«ظریف و سپاه» در نقش «پلیس خوب و بد»/ تهدید‌های ایران تلاشی برای مذاکره است
به گزارش اقتصادنیوز؛ مجله پالیتیکو در مقاله‌ای به قلم «سوزان مالونی» مقام سابق وزارت‌خارجه آمریکا و قائم‌مقام میز سیاست‌خارجی اندیشکده بروکینگز، به تحلیل و تبیین استراتژی ایران در مقابل کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ پرداخته است.
بخش‌هایی از این مقاله تحلیلی و ادعاهای مطرح شده از سوی نویسنده آن به شرح زیر است:
* جولای ۲۰۱۲ دیدار مخفیانه مقامات ارشد دولت آمریکا و دیپلمات‌های ایرانی در مسقط عمان، به عنوان اتفاقی تاریخی پس از چندین دهه قطع روابط دیپلماتیک بود. پایان این آغاز محرمانه، توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بود که ترامپ در ماه می ۲۰۱۸ از آن خارج شد. حالا ایران از محدودیت‌ها و تعهدات هسته‌ای خود را عدول کرده، تنش‌ها در خلیج فارس بالا گرفته و ایران اعلام کرده که یک شبکه جاسوسی CIA را منهدم کرده است. واهمه از تداوم روند فعلی و احتمال بروز جرقه‌ای که فضا را به شدت ملتهب کند، افزایش یافته است.
* اما نکته‌ای جالب در این مسیر وجود دارد: اکنون مقامات ایرانی از در مذاکره وارد شده‌اند، نه از کانال های محرمانه.
* محمدجوادظریف در تلاش برای باز کردن کانال دیپلماسی با واشنگتن است و همزمان تنش‌های تحریک‌آمیز تهران در خلیج فارس گسترش پیدا کرده است. اگر به تیترهای این روزها اندکی دقت کنید، می‌توانید استراتژی مذاکره با ایفای نقش «پلیس خوب - پلیس بد» را به وضوح ببینید.
* «متقاعدسازی با ارعاب» -همزمانی تلاش‌های دیپلماتیک ظریف و افزایش اقدامات سپاه- نشان می‌دهد که ایران در حال تنظیم میز مذاکره است. اگر تمایل دونالد ترامپ به «دوباره بزرگ کردن ایران» جدی است باید پیش از غیرقابل مهار شدن تنش‌ها از فرصت پیش رو نهایت استفاده را ببرد.
* تعامل میان ایران و دولتی که هنوز آن را «شیطان بزرگ» می‌نامند اخیراً از راه طولانی رسیده است. بعد از انقلاب 1979، ارتباطات رسمی بین رهبران جدید و مقامات ارشد آمریکایی، باعث خشم عمومی و سپس تسخیر سفارت آمریکا و بحران گروگانگیری 444 روزه شد.
* پس از رسوایی ایران-کنترا که معامله پشت پرده ایران و آمریکا بار دیگر فاش شد، حاکمیت ایران حتی دیپلماسی خفیف با آمریکا را «بوسه مرگ» می‌داند. آیت الله علی خامنه‌ای، برای چندین دهه تمامی پیشنهادات رسمی واشنگتن برای مذاکره را رد کرد و اعتماد و رضایت وی به مذاکرات با دولت اوباما، پس از نقض برجام از سوی ترامپ، به شدت متزلزل شد.
* اما ماه‌ها مذاکرات هسته‌ای و تعامل نزدیک میان دیپلمات‌های ایرانی و آمریکایی، چشم‌انداز سیاسی ایران در این زمینه را دچار تحول کرده و اکنون تماس میان تهران و واشنگتن در جمهوری اسلامی بسیار نرمال است، به همان اندازه که دیدار ظریف و سناتور رند پاول (به‌عنوان فرستاده ترامپ) را عادی تلقی کردند. حتی احمدی‌نژاد به عنوان یک تندرو پیشنهاد مذاکره مستقیم داده است.
