پیش‌شرط‌های رونق بورس

شاخص بورس کشور در 10 روز کاری مداوم صعودی بوده که این موضوع به نوعی یک رکورد محسوب میشود (پس از ریزش تاریخی در دی ماه 92 تنها دو بار رخ این موضوع داده است). البته رشد شاخص در این مدت تنها 2 درصد بوده که این موضوع نشان میدهد هنوز اهالی بازار سرمایه به یک اتفاق آرا در خصوص روند صعودی نرسیدند، در حال حاضر مهمترین سوالی ذهن اهالی بازار سرمایه را درگیر کرده این است که آیا روند صعودی شاخص ادامه دار خواهد بود یا این رشد تنها یک جرقه بوده و متوقف می شود.

در بررسی مولفه های بازار سرمایه بررسی حجم و ارزش معاملات روزانه بورس دو مولفه مهم هستند که در واقع تاییدی بر شروع یک رشد یا یک سقوط هستند، اینگونه می‌توان استنباط کرد که وقتی شاخص بورس در حال رشد یا سقوط است، زمانی می‌توان آن را پایدار و ادامه‌دار دانست که حجم و ارزش معاملات نیز اوج بگیرند و آن حرکت را تایید کنند.

مطالعه بر روی حجم معاملات مصائب و مشکلات خود را دارد، با توجه به اینکه قیمت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس همگن نیستند، به نظر می‌آید تمرکز بر روی ارزش معاملات دقت بیشتری نسبت به حجم داشته باشد. در بررسی ارزش معاملات روزانه بازار نیز نمی‌توان به داده‌های خام اکتفا کرد، در بازار سرمایه معاملات بلوکی و عمده به صورت نامنظم صورت می‌گیرد و این معاملات جهت‌دهی خاصی در بازار ایجاد نمی‌کند. در این بین بررسی ارزش معاملات خرد روزانه، داده‌های منطقی‌تری در اختیار تحلیلگر می‌دهد. در جدول زیر ارزش معاملات خرد در بازه زمانی 15 ماهه به همراه شاخص گردآوری شده است :

ارزش روزانه معاملات بازار سرمایه در روزهای اوج خود-دی ماه 1392- به طور متوسط روزانه بین 400 الی 500 میلیارد تومان (و بعضا بالاتر) بوده که به طور میانگین 400 میلیارد تومان آن معاملات خرد بوده است. پس از آنکه بازار دچار ریزش شد، ارزش معاملات خرد به شدت پایین آمد و در نهایت در انتهای شهریور و اوایل مهر پارسال، بازار وارد مرحله رکود شد. معاملات 15ماه گذشته را می توان یک تعریف جدید از رکود دانست، جایی که ارزش معاملات در برخی از هفته ها حتی به یک دهم روزهای اوج خود رسیده بود. همانگونه که در تصویر فوق نیز مشخص است در 15 ماه گذشته میانگین ارزش معاملات خرد روزانه حدودا ۱۰۰ میلیارد تومان بوده که می توان همین محدوده را مرزی برای بودن یا نبودن رکود تعریف کرد. در روزهای نزدیک به مذاکرات هسته ای معمولا آمار معاملات هیجانی شده و بازار به صورت مقطعی از تعریف رکود خارج میشد که طبیعتا این هیجان به شاخص نیز سرایت میکرد. در واقع همانگونه که از جدول فوق بر می آید رشد شاخص زمانی پایدار بوده که ارزش معاملات بازار نیز آن را تایید میکرد. از مردادماه سال جاری میانگین ارزش معاملات خرد بازار از سطح 100 میلیارد تومان عبور کرده و در محدوده 50 میلیارد تومان قرار گرفته است که این رقم را میتوان تعریف جدیدی از رکود دانست. فصل پاییز امسال ارزش روزانه بازار بر روی میانگین جدید صورت میگرفته تا اینکه در آذرماه سال جاری این رکود به اوج خود رسید. یکی از دلایل این رکود عمیق را می توان به وضعیت اقتصادی کشور نسبت داد. متاسفانه با افت قیمت نفت عملا دست دولت در انجام سیاست های انبساطی مالی خالی مانده است و عمدتا به سمت هزینه های جاری رفته است. در حوزه جهانی نیز در خارج از کشور نیز کماکان رکود وجود دارد. زمانی که رکود جهانی وجود دارد عمدتا قیمت نفت و سایر کالاهای اساسی افت پیدا می کند که این برای کشوری مثل ایران که منابع طبیعی دارد و به اصطلاح خام فروش نیز هست معضل می شود. طبیعی است وقتی بورس قلب تپنده اقتصاد است حاصل این رکودهای داخلی و خارجی افت شاخص بورس و کاهش حجم معاملات را نشانه رود.

در جدول زیر میانگین ارزش معاملات خرد روزانه در بازه های فصلی گردآوری شده است. همانگونه که از این جدول بر می آید ارزش معاملات خرد روزانه در چند روز ابتدایی فصل زمستان به طرز بسیار مناسبی رشد کرده که این موضوع حاکی از تایید رشد شاخص است.

شاید بتوان دلایل بسیار زیادی برای این رشد قائل شد دلایلی از جمله رفع عملی تحریم‌ها (به خصوص در حوزه بانک و خودرو)، کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی، جذاب بودن نسبت قیمت به درآمد برخی از شرکت‌ها حتی نسبت به بازار پول، چشم انداز سرمایه‌گذاران خارجی و ... .

شاید بتوان گفت مهمترین ترمز و ترس پیش روی سرمایه‌گذاران انتشار گزارشات 9 ماهه شرکت‌‌ها باشد. متاسفانه در تیر‌ماه و مهر‌ماه سال جاری گزارشات 3 و 6 ماهه مطلوب نبوده و شرکت‌ها تعدیلات منفی زیادی داشته‌اند و بعید نیست که این موضوع به گزارشات 9 ماهه نیز تسری پیدا کند.

به نظر می‌رسد این روزها باید ارزش معاملات روزانه بازار را با دقت بیشتری رصد کرد چرا که قرارگیری در محدوده معاملات خرد روزانه ۵۰ میلیارد تومانی حکایت از تداوم روند فعلی خواهد داشت.

منبع: سنا