مخاطرات خودکفایی جو/خودکفایی به قیمت اتلاف منابع آب!

به گزارش اقتصادنیوز، چندی پیش، کاوه خاکسار، مدیر کل دفتر غلات و محصولات اساسی وزارت جهادکشاورزی، از تدوین طرح افزایش ضریب خوداتکایی جو در کشور خبر داد و گفت: با اجرای این طرح، ما موفق می‌شویم نیاز کشور به واردات جو را تقریبا برطرف کنیم.

طرح خودکفایی جو، در حالی مطرح می‌شود که پیش‌تر نیز طرح خودکفایی گندم مطرح و اجرا شده بود و از نگاه برخی کارشناسان به نتایج مطلوبی نرسید و در نهایت دوباره ایران به واردکننده عمده گندم تبدیل شد. در همان زمان نیز این موضوع مطرح شد که به دلیل مشکلات کم‌آبی در ایران برای منابع آبی کشور انجام طرح‌هایی مانند خودکفایی مفید و موثر نیست.

در این راستا دکتر بهاالدین نجفی؛ عضو هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز، در گفت‌وگو با اقتصادنیوز، درباره خودکفایی در جو اظهار کرد: جو جزو آن دسته از محصولات کشاورزی است که به صورت غیرمستقیم توسط دام مصرف می‌شود و مصرف مستقیم انسانی ندارد. ولی به طور کلی باید در آن، به میزان مناسبی از تولید دست یابیم تا کل تولیدات دامی ما که بخش مهمی از غذای ما را تشکیل می‌دهد، دچار مخاطره نشود.

وی همچنین بیان کرد: ما پیش‌تر نیز تجربه خودکفایی را در حوزه گندم داشتیم و برای مدتی فشار روی تولید بیشتر گندم بود. در حالی که توجهی به محدودیت منابع آبی نمی‌شد. این در حالی است که با توجه به اینکه ما در ایران از کم‌آبی رنج می‌بریم باید موضوع افزایش تولید در هر یک از محصولات کشاورزی با افزایش بهره‌وری از منابع آبی همراه باشد.

او افزود: نتیجه طرح خودکفایی گندم را هم دیدیم. این طرح در نهایت شکست خورد و ما نه‌تنها به واردکننده گندم تبدیل شدیم بلکه منابع آبی ما هم دچار بحران شد. البته نمی‌توانیم بگوییم که بحران آب به وجود آمده نتیجه طرح خودکفایی است ولی بخشی از آن به این طرح مربوط می‌شود چون وقتی تمرکز روی تولید، بدون توجه به محدودیت‌ها افزایش یابد؛ کشاورز یا باید سطح زیر کشت را افزایش دهد که با توجه به وجود محدودیت در زمین‌های قابل کشت، در اغلب مواقع چنین چیزی میسر نیست یا باید میزان آبی را که به محصول می‌دهد، افزایش دهد که در این صورت نیز طبیعتا فشار روی منابع آبی افزایش یافته و منابع آبی ما را با بحران روبه‌رو می‌کند.

این کارشناس حوزه اقتصاد کشاورزی، اضافه کرد:‌ به طور کلی از نظر تئوری، بحث خودکفایی مطلق نباید مطرح شود، بلکه باید درباره خودکفایی نسبی بحث شود و زمینه را برای رسیدن به آن فراهم کنیم. در خودکفایی نسبی بنا بر این است که تولید محصولات استراتژیک را به اندازه‌ای برسانیم که در شرایط مختلف تجارت با جهان، از نظر امنیت غذایی در جهان دچار مشکل می‌شویم. برای این منظور خط فرضی را در نظر می‌گیرند که مثلا اگر به مرز تولید 70 درصدی برسیم، به خودکفایی نسبی رسید‌ه‌ایم.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز ، همچنین اظهار کرد: به طور کلی در بحث افزایش تولید یک محصول کشاورزی، باید بررسی کنیم و ببینیم که آیا برای کشور این می‌صرفد که با قیمت ارزان‌تر واردات انجام دهیم یا اینکه روی منابع آبی فشار بیاوریم و به افزایش تولید فکر کنیم؟

او متذکر شد: برای افزایش تولید باید برنامه‌ریزی شود که با استفاده از شیو‌ه‌های بهره‌وری در منابع آب و استفاده از تکنولوژی‌های نوین و موثر در مراحل کاشت و برداشت به سمت افزایش تولید محصول پیش برویم و با استفاده از اصلاح بذر، عملکردمان در واحد سطح افزایش یابد. در این صورت است که افزایش تولید به کشور و اقتصاد آن کمک می‌کند.