چرا اقتصاد روحانی همچنان به سیاست یارانه میدهد؟
عرفان مردانی: پنجاهمین یارانه پرداختی دولت به شهروندان در حالی سرانجام یافت که گمانهها تا پیش از سال 1394 بر این اساس بود که دولت برای جبران بخشی از کسری بودجهاش اقدامات اصلاحی در این رابطه در پیش خواهد گرفت.
این اقدامات اصلاحی به باور بسیاری از کارشناسان از حذف ثروتمندان از دریافت یارانه آغاز میشود تا پرهیز دولت در قیمتگذاری.
حسن روحانی که قریب به دو سال است در مسند ریاستجمهوری ایران برنشسته، در مبارزات انتخاباتی خود بر هدفمند کردن واقعی یارانهها تاکید میکرد و در آن زمان اینچنین گفت: در کنار یارانه نقدی باید یارانه کالایی نیز به دهکهای پایین جامعه داده شود، چرا که در دولت تدبیر و امید، هدف این است که در بخش اقتصادی، آرامش به مردم داده شود و مردم برای کالاهای اساسی خود نگران نباشند. صدقه گرفتن افتخار نیست، بلکه صدقه دادن افتخار است، ما باید به نحوی حرکت کنیم که وضع مالی مردم خوب شود تا مالیات دهند و در واقع به سمتی برویم که دست دولت به سمت ملت دراز باشد نه برعکس آن.
با پیروزی حسن روحانی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، علاوه بر کارشناسان، بسیاری از مردم نیز منتظر تغییر در پروژه هدفمندی یارانهها بودند. کارشناسان بر این باور بودند که دولت میتواند با تصمیم جدی در این خصوص از اتلاف برخی منابع که به صورت غیر هدفمند به مصرف میرسد جلوگیری کند و بیشتر و دقیقتر از دولت دهم در این زمینه سیاستگذاری کند.
به گزارش اقتصادنیوز، در مرداد ماه سال 92 که دولت تنفیذ شد، حسن روحانی دولت خود را و اعضای اقتصادی آن را به خوبی میشناخت. به گفته علی طیبنیا چند ماهی بود که کارگروه اقتصادی حسن روحانی در مرکز پژوهشهای استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، جلسات پی در پی را برگزار میکرد و به طور طبیعی انتظار هم میرفت که این کارگروه به تصمیمی قاطع در این زمینه دست پیدا کند. اما در بر همان پاشنه قبلی چرخید. تا اواخر سال 1392 یارانهها به همان شکل قبل خود به مردم پرداخت شد و انگار امیدی به اصلاح این پروژه غیر هدفمند نبود.
حسن روحانی در نشست خبری دوم خود پس از انتخابات گفت: پرداخت یارانهها به همان مقدار که تا اکنون پرداخت شده است ادامه پیدا خواهد کرد.
روحانی در نخستین گفتوگوی تلویزیونی خود در ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ هم تاکید کرد: ما تا پایان سال هدفمندی یارانهها را به همین صورت کنونی اجرا خواهیم کرد. ما راهحلهایی را پیدا کردیم تا بتوانیم منابع یارانه را تامین کنیم و راهحلهایی را در این زمینه در اصلاحیه بودجه ۱۳۹۲ ذکر کردهایم. البته ممکن است نمایندگان محترم نیز راهحلهایی داشته باشند و پیشنهاد کنند و ما هم تابع قانون هستیم.
نتیجه نشستهای آن کارگروه حداقل در سال 1392 نتیجهبخش نبود و ابتدای سال 1393 دولت با فراخوانی از مردم برای انصراف از دریافت یارانه پیشقدم شد. قرار دولت این بود که مرحله دوم پروژه هدفمندی یارانهها از ابتدای سال 1393 آغاز شود. با ثبت نام اولین گروه از متقاضیان دریافت یارانه نقدی، فاز دوم برنامه هدفمندی یارانهها از روز چهارشنبه ۲۰ فروردین ماه سال ۱۳۹۳ بهطور رسمی کلید خورد. در نهایت طبق نظرسنجی بالغ بر 91.2 درصد از مردم ایران تمایل خود را برای دریافت یارانه مرحله دوم از طریق وبگاه رسمی، اعلام کردند. اما خبرها حاکی از این است که ۱۰ تا ۱۵ درصد انصراف دادهاند، منابع دولتی میگویند حدود دو میلیون خانوار، معادل شش میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی انصراف دادهاند که این انصراف نیز حدود سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در سال منابع برای دولت ایجاد میکند.
