درس‌های کالیفرنیا برای مدیریت کم آبی

اجرای طرح‌های مختلف برای برخورد با مشترکان پرمصرف آب در ایالت کالیفرنیا نقش مهمی در کاهش 13.5 درصدی مصرف آب این ایالت در ماه آوریل امسال و مدیریت بحران خشکسالی آن ایفا کرده است.

ایالت کالیفرنیا یکی از بزرگترین ایالت های آمریکا است که در غرب این کشور واقع است و با جمعیت 38.8 میلیون نفر پرجمعیت ترین ایالت آمریکا محسوب می شود. این ایالت از چهار سال قبل تاکنون خشکسالی شدیدی را تجربه کرده است که جزو جدی‌ترین خشکسالی‌های این منطقه در یک قرن اخیر است و منجر به آتش سوزی های گسترده در سطح این ایالت شده است. این موضوع سبب شده است تا مقامات این ایالت در سال های اخیر و به خصوص از ابتدای آوریل 2015، اقدامات زیادی برای مدیریت بحران خشکسالی انجام دهند که موجب کاهش 13.5 درصدی مصرف آب در ماه آوریل امسال نسبت به دوره مشابه در سال 2013 شده است. افزایش جریمه روزانه مشترکین پرمصرف تا سقف 500 دلار برای مشترکینی که بیش از حد مجاز از آب برای مصارفی مانند آبیاری فضای سبز جلوی منازل یا شستن خودروهای خود استفاده می کنند و اجرای طرح مجازات پرمصرف‌ها در شهر لس‌آنجلس با افزایش تعرفه آب آن‌ها به بیش از تعرفه های معمول، جزو محورهای اصلی اقدامات انجام شده در ایالت کالیفرنیا بوده است.

این شیوه اصلاح تعرفه های بخش خانگی بر اساس روش تعرفه گذاری پلکانی افزایشی صورت گرفته است. این روش در کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه مانند ژاپن، کره جنوبی، چین و هند با اهدافی مانند توسعه فناوری‌های کم مصرف، کاهش شدت مصرف انرژی و تشویق به صرفه‌جویی به اجرا در آمده است. در این روش، الگوی مصرف با توجه به میزان مصرف عموم مردم مشخص می شود و با عبور مصرف از این مقدار، قیمت افزایش شدیدی می یابد. بنابراین صرفا پرمصرف‌ها با افزایش قیمت به صرفه جویی تشویق می‌شوند و عموم مردم با افزایش قیمت مواجه نمی شوند.

در حال حاضر تعرفه آب در بخش خانگی شهر لس آنجلس در ایالت کالیفرنیا حتی برای مصرف کمتر از الگو نیز با هزینه ی بالاتر از هزینه تمام شده آب محاسبه می شود. به نظر می رسد که می‌توان از تجربه این ایالت آمریکا در شیوه قیمت گذاری آب بخش خانگی برای مدیریت بحران آب کشور در تابستان امسال استفاده کرد. بررسی تعرفه آب بخش خانگی کشور نشان می دهد که شیوه قیمت گذاری آب در این بخش نیز پلکانی است اما با توجه به هزینه تمام شده آب (1500 تومان به ازای هر متر مکعب)، صرفا دو پله آخر نرخی بالاتر از هزینه تمام شده آب دارد. در نتیجه، همچنان بخش زیادی از مصرف بی رویه آب توسط مشترکین پرمصرف با «یارانه‌» همراه است.

 از آن جا که 97.7 درصد مشترکین تهران و بیش از 90 درصد مشترکین کشور ماهانه کمتر از 30 متر مکعب آب مصرف می‌کنند، لازم است این میزان مصرف آب به عنوان الگو تعیین و تعرفه پله های بالاتر از آن به نرخ آزاد 1500 تومان افزایش یابد تا مصرف بیشتر یارانه بیشتری نداشته باشد و مشترکین پرمصرف نسبت به اصلاح رفتار مصرفی خود تشویق شوند. اخیرا وزارت نیرو به دنبال افزایش محسوص تعرفه های آب مشترکین پرمصرف بخش خانگی است و طرحی در این زمینه به شورای اقتصاد ارائه داده است. با این وجود، این شورا تاکنون از تصویب این طرح خودداری کرده است. لذا پیشنهاد می شود تعرفه های زیر برای اصلاح تعرفه های آب بخش خانگی در دستور کار شورای اقتصاد قرار گیرد تا بتوان بحران آب کشور را پشت سر گذاریم.