در بازار ارز چه خبر است؟

۱- در طول بهار امسال، نرخ ارز نیمایی تدریجا از حدود ۹ هزار تومان، به حدود ۱۱ هزار تومان افزایش داشت.

همیشه می‌گفتیم که اگه بازار ارز تک نرخی شود، یعنی نرخ‌های پایین مثل نرخ ۴۲۰۰ تومانی، و نرخ ۸ الی ۹ هزار تومانی نیما افزایش یابد، بانک مرکزی  می‌تواند نرخ بالای بازار آزاد را کاهش دهد.

به عبارت دیگر، اگر بازار ارز تک نرخی شود، [احتمالا در ادامه این روند]ارز تک نرخی خواهد شد. این اتفاق بالاخره در طول بهار امسال رخ داد، و حالا نتیجه‌اش را در بازار آزاد می‌بینیم.

البته اسکناس نقد و حواله، متفاوتند و اختلاف قیمتی جزئی آن طبیعی است. اما اختلاف قیمتی که سال گذشته بین بازار نیما و بازار آزاد وجود داشت، تصنعی بود. در ماه‌های اخیر، بانک مرکزی شکاف تصنعی را حذف کرد. اگر این شرایط حفظ شود، شاید این بهترین اقدام سال ۹۸ بانک مرکزی به شمار آید.

۲- این هفته شایعه مذاکره با آمریکا قوی بود. طبعا این شایعات انتظار کاهش نرخ ارز را ایجاد کرده است.

اگرچه در هفته‌های اخیر مشخص شده است که ترامپ از جنگ فراری است و زیر بار جنگ طلبی جان بولتون و پمپیو نمی‌رود، منتها اقدامات سازنده‌ای در جهت مذاکره هم انجام نداده است. تحریم‌های جدید چند هفته پیش، و حالا محدودیت جغرافیایی وزیر خارجه در نیویورک، کمکی به شکل‌گیری فضای مذاکره نمی‌کنند.

 اگر در ماه‌های آینده مذاکره‌ای هم شکل بگیرد، اسرائیل و عربستان، از طریق جرد کوشنر، انتظاراتی مطرح خواهند کرد که محال است ایران آنها را بپذیرد.

از این جهت، مذاکره بین ایران و آمریکا، دست کم در دو سال آینده بعید به نظر می‌رسد، و اگر هم صورت بگیرد، رسیدن به توافق با این دولت نزدیک به محال است.

در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد که امیدی به مذاکره موفق وجود داردیا نه. اگه مشخص شودکه امیدی نیست، اثر کاهشی امید به مذاکره از بین می‌رود. عدم تحقق مذاکره به معنی تداوم کاهش درآمد نفتی خواهد بود، که یک مولفه بنیادین در قیمت ارز است. این روزها صحبت از گشایش ارزی در امارات هم می‌شود. لیکن بعید می‌دانم در نبود درآمد نفتی، این گشایش از اهمیت خیلی بالایی برخوردار باشد.

۳- کاهش اخیر نرخ ارز، برخی را دستپاچه کرده و فروشنده‌های بازار زیاد شدند. همین اتفاق اواخر پاییز سال گذشته هم رخ داد. اثر کاهشی این مولفه گذراست.

***

برخی رکود اقتصادی را دلیل کاهش تقاضای ارز و متعاقبا کاهش نرخ ارز می‌دانند. اگر اینطور باشد، باید شاهد کاهش قابل توجه حجم معاملات نیمایی باشیم، ولی گواهی بر چنین کاهشی ندیدم. البته سایتی که قرار است حجم معاملات نیما را گزارش کند فعال نیست، لذا در این مورد اطمینان ندارم.

در سایت sanarate.ir این آدرس برای گزارش حجم و نرخ معاملات نیما معرفی شده است.

https://bi.cbi.ir/sadaf/dashboard/YKDhOQJC5nS3#/dashboard/2279

***

از سویی، کاهش شکاف بین نیما و بازار آزاد، یک اتفاق بنیادین با آثار ماندنی‌ بر بازار ارز است.

لیکن از سوی دیگر، رشد نقدینگی هم یک مولفه بنیادین دیگر به شمار می‌رود، که در بلندمدت به افزایش نرخ ارز منجر می‌شود. در سالهای اخیر، یک شکاف ۲۲ درصدی در «رشد نقدینگی مازاد بر رشد اقتصادی» ایران و آمریکا وجود داشته است. در بلندمدت، این شکاف بر همه مولفه‌های دیگه غالب می‌شود، و به افزایش نرخ ارز منجر خواهد شد.

البته شکاف «رشد نقدینگی مازاد بر رشد اقتصادی» را می‌شود جمع کرد، منتها مستلزم تغییرات اساسی در سیاستگذاری اقتصادی‌ کشور است:

۱- رشد اقتصادی بالا، که مستلزم تغییر سیاست توزیع ثروت نفتی از «پنهان در قیمت» به «نقدی‌ست».

۲- کاهش سرعت رشد نقدینگی، که مستلزم بازنویسی علمی قانون بانکداری بدون رباست.

 فعلا نشانه‌ای از چنان تغییراتی دیده نمی‌شود.

منبع: کانال اکونومیست فارسی