‌ای دما نسبت به دوران پیش‌صنعتی به منظور کاهش خطرات و عوارض ناشی از تغییرات اقلیمی، افزایش توانایی سازگاری با عوارض شدید تغییرات اقلیمی و ایجاد مقاومت اقلیمی، شرایطی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به شیوه‌ای که روند تولید غذا دچار نقصان نشود، و منطبق‌سازی جریان اقتصادی با سازوکاری در مسیر کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و توسعه مقاومت اقلیمی.

این توافقنامه به عنوان انگیزه‌ و نیروی محرک برای حذف سرمایه‌گذاری در حوزه سوخت‌های فسیلی و اولین پیمان جامع اقلیمی در جهان به شمار می‌رود.

هر کشوری که توافقنامه را به رسمیت شناخته است،‌ درجه‌ای از مشارکت ملی را برای خود تعیین می‌کند که در بند سوم پیمان به آن اشاره شده‌است. این بند از کشورها خواسته تا بلندپرواز باشند، در طول زمان روند پیشرفت خود را ارائه دهند و دیدگاه خود را دستیابی به هدف پیمان قرار دهند. میزان مشارکت باید هر پنج سال یکبار به دبیران UNFCCC گزارش شود تا به ثبت برسند.

میزان مشارکت هر کشور توسط همان کشور تعیین می‌شود با این همه این مشارکت مانند یک قانون بین‌المللی الزام‌آور نیست زیرا از ویژگی‌های لازم برای ایجاد عوامل الزام‌آور برخوردار نیست. علاوه بر این هیچ مکانیزمی برای وادار کردن یک کشور برای تعیین اهداف در مشارکت ملی آنها در زمانی تعیین شده وجود ندارد و هیچ اجباری نیز برای اجرای اهداف تعیین شده درنظر گرفته نشده‌است. تنها یک برنامه تشویقی،‌تنبیهی در این پیمان گنجانده شده‌است،‌از این رو به دلیل اینکه هیچ عواقبی برای عدم پایبندی به تعهدات برای کشورها درنظر گرفته نشده‌است،‌ درصورتی که کشورهایی با عدم پایبندی از پیمان خارج شوند، ممکن است دیگر کشورها نیز به ادامه پایبندی دلسرد شده و به تدریج پیمان پاریس دچار فروپاشی شود.