تفاوت مرحله دوم با مرحله نخست آن از این قرار بود: در این مرحله، ۱۰ هزار میلیارد تومان برای کمک به بخش تولید اختصاص داده شد تا در برابر افزایش قیمت انرژی آسیب نبینند. در مرحله دوم هدفمندی یارانهها قیمت هر لیتر بنزین سهمیهای از ۴۰۰ به ۷۰۰ تومان، بنزین آزاد از ۷۰۰ به هزار تومان، گازوئیل سهمیهای از ۱۵۰ به ۲۵۰ تومان، گازوئیل آزاد از ۳۵۰ به ۵۰۰ تومان، نفت سفید از ۱۰۰ به ۱۵۰ تومان، نفت کوره از ۷۰۰ به هزار تومان، گازوئیل سهمیهای از ۱۵۰ به ۳۰۰ تومان، گازوئیل آزاد از ۳۵۰ به ۵۰۰ تومان.
هرچند دولت به این شیوه که پیشنهاد مجلس بود اعتراض کرد اما نه این افزایش قیمتها توانست سامانی در هدفمندی ایجاد کند و نه آن انصراف از دریافت یارانهها.
حسن روحانی و تیم اقتصادیاش که از اتفاق شناسنامهدارترین تیم اقتصادی دولتهای پس از انقلاب نام گرفته، در این زمینه اتفاق چشمگیری را انجام نداد. این را بسیاری از کارشناسان میگویند که به شیوه پرداخت یارانه به این شکل باوری ندارند.
دولت در سال 93 کجدار و مریز در این زمینه پیشرفت، تحریمها و کاهش قیمت نفت بیش از پیش گلوی اقتصاد را میفشرد اما دولت ظاهرا کسری بودجهاش در زمینه یارانهها را پذیرفته بود که تغییری در این زمینه بهوجود نمیآورد.
رئیسجمهور در افتتاح اولین کنفرانس اقتصاد ایران بار دیگر بر نظر دولت در خصوص یارانهها تاکید کرد و گفت: در کشور ما سالهاست که اقتصاد به سیاست داخلی و خارجی یارانه میدهد. تا کی میخواهیم این کار را بکنیم؟ یک دهه برعکس کنیم و ببینیم چه میشود و از سیاست داخلی و سیاست خارجی به اقتصاد یارانه بدهیم تا مشاهده کنیم مردم زندگی و معیشتشان چگونه خواهد شد.
روحانی با بیان اینکه در اقتصاد باید به حواشی توجه کنیم، تصریح کرد: اقتصاد حواشی دارد. سیاست داخلی، سیاست خارجی بستههای سیاستی اینها همه حواشی اقتصاد هستند. البته در درس طلبگی به ما گفتهاند علیکم بالمتون ولاحواشی البته اینجا باید بگویم علیکم بالحواشی، چرا که اقتصاد حواشی دارد.
ظاهرا روحانی اینبار در قامت رئیس جمهور ایران اعتراف عجیبی میکرد، سخنی که سالها در دانشگاهها و برخی محافل سیاسی زده میشد را علنی کرد تا بگوید اقتصاد ایران سالهاست دستمایه سیاست قرار گرفته است. حالا بسیاری از کارشناسان این جمله روحانی را تفسیر میکنند و بر این باورند که اصلاح ساختار اقتصاد ایران بیش از آنکه اقتصادی باشد و قواعد علم اقتصاد در آن موثر بیافتد، سیاست، آنهم نه علمی آن که عرفی آن موی دماغ اقتصاد ایران شده است.
یکی از مقامات نزدیک به دولت که از نگاه برخی نقش استراتژیست حسن روحانی را دارد، در جایی گفته پروژه هدفمندی یارانهها پوست خربزهای زیر پای دولت است. این سخن شاید مصداق همان یارانه اقتصاد به سیاست باشد.
به گزارش اقتصادنیوز، پس از آن هم اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهور که نقش برجستهای در دولت یازدهم پیدا کرده در گفتوگو با تجارت فردا به شدت بر سیاسی بودن هدفمندی یارانهها تاکید کرده و از اتفاق، حذف چندین دهک از دریافت یارانه را بازی سیاسی مخالفان دولت خوانده است تا از این طریق دولت را در این شرایط خطیر تحت فشار قرار دهند.
از نگاه برخی شاید دولت مجبور است برای برخی اهداف سیاسی از جمله جلوگیری از ریزش رای و جلوگیری از هجمه تبلیغاتی همچنان یارانه اقتصاد به سیاست را به جان بخرد.
حالا سوال اساسی این است که آیا دولت اسیر بازی سیاست شده که نمیتواند اقدام اصلاحی در زمینه یارانهها انجام دهد؟ باید منتظر نشست و دید چطور دولت از اتلاف منابع، جلوگیری میکند و تا کجا میتواند به این شکل ادامه دهد؟ آیا روحانی همچنان بر نظر خود مبنی بر انتقاد از دادن صدقه به مردم پافشاری دارد؟!
ارسال نظر