اتاق‌های بازرگانی در پنج پرده
به گزارش «اقتصادنیوز»، محسن شهرابی‌فراهانی در مقاله‌ای به مرور مدل‌های ساختاری اتاق‌های بازرگانی در دنیا پرداخته است.
وی در این مقاله با بیان این که واژه «اتاق بازرگانی» ابتدا در اروپا مطرح شده‌است،گفت: اولین استفاده از این اصطلاح در مارسی فرانسه ثبت شده است و در سال 1599 اولین اتاق بازرگانی، توسط تجار و بازرگانان این شهر تشکیل شد.
شهرابی فراهانی با بیان این که اتاق‌های بازرگانی به پنج مدل در تاریخ تقسیم می‌شوند،گفت: مدل عمومی،مدل کانتیننتال، مدل آسیای،مدل اورآسیایی و مدل آنگلوساکسون مدل‌های پنج‌گتنه اتاق بازرگانی در طو تاریخ هستند.
مدل عمومی،زیر نظر دولت
وی درباره مدل عمومی با بیان این که این مدل برای اولین بار در شهر مارسی فرانسه (1599) شکل گرفت و به مرور در سایر کشورها گسترش پیدا کرد،گفت: در این مدل، اتاق‌ها بر اساس قوانین عمومی و ملی (یک قانون ملی که برای تاسیس اتاق وضع و تصویب می‌شود) شکل می‌گیرند و به نوعی حق انتخاب مدیریت اتاق با دولت است. بودجه چنین اتاق‌هایی به‌وسیله دولت تامین می‌شود و حقوق افراد شاغل نیز توسط دولت پرداخته می‌شود. بر همین اساس اتاق‌ها موظف به انجام وظایف تعیین‌شده از سوی دولت و ارائه گزارش عملکرد هستند. این مدل با توجه به آنچه گفته شد، در واقع نقش یک نهاد دولتی در جهت حمایت از منافع عمومی اقتصاد و نه الزاماً اعضای اتاق بازرگانی است.
مدل آنگلوساکسون بی‌نیاز از ایجاد قوانین ملی
وی درباره مدل آنگلوساکسون اظهار کرد: خاستگاه اصلی ایجاد و استفاده از مدل آنگلوساکسون، کشورهای آمریکا و انگلیس بودند که به نوعی توسط فعالان اقتصادی و با هدف حفاظت از منافع جمعی ایجاد شده است. این مدل، در واقع متضاد مدل عمومی است. مدل آنگلوساکسون بی‌نیاز از ایجاد قوانین ملی یا عمومی برای فعالیت‌های اتاق بازرگانی، شکل می‌گیرد. در واقع تفاوت اصلی این مدل با مدل عمومی در این است که این اتاق‌ها مانند هر تشکل خصوصی دیگری از قبیل انجمن‌ها و اتحادیه‌ها شکل می‌گیرند و به فعالیت می‌پردازند. هدف این اتاق‌ها حمایت از منافع اعضای اتاق و فعالان اقتصادی است. در حال حاضر، آمریکا با دارا بودن هفت هزار اتاق از این مدل، به‌عنوان پیشرو در این اتاق‌ها محسوب می‌شود. هم‌اکنون 72 کشور از این مدل اتاق بازرگانی استفاده می‌کنند. از جمله: استرالیا، هند، مالزی، آفریقای جنوبی، دانمارک، آرژانتین، شیلی و نروژ.
کانتیننتال، صیانت از منافع عمومی و توجه به منافع فعالان اقتصادی
شهرابی فراهانی با شاره به مدل مدل کانتیننتال با تاکید بر این که آلمان را می‌توان زادگاه اتاق‌های بازرگانی با مدل کانتیننتال در دنیا دانست،تصریح کرد مدل کانتیننتال تا حد زیادی مشابه مدل عمومی است و در بعضی از موارد به اشتباه با این مدل یکسان در نظر گرفته می‌شود. در این مدل، عضویت در اتاق اجباری است و اتاق تحت یک قانون عمومی فعالیت می‌کند. اما برخلاف مدل عمومی، بدنه اجرایی و مدیریتی اتاق از طریق مکانیسم انتخابات و رای‌گیری از میان اعضا انتخاب می‌شوند. اتاق کانتیننتال، با هدف صیانت از منافع عمومی و همچنین توجه به منافع فعالان اقتصادی فعالیت می‌کند.
