خطر ورشکستگی عربستان چقدر جدی است؟

به‌گزارش اقتصادنیوز، صندوق بین‌المللی پول (IMF)، در اکتبر 2015 هشدار داد که عربستان سعودی، درصورت عدم کاهش هزینه‌های خود ممکن است تا پنج سال آینده با اتمام دارایی‌هایی مواجه شود که برای حمایت از این هزینه‌ها به آنها نیازمند است.

به‌گزارش اینوستوپیدیا، شرایط دشوار مالی عربستان، به‌واسطه افت جدی قیمت نفت‌خام تشدید شده است. بنابر اعلام وال‌استریت‌ژورنال، صندوق بین‌المللی پول، در تابستان سال 2015 تصریح کرد که این کشور احتمالا امسال با کسری بودجه‌ای معادل 20 درصد تولید ناخالص داخلی خود یا حدود 150 میلیارد دلار روبرو شود. صادرات نفت و گاز هم‌اکنون روی‌هم رفته حدود 80 درصد از درآمدهای این کشور را به‌خود اختصاص می‌دهد. این درحالی است که از ژوئن گذشته تاکنون، قیمت این کالاهای اصلی صادراتی عربستان به حدود نصف کاهش یافته و این گمانه‌زنی را به وجود آورده که عربستان سعودی قطعا با شرایط موجود ورشکسته خواهد شد.

وخامت شدید شرایط مالی دولت عربستان، از جمله عواملی است که باعث شده تا موسسه اعتبارسنجی «استاندارد اند پورز»، رتبه اعتباری این کشور را در تاریخ سی‌ام اکتبر 2015 از AA- به A+ تنزل دهد.

ادامه اشباع بازارها تا سال 2020
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها این است که عربستان ممکن است ناچار شود برای سال‌های آتی نفت خود را با قیمتی بسیار نازل صادر کند. آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) به تازگی گزارش سالانه چشم‌انداز 2015 خود را منتشر کرده که در آن اعلام شده که بازار نفت جهان تا پایان دهه جاری یعنی تا سال 2020، با اضافه عرضه روزانه یک میلیون بشکه، همچنان اشباع خواهد ماند. IEA در این گزارش تصریح کرده که میزان تقاضای جهانی برای نفت از هم‌اکنون تا سال 2020، سالانه کمتر از یک درصد افزایش خواهد یافت. این روند بسیار کندتر از آن است که بتواند عرضه بیش از حد کنونی را جوابگو باشد. از همه بدتر اینکه IEA معتقد است در 20 سال پس از سال 2020 نیز میزان تقاضا برای نفت خام تنها 5 درصد رشد کند. اشباع بازارها ممکن است با ورود دوباره ایران به بازار جهانی نفت بیش از این تشدید شود.

کاهش رتبه اعتباری عربستان سعودی
موسسه استاندارد اند پورز در پایان ماه اکتبر، رتبه اعتباری عربستان سعودی را از AA- به A+ تنزل داد. بر اساس بیانیه صادره از سوی این موسسه، به دلیل کاهش قیمت نفت در جهان، کسری حساب جاری عربستان به سرعت افزایش یافته و ثبات مالی این کشور نیز از بین رفته است. در این بیانیه گفته شده حکومت ریاض برای کاهش این کسری، باید به سرعت وارد عمل شود؛ استاندارد اند پورز درعین‌حال هشدار داد که این رتبه، طی دو سال آینده نیز کمتر خواهد شد. موسسه استاندارد اند پورز، به حکومت ریاض توصیه کرده تا سرمایه‌گذاری‌های خود را کاهش داده و یارانه‌هایی را که در برق، آب و بنزین می‌پردازد، نیز کاهش دهد.

این موسسه اعتباری همچنین اعلام کرد: امکان افزایش اختلاف‌ها میان خاندان آل سعود در خصوص وارث تخت پادشاهی در این کشور نیز در میان است. گفتنی است، قیمت هر بشکه نفت در بازار بین‌المللی در ماه ژوئن سال گذشته، 90 دلار بوده ولی هم اکنون به کمتر از 50 دلار کاهش یافته است. این عامل نقش مهمی را در وخامت شرایط مالی عربستان سعودی ایفا کرده به‌طوریکه مازاد بودجه 7 درصدی این کشور در سال 2013 میلادی، هم‌اکنون تبدیل به کسری 16 درصدی بودجه شده است.