* ۲۰ سال پیش ظاهر شدن یک مقام ارشد ایران [سیدمحمدخاتمی] در یک شبکه خبری آمریکا، پیشرفتی چشمگیر و شوک‌آور در روابط میان دو کشور بود؛ اما امروز، این تنها یک صبح یکشنبه دیگر است که از طریق شبکه‌ها با محمدجواد ظریف همراه می‌شویم در حالی که با «زبان نقره‌ای» خود مشغول تبیین مواضع ایران برای مخاطبان آمریکایی و ارسال سیگنال‌هایی به یک مخاطب خاص در کاخ سفید است.
* دیپلماسی عمومی ظریف در سفر به آمریکا حاوی پیامی انعطاف‌پذیر و چه بسا صمیمانه به ترامپ بود. ظریف حین مصاحبه با «فرید زکریا» در CNN به شکل دقیق و محتاطانه‌ای نسبت به ترامپ روی خوش نشان داد؛ زمانی که «تصمیم بسیار محتاطانه» ترامپ پس از ساقط شدن پهپاد آمریکا در خلیج فارس را ستود. همچنین ظریف در مصاحبه با فاکس‌نیوز با حس «خودشیفتگی ترامپ و عدم اعتماد وی به مشاورن تندرو‌اش» بازی کرد.
* برخی تحلیلگران، تناقض دیپلماسی ظریف و تنش‌های خلیج‌فارس را به عنوان دعوای داخلی دو جناح تفسیر می‌کنند. درحالی‌که هشدار همراه با لبخند ظریف در CNN وقتی می‌گوید «با حضور کشتی‌های خارجی فراوان در گستره محدود آب‌ها، تصادف‌هایی رخ خواهد داد» مؤید این است که «رویکرد دوگانه ایران تعمدی بوده، و یک اقدام هماهنگ فشار در راستای تأمین منافع است».
* تهران با دوگانه «نمایش مکارانه و سیخونک زدن» بطور همزمان از ابزار «دیپلماسی و فشار» در راستای رهایی از باتلاق خطرناک در حال گسترش اقدام می‌کند.
* این شکل بازی برای تهران بیشتر از سایر گزینه‌های موجود کارایی دارد. چراکه جهان ثابت کرد نمی‌تواند یا نمی‌خواهد مانع تحریم‌های آمریکا شود یا از شدت فشار اقتصادی بر ایران بکاهد. دست‌کم، انعطاف‌پذیری بازوهای ایران در مهم‌ترین کوریدور انرژی جهان می‌تواند قیمت نفت را افزایش دهد، خطوط محاصره را بهبود بخشد و وضعیت کمپین انتخاباتی ترامپ را پیچیده کند.
* اگرچه در حال حاضر تهران سرعت و شدت تنش را دیکته کرده، اما ادامه ماجرا عمدتاً وابسته به نحوه تصمیم‌گیری ترامپ دارد. او بارها و بارها خواستار گفتگوی مستقیم با رهبران ایران شده و برای رسیدن به این هدف، واشنگتن باید برای مصالحه درباره «کمپین فشار حداکثری» کاده شود. تهران آماده مذاکره است اما به عنوان هزینه خواستار تعدیل برخی از تحریم‌ها خواهد شد.
* ترامپ فعلاً وانمود می‌کند بی‌علاقه است و تأکید دارد که "عجله‌ای نیست" و "قصد دارد عقب بنشیند و تماشا کند." ایران عزم خود را برای تغییر وضعیت موجود جزم کرده است، زیرا اکنون منافع خود را در خطر می‌بیند. ایران از یک سو با تمدید تنش و تشدید بحران در راستای سیاست «افزایش فشار متقابل برای کاهش فشارحداکثری» اقدام کرده، و از سوی دیگر با فراهم کردن زمینه‌های دیپلماتیک، فضا را برای گفت‌وگو آماده می‌کند؛ به این امید که راهی برای عبور از این موقعیت وخیم فزاینده بیابد.
ترجمه و تنظیم: علی آزادی
