5 سوال بی‌جواب قرارداد خرید 118 فروند ایرباس
به‌گزارش اقتصادنیوز، شکی نیست که توافق تاریخی ایران با کمپانی ایرباس، برای خرید 118 فروند هواپیمای جدید، خواهد توانست بخش صنعت هوایی این کشور را که به دنبال تحریم‌های اقتصادی به شدت لطمه دیده، زیر و رو کند. قرارداد خرید هواپیماهای جدید باعث خواهد شد تا ایران‌ایر، دوباره عنوان یکه‌تاز را در حمل و نقل هوایی در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس به دست آورد.
به‌گزارش فوربس، با نگاهی به جلوتر و طبیعت تاریخی این توافقات، همچنان برخی سوالات در این رابطه بی جواب مانده است. درحالی که کمپانی آمریکایی بوئینگ نیز گوشه چشمی به سفارشات ایرانی‌ها دارد -که البته بیشتر آن هم‌اکنون در پشت صحنه اتفاق می‌افتد- کارشناسان صنعت هوایی به دقت درحال دنبال کردن روند این قراردادها هستند با این حال، همچنان نکات مبهمی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
این قرارداد شامل خرید چه هواپیماهایی می‌شود؟
بنابر اعلام ایرباس، قرارداد خرید 118 هواپیما توسط ایران، شامل خرید 73 فروند هواپیمای پهن‌پیکر (شامل: 45 فروند هواپیمای A330s، شانزده فروند A350s و 12 فروند A380s) و 45 فروند هواپیمای باریک‌پیکر (شامل تمام خانواده A320) می‌شود. این آمارها بارها توسط مقامات ایران نیز تکرار شده است، با این حال، دستکم دو مقام رسمی اطلاعات متفاوتی را اعلام کرده‌اند. سه روز قبل از اینکه محتوای قرارداد ایرباس مشخص شود، «محمد خداکرمی»، معاون عملیات هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری ایران، اعلام کرده بود که اکثر ایرباس‌های خریداری شده توسط ایران، از خانواده A320 خواهند بود. این ادعا یک روز پس از عقد قرارداد با ایرباس ازسوی «اصغر فخریه کاشان»، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل نیز تکرار شد. وی در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی ایران گفته بود که بخش اعظم هواپیماهای خریداری شده توسط ایران را هواپیماهای A320s و A321s تشکیل می‌دهد. ایران، به دلیل ابعاد مناسب و همین‌طور انس گرفتن با هواپیماهای خانواده A320، بازار داخلی بزرگی برای این مدل هواپیما دارد که این درست برخلاف مشاهده برخی مدل‌ها در بین خرید بزرگ این کشور از ایرباس است. بنابراین، گرایش این کشور به سمت خرید هواپیماهای باریک‌پیکر، یک اقدام منطقی محسوب می‌شود.
هواپیماهای جدید چه زمانی می‌رسند؟
ایرباس هیچ تاریخ خاصی را از زمان تحویل هواپیماهای جدید اعلام نکرده اما فخریه کاشان هفته گذشته، در حاشیه یک کنفرانس هوایی در تهران اعلام کرد که نخستین هواپیماهای خریداری شده امسال و آخرین هواپیماها نیز در سال 2022 وارد ایران خواهند شد. وی تاکید کرد: اشتباه نکنید؛ این یک زمان‌بندی تحویل فوق‌العاده است. مهندسان و خلبانان ایرانی، در طول چندین دهه تحریم و انزوای کشور، تخصص‌های قابل توجهی کسب کرده‌اند اما دانش فنی آنها اکنون محدود به مدل‌های از رده خارج و فرسوده می‌شود. حتی با کمک شرکای خارجی، زمان زیادی برای ارتقای دانش فنی راه‌اندازی و نگهداری هواپیماهای نسل جدید لازم است.
