سرنوشت بورس در دست نرخ سود و قیمت دلار

به گزارش اقتصادنیوز ، کمبود نقدینگی در بازار علاوه‌بر کاهش ارزش معاملات بورس ، بازار سهام را با چالش قابلیت نقدشوندگی روبه‌رو می‌کند. نسبت نقدشوندگی توضیح‌دهنده توانایی بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ایجاد نوسان شدید در قیمت‌ها است و با تقسیم جمع ارزش معاملات یک بازار بر متوسط ارزش کل آن بازار در یک دوره زمانی محاسبه می‌شود. یکی از موضوع‌های اساسی در سرمایه‌گذاری، میزان نقدشوندگی دارایی‌ها است. نقش این عامل ارزش‌گذاری دارایی‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و از جمله عوامل موثر بر افزایش ریسک دارایی‌ها است. با این حال برخی معتقدند که با آغاز فصل زمستان و شروع انتشار گزارش‌های 9 ماهه و همچنین پایان سال مالی کارگزاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که پایان سال مالی آنها آذرماه است، می‌توان انتظار داشت نقدینگی تازه‌ای به بازار تزریق شود.

بازار سهام با ثبت افت نیم درصدی یک هفته ناامید‌کننده دیگر را  پشت سر گذاشت تا با افت همزمان قیمت سهام و حجم معاملات، وضعیت راکد خود را به رخ سرمایه‌گذاران بکشد. کاهش ارزش معاملات خرد به محدوده صد میلیارد تومان در ماه‌های اخیر همواره به معنای انعکاس اوج شرایط رکودی در بازار سهام بوده است؛ اتفاقی که در اکثر روزهای معاملاتی اخیر در بورس تهران روی داده است. در همین حال، تلاطم قیمت‌های جهانی به ویژه در بخش فلزات اساسی که به دلیل مشکلات اقتصادی چین از جمله رشد نرخ بهره اوراق در این کشور اتفاق افتاده در شرایط منفی هفته جاری موثر بود تا جایی که منجر به افت 2 درصدی ارزش سهام فلزات اساسی به‌عنوان دومین صنعت بزرگ بورس تهران شد. به دلیل شرایط متلاطم در بازار جهانی و نیز عدم امکان تعیین روند مشخص در بازار ارز داخلی، به نظر می‌رسد بازار سهام کمابیش در حال بلاتکلیفی بماند مگر آنکه یک محرک بنیادی قوی برای سودآوری شرکت‌ها نظیر یک موج پر قدرت رشد دیگر در قیمت‌های جهانی یا تداوم کاهش ارزش ریال، معادله رکود کنونی را بر هم بزند.

در حالی که بازار سهام روزهای سختی را به لحاظ تجربه رکود می‌گذراند، در دو بازار موازی پول و ارز داخلی هم شرایط نسبتا پرنوسانی حاکم است. در بازار پول، مشکلات شبکه بانکی کماکان در حال اثر‌گذاری بر رشد نرخ‌های سود است. در اتفاقی مهم در این هفته، نرخ موثر سود اوراق خزانه دولتی که از جمله بدهی‌های کوتاه‌مدت محسوب می‌شوند و دارای ریسک نکول نیستند (به سبب پشتیبانی دولت و بانک مرکزی) در بازار سرمایه تا مرز 23 درصد بر مبنای بازدهی سالانه پیش رفت. به این ترتیب، نرخ سود موثر این اوراق در فاصله زمانی کمتر از 6 ماه بیش از چهار درصد افزایش یافته است. در سطح شبکه بانکی نیز سود پیشنهادی سپرده‌ها بیشتر شده و بسته به مبلغ نرخ‌های بالاتر از 20 درصد قابل وصول است. همچنین، افزایش سود سپرده اثر خود را بر نرخ تسهیلات هم گذاشته و بر اساس بررسی‌های میدانی، اینک سپرده مسدودی برای دستیابی به وام 18 درصدی که پیش‌تر 15 درصد کل مبلغ وام بود در برخی بانک‌ها به 20 درصد افزایش یافته است. این تنگنای اعتباری با نوساناتی در بازار ارز نیز مقارن شده است. بر این اساس، دلار آزاد در این هفته در مرز روانی 4 هزار تومان معامله شد تا با نقش بستن ارقامی بالاتر روی تابلوی صرافی‌ها در روز گذشته، نگاه‌ها را به سوی خود جلب کند. با توجه به دخالت عرضه‌کننده موسوم به بازار‌ساز (که احتمالا به بانک مرکزی اشاره دارد) می‌توان به اثر متقابل تلاش برای کنترل نرخ ارز و افزایش نرخ‌های سود پی برد. تزریق ارز، نقدینگی در دسترس را از بازار خارج می‌کند و طبیعتا با کمیاب شدن آن، تقاضا و نرخ دسترسی به آن را افزایش می‌دهد. ترکیب این شرایط برای بورس تهران هم موقعیت متناقضی را به وجود آورده زیرا تضعیف ارزش پول ملی از یکسو سودآوری بخش مهمی از شرکت‌های بورسی را تحت تاثیر مثبت قرار می‌دهد و از سوی دیگر افزایش سود بانکی، برارزش‌گذاری سهام فشار وارد می‌کند. به نظر می‌رسد روند کوتاه‌مدت بازار بستگی زیادی به تعیین سرنوشت این دو عامل متناقض و غلبه یکی بر دیگری در راستای تعیین جهت بورس تهران در مسیر صعودی یا نزولی خواهد داشت.