انتشار اولین اوراق قرضه دولتی عربستان
بنابر اعلام فایننشال تایمز، عربستان سعودی در ماه نوامبر 2015 تصمیم گرفت برای نخستین بار به بازار اوراق قرضه دولتی در جهان وارد شود. دولت عربستان سعودی در پی کسری شدید بودجه قصد دارد نخستین بار اوراق قرضه بین المللی منتشر کند.

به گزارش شبکه تلویزیونی العربیه، روزنامه فایننشال تایمز پیش بینی کرد عربستان در ماه ژانویه آینده اوراق قرضه خود را به بازارهای جهانی عرضه کند. این روزنامه افزود: عربستان ممکن است نسبت بدهی های عمومی خود را در پنج سال آینده به پنجاه درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور افزایش دهد. نسبت بدهی‌های عمومی عربستان هم اکنون کمتر از هفت درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است که پیش بینی می شود تا پایان سال آینده این نسبت به 17 درصد برسد.

یک مقام سعودی در گفتگو با فایننشال تایمز خاطر نشان کرد: انتشار اوراق قرضه در بازارهای داخلی عربستان هم که از ماه آگوست گذشته آغاز شد ممکن است یکسال تا یکسال و نیم دیگر ادامه پیدا کند.

سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی باعث نصف شدن درآمدهای نفتی عربستان شد که حدود 80 درصد از درآمد ملی این کشور را تشکیل می دهد. کسری بودجه عربستان به علت سقوط بهای نفت و هزینه های هنگفت حمله به یمن به 20 درصد تولید ناخالص داخلی عربستان رسیده است. دولت عربستان در بودجه امسال این کشور، بهای هر بشکه نفت را 90 دلار درنظر گرفته بود که با سقوط بهای نفت کسری بودجه این کشور به 150 میلیارد دلار می‌رسد. شاخص بورس عربستان در یکسال گذشته حدود 30 درصد سقوط کرد. دولت عربستان تاکنون مجبور به برداشت 75 میلیارد دلار از ذخایر ارزی این کشور برای جبران کسری بودجه خود شده است.

کاهش ارزش ریال سعودی
مشکل دیگری که عربستان سعودی با آن مواجه سات، افزایش احتمالی نرخ بهره بانکی در آمریکا است که این مساله به دلیل ارتباط ارزش ریال عربستان به دلار آمریکا، قطعا بر اقتصاد این کشور تاثیرگذار خواهد بود. در صورت تقویت دلار آمریکا به واسطه افزایش نرخ بهره، ریال عربستان نیز طبیعتا تقویت خواهد شد و این درست چیزی است که مقامات سعودی درحال حاضر اصلا از آن استقبال نخواهند کرد. در عوض، عربستان برای حل این مشکل یک راه حل پیش روی خود می‌بیند و آن هم کاهش ارزش ریال است.این همان اقدامی است که سایر کشورهای صادرکننده نفت نظیر روسیه، قزاقستان و نیجریه برای کاهش آلام ناشی از افت قیمت نفت خام به‌کار بستند.

حرف آخر
عربستان سعودی برای حفظ ثبات مالی خود دست به هر کاری زده اما باید صبر کرد و دید آیا این اقدامات برای پاسخگویی به شرایطی که هم‌اکنون اقتصاد این کشور با آنها مواجه است کافی است یا خیر؟ بنابر اعلام بلومبرگ، مقامات این کشور در حال راه‌اندازی دفتری تحت عنوان مدیریت پروژه هستند که این دفتر گزارش‌های خود را به کمیته توسعه اقتصادی به سرپرستی «محمد بن سلمان»، جانشین ولیعهد عربستان ارائه می‌کند تا بدین ترتیب، نظارت بر هزینه‌های دولت این کشور افزایش یافته و تشدید شود.

بنابر اعلام بلومبرگ، کل هزینه بودجه عربستان سعودی در سال 2015 میلادی، 229.3 میلیارد دلار است و طبق برآوردهای فایننشال‌تایمز، حجم ذخایر ارزی خارجی این کشور در همین سال 647 میلیارد دلار است. بنابراین، با روند کنونی هزینه‌کرد این کشور، این ذخایر ارزی ظرف مدت کمتر از سه سال به کلی از بین می‌رود.