3.5 میلیون خانوار فاقد مسکن در ایران
به گزارش اقتصاد نیوز ، در گزارش ارزیابی طرح مسکن مهر در کمسیون اصل 90 ، علاوه بر این آمار، اشاره شده است: نگاهی به شاخصهای بخش مسکن در ایران نشان میدهد که در دهه اخیر تولید مسکن نسبت به افزایش خانوارها از رشد خوبی برخوردار بوده و در کاهش شاخص تراکم خانوار در واحد مسکونی مؤثر واقع شده است .بنابراین بر اساس آمارهای منتشره این رشد بهطور متوازن توزیع نشده است.
این در حالی است که گروههای کمدرآمد نهتنها از آن بهرهمند نشدهاند بلکه شرایط تأمین مسکن برای آنان بدتر شده است. سهم هزینه مسکن از کل هزینه خانوار در متوسط شهری در سال 1385 معادل 29.5 درصد بوده که برای دهکهای اول، دوم، سوم، چهارم به ترتیب 56.7، 40.5، 38.3 و 35.6 درصد و متوسط چهار دهک اول معادل 43 درصد است.
نتایج این طرح نشانگر این مسئله است که مدت زمان انتظار برای تأمین یک واحد مسکونی 75 متری در سال 1385 برای متوسط خانوارهای شهری 21.7 سال است و متوسط این شاخص برای چهار دهک اول درآمدی نیز معادل 59 سال است.
بنابراین وضعیت مسکن گروههای کم درآمد در شرایط نامناسبی بوده و مسئله تامین مسکن برای ایشان با مشکلات جدی مواجه خواهد بود.
جمعبندی نظرات بر این واقع شده که با توجه به تجارب قبلی دولت در زمینه تامین مسکن اقشار کم درآمد با روشهای متداول گذشته، نمیتوان با سرعت قابل قبولی نیاز خانوار کم درآمد فاقد مسکن را پاسخگو بود. از این رو برنامه واگذاری حق بهرهبرداری از زمین (مسکن مهر) که از مباحث و محورهای اصلی طرح جامع مسکن بود، در دستور کار قرار گرفت که با استفاده از تمهیدات اندیشیده شده و استفاده بهینه از منابع، معضل تامین مسکن فاقدان مسکن به ویژه اقشار کم درآمد را در حد قابل قبول مرتفع کند.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 کل واحدهای مسکونی کشور برابر با 15.8 میلیون واحد مسکونی گزارش شده است. این درحالیاست که کل خانوارهای کشور برابر گزارش یاد شده برابر با 17.3 میلیون خانوار گزارش شده است.
به عبارتی در کل کشور در حدود 1.4 میلیون واحد کمبود واحد مسکونی وجود دارد که از این میزان تعداد 851 هزار واحد شهری و تعداد 620 هزار واحد روستایی را تشکیل میدهند.
بر این اساس در کمیسیون اصل ۹۰ ، در نامهای بلند بالا به نمایندگان مجلس عملکرد دولت در پروژه مسکن مهر بررسی و اعلام شد که دولت نسبت به ثبتنام متقاضیان جدید در شهرهای با درصد بالاتر اقدام کند تا از هدر رفت سرمایه مالی در شهرهای فاقد مشکل (مسکن) جلوگیری به عمل آید. مسکن مهر در شرایطی مورد توجه قرار گرفت که سایر بخشهای اقتصادی از رشد مناسبی برخوردار نبود. با توجه به وجود ارتباطات پسین و پیشین بخش مسکن با سایر بخشهای اقتصادی رونق در بخش مسکن منجر به رونق اقتصادی سایر بخشها گشته و مانع بروز رکود اقتصادی است.
در این کمیسیون بررسی شده است که با توجه به ماهیت اشتغالزایی بخش مسکن، برای طرح مسکن مهر پتانسیل بالایی در مهار و رفع بیکاری در نظر گرفته شد. چرا که به ازاء ساخت هر 57 متر مربع زیربنای مسکونی بهطور مستقیم یک نفر اشتغال در یک سال ایجاد میشود و بنابراین مسکن مهر توانایی ایجاد اشتغال برای حدود 1.7 میلیون نفر بهصورت مستقیم در طول دوره ساخت را دارد.
از طرف دیگر با توجه به اینکه به ازاء هر نفر اشتغال مستقیم 24 نفر شغل غیرمستقیم نیز در یکسال ایجاد میشود، پروژه مسکن مهر منجر به ایجاد 420 هزار نفر اشغال غیرمستقیم نیز در دوره ساخت خود میشود که جمعا میتوان اشتغالزایی این برنامه معادل دو میلیون و 170هزار نفر شغل تخمین زد.
بر این اساس، با توجه به این ملاحظات مسکن مهر با هدف اصلاح اختلالات اجتماعی حاصل از فقدان مسکن پا به عرصه حیات گذاشت. از آنجا که قسمت عمدهای از گروه هدف مسکن مهر خانوارهای کم درآمدی است که سالهای طولانی از عمر خود را در انتظار خانهدار شدن به سر میبرند و بخشی از آنها به دلیل عدم تمکن مالی به حاشیهنشینی روی آورده و دچار عواقب بدمسکنی میشوند. میتوان گفت مسکن مهر با تامین نیاز اقشار کم درآمد به مسکن دارای کارکرد مثبت در کاهش آسیبهای اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس اقشار کم درآمد، تقویت بنیان و انسجام خانواده، بالا رفتن امید به زندگی در افراد و تشویق برای گام نهادن در مسیر پیشرفت است که همه این موارد به نوعی در کاهش بزهکاری و ناهنجاریهایی همانند طلاق موثر است.
مطابق اطلاعات حاصل از سرشماری نفوس و مسکن، نرخ مالکیت مسکن در کشور 63 درصد است که این میزان هشت تا 9 درصد نسبت به مالکیت مردم در سال 75 کاهش یافته است و از طرفی در سال 1385 بالغ بر 800 هزار ازدواج به ثبت رسیده است و با توجه ثبت 841 هزار ازدواج در سال 86 در کشور، جمعیت در آستانه ازدواج و تشکیل خانواده در سالهای اخیر به شدت افزایش یافته و همچنین طبق آمار در دو سال قبل، 17.5 میلیون خانوار در 16 میلیون خانه سکونت دارند و با در نظر گرفتن رشد 3.5 درصدی تشکیل خانوار که طبق بررسیهای انجام شده این روند افزایشی تا سال 1391 ادامه خواهد یافت نیاز به ساخت خانه در سطح کشور مشخص میشود.
همچنین در این گزارش عنوان شده است که با توجه به این تعداد تشکیل خانوار جدید و افزایش آن در سالهای آینده و همچنین با توجه به انبوهی از تقاضاهای انباشته شده سنوات گذشته برای مسکن، باید نهضتی در برنامه احداث واحدهای مسکونی ایجاد میشد که دولت و وزارت مسکن و شهرسازی را به آنجا رساند که برای برطرف شدن مشکل مسکن، سالانه 1.5 میلیون واحد مسکونی در کشور ایجاد شود.