منابع آب ایران بحرانی است؟

برای تحلیل منابع آب ایران نگاهی به شاخص‌های تعیین بحران آب ، شاخص های برتر جهانی، همچون شاخص فالکن مارک، شاخص سازمان ملل ،شاخص سازمان ملل بسیار حائز اهمیت است.
شاخص فالکن مارک: فالکن مارک دانشمند سوئدی در مطالعات خود بحران آب را بر اساس مقدار سرانه منابع آب تجدیدپذیر سالانه هر کشور تعریف کرده است. فالکن مارک میزان سرانه آب 1700 مترمکعب در سال را به‌عنوان شاخص کمبود معرفی کرده است. بر این اساس کشورهایی که دارای سرانه منابع آب سالانه تجدیدپذیر بیش از 1700 مترمکعب هستند، مشکل بحران آب ندارند و کشورهایی که دارای سرانه منابع آب تجدید‌پذیر بین 1000 تا 1700 مترمکعب هستند جزو کشورهای با تنش آبی محسوب می‌شوند و کشورهایی که دارای سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از 1000 مترمکعب در سال هستند جزو کشورهای با کمبود آب هستند و سرانه آب کمتر از 500 مترمکعب در سال، فشار بسیار شدیدی به آن کشور تحمیل می‌کند. با توجه به جمعیت حدود 5/77 میلیونی ایران، در حال حاضر سرانه آب تجدیدپذیر ایران از مرز 1700 مترمکعب عبور کرده و کشور ما وارد دوره تنش آبی شده است.

شاخص سازمان ملل: بنیاد کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل میزان درصد برداشت از منابع آب تجدیدپذیر در هر کشور را به‌عنوان شاخص اندازه‌گیری بحران آب معرفی کرده است. بر اساس شاخص مذکور هرگاه میزان برداشت آب یک کشور بیشتر از 40 درصد کل منابع آب تجدیدپذیر آن باشد این کشور با بحران شدید آب مواجه است و اگر این مقدار در حدفاصل 20 تا 40 درصد باشد بحران در وضعیت متوسط و چنانچه این شاخص بین 10 تا 20 درصد باشد بحران در حد متعادل و کمتر از 10 درصد بدون بحران تلقی می‌شود. با توجه به اینکه در ایران هم‌اکنون 70 درصد کل آب تجدیدپذیر کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد، ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.

شاخص موسسه بین‌المللی مدیریت آب: موسسه مذکور دو عامل درصد برداشت کنونی نسبت به کل منابع آب سالانه و درصد میزان برداشت آب در آینده نسبت به برداشت آب در حال حاضر را همزمان مورد استفاده قرار می‌دهد که بر اساس این شاخص نیز ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.
بدین ترتیب اگر بخواهیم فقط شاخص بحران آب فالکن‌مارک را مدنظر قرار دهیم که شکل نیز بر این اساس ترسیم شده است، ایران وارد مرحله تنش آبی شده است لذا لازم است برنامه‌ریزان کشور، بهینه‌سازی مصرف آب را در همه بخش‌ها از جمله کشاورزی، شرب و بهداشت و صنعت در سرلوحه برنامه‌های توسعه کشور قرار دهند و برنامه‌ریزی برای مقابله با بحران آب نیز باید معطوف به این بخش‌ها و تکیه اصلی بر مدیریت تقاضا و مهار مصرف آب در این بخش‌ها باشد.

منبع تجارت فردا