وی در ادامه درباره اتاق‌های کانتیننتال با تاکید بر این که دو گروه وظایف دارند که شامل وظایف در قبال اعضا (مشاوره به صاحبان کسب و کار، برگزاری دوره‌های آموزشی و...) و وظایف در قبال حاکمیت (ارائه اطلاعات اقتصادی، مشاوره‌های سیاستی و...) می‌شود،اظهار کرد:تمام فعالیت‌های اتاق‌ها تحت نظارت دولت انجام می‌شود. فرانسه در سال 1908 اتاق‌های خود را از مدل عمومی به این مدل تبدیل کرد. در حال حاضر، 49 کشور از این مدل استفاده می‌کنند که می‌توان به مواردی همچون هلند، یونان، اسپانیا، پرو، اتریش، بحرین، اردن، عمان، ترکیه، یمن، کره جنوبی، فرانسه و آلمان اشاره کرد.
مدل آسیای ترکیبی از مدل‌های آنگلوساکسون و کانتیننتال
شهرابی فراهانی در باره مدل آسیایی گفت: این مدل ترکیبی از مدل‌های آنگلوساکسون و کانتیننتال است که بیشتر در کشورهای جنوب شرق آسیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین جهت به آن مدل آسیایی می‌گویند. در این مدل، مشابه مدل عمومی و کانتیننتال، اتاق بازرگانی تحت قوانین عمومی و ملی فعالیت می‌کند. عضویت در مدل آسیایی اتاق، برای برخی از کسب و کارها اجباری و برای برخی دیگر اختیاری است. به عنوان مثال در کشور پاکستان، شرکت‌هایی که قصد خروج از کشور را داشتند، مجبور به عضویت در اتاق بازرگانی بودند یا در سنگاپور وقتی سرمایه شرکت‌ها به حد معینی می‌رسید، شرکت‌ها مجبور به عضویت در اتاق بازرگانی بودند.
وی ادامه داد: نسبت به مدل کانتیننتال، اعضای اتاق در این مدل، از استقلال بیشتری در اداره اتاق برخوردارند و می‌توانند بدنه اجرایی اتاق از جمله رئیس، هیات‌مدیره، و کمیسیون حسابرسی را انتخاب و همچنین در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کنند. با این وجود، در بسیاری از موارد نیز یک عضو ناظر از دولت، بر تمام تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های اتاق نظارت می‌کند.
مدل اوراسیایی، یک سازمان غیرانتفاعی غیردولتی
شهرابی فراهانی با اشاره به مدل اوراسیایی با بیان این که مدل اولین مدل از این نوع اتاق‌ها، در آمریکای شمالی مخصوصاً کانادا و بیشتر در ایالت‌های فرانسوی‌زبان ایجاد شد،خاطرنشان کرد: در اروپا نیز کشورهای سوئد و فنلاند از اولین کشورهایی بودند که این مدل را در کشور خود اجرایی کردند. مدل اوراسیایی اتاق بازرگانی، نزدیک‌ترین ساختار به مدل آنگلوساکسون است. اتاق در مدل اوراسیایی، یک سازمان غیرانتفاعی غیردولتی است که تحت قوانین ملی فعالیت می‌کند، ولی عضویت در آن اختیاری است. این قبیل اتاق‌ها با هدف حفاظت از منافع اعضا و همچنین توسعه اقتصادی در منطقه مورد نظر تشکیل می‌شوند. مدل اوراسیایی، به نوعی جدیدترین مدل به وجود آمده در میان انواع مدل‌های اتاق بازرگانی هستند.
شهرابی فراهانی گفت: در مدل کاملاً دولتی، اتاق به عنوان نهادی زیرمجموعه دولت فعالیت می‌کند. دولت وظیفه تامین مالی اتاق را بر عهده دارد و وظایف اتاق نیز توسط دولت تعیین می‌شود. در آن‌سوی طیف، اتاق‌های مدل آنگلوساکسون کاملاً مستقل از دولت عمل می‌کند. برای تاسیس اتاق در این مدل، نیازی به اخذ مجوز نیست و هیچ الزامی هم برای عضویت فعالان اقتصادی در اتاق وجود ندارد.
به گفته وی، در مدل کانتیننتال، عضویت در اتاق اجباری است، اما برخلاف مدل عمومی، بدنه اجرایی و مدیریتی اتاق از طریق مکانیسم انتخابات و رای‌گیری از میان اعضا انتخاب می‌شوند. مدل آسیایی که ترکیبی از مدل‌های آنگلوساکسون و کانتیننتال است، اتاق بازرگانی تحت قوانین عمومی و ملی فعالیت می‌کند. عضویت در مدل آسیایی اتاق، برای برخی از کسب و کارها اجباری و برای برخی دیگر اختیاری است. مدل اوراسیایی اتاق بازرگانی، یک سازمان غیرانتفاعی غیردولتی است که تحت قوانین ملی فعالیت می‌کند، اما عضویت در آن اختیاری است.
"کامل شده این مقاله را در شماره این هفته تجارت فردا می‌توانید بخوانید."
