آیا رشد جمعیت باعث رشد اقتصاد می‌شود؟

به گزارش «اقتصادنیوز» کاهش نرخ رشد جمعیت در سال‌های اخیر به یک معضل بزرگ اقتصادی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تبدیل شده است؛ یکی از این کشورها را می‌توان ژاپن دانست که طی چهار سال گذشته نرخ رشد جمعیت منفی داشته و تعداد شهروندانی که از دنیا رفته‌اند، بیشتر از افرادی بوده که به دنیا آمده‌اند. طبق مطالعات انجام شده توسط مرکز مطالعات اقتصادی ژاپن، در صورت کاهش نرخ رشد جمعیت در هر کشوری، نرخ رشد اقتصادی کاهش پیدا می‌کند؛ ولی این در صورتی است که دیگر فاکتورهای اثرگذار روی رشد اقتصادی در فرآیند این تغییر ثابت باقی بماند.

از دیگر فاکتورهای اثرگذار روی رشد اقتصادی هر کشور را می توان مشارکت نیروی کار در فعالیت اقتصادی، نرخ مشارکت زنان، نرخ مشارکت اقتصادی افراد سالمند، نرخ پس انداز داخلی و میزان دسترسی به پس‌اندازهای خارجی دانست. اما مهم‌ترین مساله اثر گذار در رشد اقتصادی را می‌توان فاکتور بهره‌وری دانست، زیرا بهره وری بالای نیروی کار می‌تواند اقتصاد را به رونق برساند و بهره‌وری پایین در شرایطی که جمعیت هم در حال افزایش باشد، اقتصاد را به رشد نمی‌رساند.

طبق این مطالعه، از آنجا که فرآیند تغییر دموگرافیک جمعیت، فرایندی زمان‌بر است، بهترین راه برای افزایش نرخ رشد اقتصادی کشورها، ارتقای نرخ مشارکت زنان در فعالیت اقتصادی و افزایش فرصت‌های اشتغال برای مردان است. افزایش نرخ بهره‌وری هم مساله دیگری است که باید مد نظر قرار گیرد. اگر نرخ بهره‌وری افزایش پیدا کند، نرخ رشد اقتصادی کشور بیشتر می‌شود و به دنبال آن اقتصاد با سرعت توسعه پیدا می‌کند.

بر اساس این مطالعه فاکتور رشد جمعیت عاملی مهم در رشد اقتصادی کشور است، ولی این رشد تنها زمانی می‌تواند محقق شود که فرصت اشتغال و ارتقای بهره‌وری و آموزش برای این جمعیت جدید فراهم باشد و این افراد بتوانند در زمان مناسب و با داشتن مهارت‌های کافی وارد بازار کار شوند. در صورتی که جمعیت اضافه شده به کشور در نتیجه رشد جمعیت نتوانند به چرخه فعالیت‌های اقتصادی وارد شوند دیگر فرصتی برای رشد اقتصادی ایجاد نمی‌کنند و تنها بر مشکلات اجتماعی کشور اضافه می‌شود.

مطالعه انجام شده توسط مرکز مطالعات اقتصادی ژاپن نشان می‌دهد که مهم‌ترین مساله در ارتقای نرخ رشد اقتصادی،  افزایش بهره‌وری نیروی کار است؛ زیرا این سیاست می‌تواند باعث افزایش تجمع سرمایه در کشور شود و زمینه را برای افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف فراهم کند که خود بستر لازم برای رشد اقتصادی می‌شود.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد افزایش سالانه یک درصد به نرخ رشد جمعیت کشور سبب می شود تا بعد از 10 سال نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور 1.7 درصد افزایش پیدا کند،  اما اگر نرخ رشد بهره‌وری در کشور یک درصد در سال افزایش یابد، نرخ رشد اقتصادی  0.5 درصد بیشتر رشد می‌کند و این رشد از همان سال اولی که بهره ‌وری افزایش یافته، اتفاق می‌افتد.