ارتقا حاکمیت شرکتی لازمه بازار سرمایه

اصول چهارده گانه برای بهبود حاکمیت شرکتی توسط بانک مرکزی، به شبکه بانکی ابلاغ شد. مدیریت کل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری به منظور آگاهی از آخرین توصیه‌های نهادهای مالی و نظارتی بین‌المللی، اقدام به ترجمه « اصول چهارده گانه برای بهبود حاکمیت شرکتی» منتشره از سوی کمیته نظارت بانکی بال ، نموده است. به این بهانه  به بررسی مقوله حاکمیت شرکتی با تاکید بر بازار سرمایه و شرکتهای سهامی عام پرداخته می‌شود.

واژه حاکمیت شرکتی یک مفهوم مورد توجه و در حال تکوین در دنیای کسب و کار است. حاکمیت شرکتی در سطح خرد، دستیابی به اهداف شرکت و در سطح کلان، تخصیص بهینه منابع جامعه را در نظر دارد. در بیان کلی نظام حاکمیت شرکتی سیستمی است که ارتباط بین شرکت و ذی نفعان آن را تعیین، کنترل و هدایت می‌کند.
نظام حاکمیت شرکتی در هر کشور تابعی از متغییرهای داخلی و بیرونی است. عناصر داخلی شامل ساختار مالکیت، وضعیت اقتصادی، نظام قانونی و فرهنگ جامعه است. عناصر بیرونی به تعامل و روابط اقتصادی با سایر کشورها مربوط می‌شود.

ساختار مالکیت شرکت‌های سهامی عام در وضعیت کنونی ایران تا حد زیادی بر توان درونی تطبیق دارد. نفوذ سهامداران عمده بر شرکت‌های سهامی عام ایران مشهود است. حتی با توجه روند خصوصی‌سازی نیز به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک این وضعیت چندان تغییر کند.

شرکت‌های دولتی بزرگی که در سال‌های اخیر سهام آنها به مردم واگذار شده است، کماکان مستقیم یا غیرمستقیم در کنترل دولت قرار دارد. بنابراین مساله نمایندگی در ایران کمرنگ است.از سوی دیگر سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران بر عنصر عدالت تاکید داشته است. توجه به عدالت محوری و لحاظ نمودن حقوق تمامی ذی نفعان که تئوری ذی نفع نیز بر آن تاکید دارد، بایستی جهت تدوین مجموعه قوانین منسجم جهت ارتقا سطح حاکمیت شرکتی در ایران مدنظر قرار گیرند.

در این راستا باید مبانی کلیدی از قبیل پاسخگویی و حسابدهی، خلق ارزش و استفاده موثر از منابع شرکت، گزارش‌دهی به موقع و شفافیت، رعایت انصاف و عدالت در رابطه با تمامی ذی نفعان و ایفای نقش اجتماعی و شهروندی رعایت شود.لحاظ شدن موارد یاد شده و ارتقای سطح حاکمیت شرکتی در شرکتهای سهامی عام ایران می تواند موجب شفافیت و راستی نمایی شده و در نتیجه آنچه به همراه خواهد داشت، جلب اعتماد مردم و سرازیر شدن پس‌اندازها به سمت بازار سرمایه با در نظرگرفتن بازدهی و ریسک صنایع مختلف خواهد بود.