چرا زنگنه مخالف خصوصیسازی است؟ / ریشههای مخالفت وزیر نفت با چند خصوصیسازی اخیر
به گزارش اقتصادنیوز، وزیر نفت اخیرا نسبت به انحلال یکی از شرکتهای نفتی زیرمجموعه وزارت نفت واکنش نشان داده است؛ انحلالی که به تلاش وی، دو سال به تعویق افتاد و حالا بازهم خوشایند وی نیست.
زنگنه را وزیر صریح کابینه میدانند. شاید دلیل این صریح بودن لزوما اظهارنظرهای تندی نباشد که گهگاه همه را غافلگیر میکند. صحبتهای صریح زنگنه، در مواردی مطرح میشود که در بیشتر مواقع، دیگران از بیان این مواضع صریح ابا دارند. چه آن زمان که صحبتهای صریحی در خصوص واگذاریها بیان کرد و چه آن زمانی که درست در بدو ورودش به وزارت نفت، از انتصابهای اتوبوسی انتقاد کرد، همه نشان از آن داشت که وی مواضع خود را به صراحت بیان میکند.
مخالفت زنگنه با خصوصیسازی
شاید بتوان یکی از این مواضع صریح را در مورد خصوصیسازی دانست. دو سال قبل و در ابتدای کار دولت یازدهم، زنگنه از واگذاری دو شرکت به بخش خصوصی جلوگیری کرد. درست آذرماه سال 92 بود و دولت سرگرم ارائه گزارش عملکرد از 100 روز فعالیت خود. بیژن زنگنه در همین زمان با صدور دستوراتی واگذاری سهام دو شرکت پخش فرآوردههای نفتی و پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت را متوقف کرد. دستور وی هرچند به صراحت اما تنها زمانی برای تعویق تصمیم واگذاری بود.
این مخالفت اما به همین جا ختم نشد، چرا که در زمان واگذاری سهام شرکتهای دولتی، تلاشهایی از سوی وزارتخانه متبوع زنگنه برای بازپس گیری سهام برخی از شرکتهای پالایش نفت که در قالب رد دیون واگذار شدهاند، انجام شد تا زنگنه را به مرد مخالف وزارتخانه تبدیل کند. در عین حال، آنطور که برخی گزارشها تایید میکند، از دیگر موارد اختلاف زنگنه با سازمان خصوصیسازی، واگذاری سهام شرکت بهینهسازی مصرف سوخت بوده است. در این اختلاف، وزارت نفت موفق عمل کرد چرا که با ابلاغ اساسنامه این شرکت از سوی دولت، عملا دست سازمان خصوصیسازی از واگذاری سهام این شرکت کوتاه ماند. این مسئله اما کوتاهمدت بود، چرا که با تغییرات ساختاری، در نهایت شرکت بهینهسازی نیز واگذار میشد.
مسئله اختلاف دولت و سازمان خصوصیسازی یک طرف، مسئله دلایل مخالفت زنگنه با واگذاری برخی شرکتها جای سوال است. آنطور که صحبتهای اخیر زنگنه نشان میدهد، مخالفت وی با واگذاری شرکت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران که به مدت دو سال به تاخیر افتاده بود، تنها به دلیل در نظر نگرفتن بازوی مدیریتی جایگزین بود؛ مسئلهای که در انحلال شرکت صادرات گاز نیز تجربه شد و با انحلال این شرکت بدون در نظر گرفتن بازوی مدیریتی جایگزین، انتقادهای بسیاری به این مسئله صورت گرفت.
صحبتهای زنگنه در برخی موارد دلایلی داشت که قابل اصلاح از سوی سازمان خصوصیسازی بود و در برخی موارد به همین سادگی نبود. آن طور که میتوان از لابهلای برخی اخبار دریافت، نبود تمایل در زنگنه برای رها کردن شرکتهای زیرمجموعه وزارت نفت بود. این مسئله در واگذاری شرکت پخش فرآوردههای نفتی نیز دیده میشود، چرا که در زمان مطرح شدن واگذاری این شرکت، زنگنه اعلام کرده بود که "شرکت پخش، جزء بازوی اجرایی این وزارتخانه است" و در نهایت با این واگذاری مخالفت کرده بود.
با این حال، شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران در نهایت با درنظرگرفتن بازوی مدیریتی جایگزین، منحل شد. آن طور که خود زنگنه بیان کرده، وزارت نفت با واگذاری این شرکت مخالف بوده و با نظر سازمان خصوصیسازی، این شرکت در نهایت منحل شده است. همین مسئله شاید دلیلی برای انتقاد مخالفان به زنگنه باشد که او را مخالف خصوصیسازی میدانند. وزیر نفت از همان ابتدای کار خود بدون رودربایستی با مقامات دولتی، مواضع خود را صریح بیان کرد. هرچند که در بیان این مواضع، به یکی از مخالفان خصوصیسازی بدل شده است.
دلیل واقعی مخالف چه بود؟
ماهنامه بازار سرمایه در بهمن ماه سال 92 اما نکتهای را مطرح کرد که نشان از دلایل مخالفت زنگنه با این واگذاریها بود. گزارش این ماهنامه که جزئیات بیشتری از مخالفتهای زنگنه بیان کرده بود، نشان از آن داشت که وزیر نفت با واگذاری سهام 12 شرکتی که سازمان خصوصیسازی در ليست واگذاریهای سه ماهه چهارم سال جاری قرار داده، مخالفت کرده است. با این حال، آنطور که این ماهنامه بیان کرده بود، پيش از اين و در دوره احمدینژاد نیز اتفاقات مشابه مخالفت زنگنه دیده میشد اما علت اصلی، آماده نبود مجموعههایی بوده که باید به بخش خصوصی واگذار میشد.
بسیاری دیگر از کارشناسان نیز مانند گزارش منتشر شده از سوی این نشریه، معتقدند که زنگنه با نفس واگذاری و خصوصیسازی مخالف نیست بلکه دلیل اصلی صحبتهای مخالف وی، آماده نبودن مجموعههای هدفگذاری شده برای واگذاری بود. با این حال، مخالفتهای زنگنه هنوز هم ادامه دارد. شاید بتوان گفت، یا زنگنه برخلاف آنچه موافقان او میگویند، با خصوصیسازی مشکل دارد یا فرضیه دیگری به میان میآید که نشان از کارشناسی نبودن واگذاریهای سازمان خصوصیسازی دارد که هر بار با واکنش زنگنه همراه میشود.