هواپیماهای جدید متعلق به کدام شرکت‌های هواپیمایی هستند؟
این یکی از مهمترین سوالات در قرارداد جدید خرید هواپماها از ایرباس است. ایرباس در بیانیه خود صراحتا اعلام کرده که مقصد 118 فروند هواپیمای جدید «ایران‌ایر» خواهد بود. قطعا باور این مساله سخت خواهد بود. کل پروازهای عملیاتی این شرکت هواپیمایی دولتی، تنها با 26 فروند هواپیما انجام می‌شود درحالی که این شرکت 19 فروند هواپیمای ذخیره نیز در اختیار دارد. این کمپانی همچنین در آستانه عقد قرارداد خرید 40 فروند هواپیمای میان‌برد ATR از فرانسه قرار دارد و احتمال خرید هواپیما از کمپانی بوئینگ را نیز رد نکرده است. افزایش حجم ناوگان هوایی ایران‌ایر به بیش از 100 فروند هواپیمای جدید، اگر حتی در کوتاه‌مدت امکانپذیر به نظر نرسد، اما در دراز مدت یک هدف جاه‌طلبانه و بلندپروازانه خواهد بود. با درنظر گرفتن حجم نیاز وسیع‌تر صنعت هواپیمایی ایران به هواپیماهای جدید، در سایر رقبای ایران‌ایر، نظیر هواپیمایی ایران آسمان، کیش ایر و قشم ایر، بسیار بعید است که ایران بخواهد تمام هواپیماهای خریداری شده را تنها به یک ایرلاین اختصاص دهد.
هزینه خرید هواپیماهای جدید چگونه پرداخت می‌شود؟
تا پیش از اظهارنظر کمپانی ایرباس، بانک مرکزی ایران دو قرارداد با بیمه «کوفاس» فرانسه و شرکت بیمه ساچه ایتالیا منعقد کرد. این دو آژانس اعتبارات صادراتی، ضمانت‌های لازم را به بانک‌های اروپایی حاضر در این معاملات می‌دهند. اما اشخاص حقیقی و حقوقی ایران، همچنان ازسوی نظام مالی ایالات متحده، تحت محدودیت‌های جدی قرار دارند، به خصوص وقتی صحبت از مبادلات تجاری پرداختی به دلار می‌شود. با وجود اینگونه موانع فنی، عزم و اراده سیاسی و مدیریت ریسک ازسوی برخی بانک‌های اروپایی اولویت می‌یابد.
آیا این قرارداد سفت و سخت است؟
آیا درباره یک یادداشت تفاهم صحبت می‌کنیم یا یک تعهد شرکتی سفت و سخت؟ آیا گزینه‌ها یا حقوق خرید در این قرارداد گنجانده شده است؟ برخی از این سرنخ‌ها را می‌توان در بیانیه‌های کمپانی ایرباس مشاهده کرد اما احتمالا وقتی که صورت خرید رسمی ایران در ماه فوریه کامل شود، می‌توان جزئیات بیشتری را در این رابطه مشاهده کرد. اما تا آن موقع، تنها اطلاعاتی که در دست داریم، اظهارات و اشارات اولیه کمپانی ایرباس درباره مذاکرات با مقامات ایرانی است. «فابریس برژیه»، مدیر اجرایی ایرباس درباره روند مذاکرات این کمپانی با ایرلاین‌های ایران در ماه سپتامبر گذشته پاسخ روشنی نمی‌دهد. او می‌گوید «هیچ اتفاق خاصی در این مذاکرات نیفتاده اما به نظرم ایران را یک بازار بسیار بزرگ یافتیم.» این یک پاسخ کاملا زیرکانه به نظر می‌رسد چراکه مذاکرات ایرباس با ایران، درحالی انجام شده بود که هنوز تحریم‌ها علیه این کشور به طور رسمی لغو نشده بود. با این حال، اگر بخواهیم حرف برژیه را باور کنیم، آیا می‌توان پذیرفت که عقد یک قرارداد با ارزش 25 میلیارد دلار تنها ظرف مدت 12 روز (مدت زمان بین اجرایی شدن برجام و عقد قرارداد خرید هواپیما با ایرباس) به نتیجه رسیده باشد؟
مجله «تجارت‌فردا» در شماره 165 خود که همین هفته منتشر شده، گزارشی را درباره نوسازی ناوگان هوایی ایران منتشر کرده که در این گزارش خلاصه‌ای از آن را به همراه تصویر اینفوگرافیک از عقد قرارداد جدید با ایرباس و قیمت جهانی هواپیماهای موجود در این قرارداد مشاهده می‌کنید.
