هر کشوری برای حفظ ثبات اقتصاد کلان و پولی خود ، واحدی را به عنوان پول ملی اعلام می کند ، به مانند کشور خودمان ایران که واحد پول ملی آن ریال است. کشور عراق نیز که در همسایگی غربی ما قرار دارد دینار را به عنوان واحد پول ملی خود برگزیده است .ارزش یا قیمت دینار عراق از چند جهت برای ایرانیان و اقتصاد ایران حائز اهمیت است،از همین رو به شناخت کلی این واحد پولی در این گزارش پرداخته شده است.
تاریخچه دینار عراق
دینار پول رسمی کشور عراق است ،مانند اکثر کشور های جهان عرضه این پول توسط بانک مرکزی عراق صورت می گیرد . دینار عراق برای نخستین بار در یکم آوریل سال 1932 میلادی به بازار و اقتصاد عراق عرضه شد.تا قبل از آن روپیه که پول رسمی کشور هندوستان بود،در عراق استفاده می شد .در زمان جنگ جهانی اول عراق تحت اشغال انگلستان بوده و از سویی دیگر هند نیز مستعمره ی انگلستان بود، به همین علت روپیه ای که در هند مورد استفاده بود توسط انگلیسی ها در عراق هم رواج یافت.به صورت تقریبی میتوان گفت قیمت دینار عراق در آن زمان با پوند انگلیس برابری میکرد و این یکسان بودن تا چندین سال باقی ماند. همچنین ارزش هر دینار عراق معادل با 11 روپیه بود.
معنی کلمه دینار
دیناراز کلمه دِنّار مشتق شده است در دهخدا نوشته شده است دینار فارسی و معرب است و اصل آن دنار است اما عرب نامی جز دینار برای آن نمی شناسد و بصورت اسم عربی بکار رفته است لذا خداوند در قرآن مجید ازدینار نام برده است و عرب را باکلماتی خطاب کرده که آنان آن کلمات را می فهمیدند و عرب از این کلمه فعل ساختند برخی می گویند دینار مرکب از دو کلمه فارسی است «دین + آر» یعنی چیزی که شریعت آن را آورده است اما برخی دیگر دینار را کلمه ای رومی دیناریوس می دانند . در مجموع چندین قول وجود دارد:
- فارسی و معرب ، اصل آن دنار و راغب گویند از دو کلمه دین و آر است .
- لاتینی و معرب ماخوذ از دیناریوس یونانی است و بعضی گویند که سکه ای قدیمی در فرانسه بنام «دنیه » وجود داشته که از کلمه لاتینی مشتق شده است و معنای دیناریوس «ده تایی » است همانطور که درنزد عرب دینار ده درهم بوده است
کاهش ارزش دینار عراق
در اوایل قیمت دینار عراق معادل با 2.8 دلار بود.حتی در سال های بعدتر که ارزش دلار جهانی کاهش یافت ارزش هر دینار عراق به 3.2 دلار رسید.
این نسبت تا زمان جنگ خلیج فارس باقی ماند.پس از جنگ خلیج فارس که توسط حزب بعث عراق به رهبری صدام حسین در گرفت،تحریم های بین المللی و سازمان ملل گریبان عراق را گرفت.به همین دلیل روش چاپ دینار عراق که به روش سوئیسی مشهور بود دیگر در دسترس نبود. و از همین رو رژیم بعث نحوه ی دیگری را برای چاپ و انتشار دینار اتخاذ کرد.
دینار سوئیسی و دینار تزویر یا طبع
بعد از اینکه تحریم باعث شدند تا عراق دیگر نتواند به شیوده ی قبلی پول چاپ کند،حزب بعث عراق دست به چاپ دینار طبع یا تزویر(تقلبی به شکل کپی رنگی) زد .این شکل از دینار عراق در بخش هایی که حکومت مرکزی بر آن تسط داشت رواج یافت اما در بخش های کردستان عراق که به شکل خودگردان اداره میشد دینار سوئیسی رواج یافت.این کار باعث شد تا ارزش یا قیمت دینار عراق به شدت کاهش یافت تا جایی که در اواخر سال 1995 ارزش هر دلار ایالات متحده آمریکا در بازار سیاه معدل با 30 هزار دینار عراق شود.به طور کلی میتوان گفت در عراق دو نوع دینار عربی و دینار کردی وجود دارد.
بین اکتبر سال 2003 تا 15 ژانویه 2004 سازمان موقت ائتلاف عراق اقدام به چاپ اسکناس های جدید در این کشور کرد و دینار های قدیمی به شکل برابر با دینار های جدید عراق مبادله می شدند.البته هر دینار های سوئیسی به دلیل ارزش بالایی که داشتند با 150 دینار جدید مبادله میشدند.
اکنون نیز صندوق بین المللی پول که از نقش های اساسی را در باز سازی نظام پولی عراق ایفا کرد و هنوز هم بر آن رصد دارد،ارزش واحد دینار عراق(نه خرید و فروش) ،یک هزار و 172 دینار عراق را معادل با یک دلار آمریکا استفاده میکند.
دینار عراق سکه ندارد
دینار عراق در مقادیر مختلفی چاپ میشود .لازم به ذکر است که تنها شکل از دینار عراق اسکناس است و این واحد پولی سکه ندارد البته در اول دینار به شکل سکه هم در این کشور ضرب می شد اما به مرور زمان این شکل از پول از نظام پولی عراق حذف شد. بیشترین اسکناس هایی که در عراق از آن ها استفاده میشود اسکناس هزار ، 5 هزار ،10 هزار ،25 هزار و 50 هزار دیناری است .همچنین اسکناس های 250 و 500 دیناری هم وجود دارد که از آن ها به ندرت استفاده میشود.
چه کشور هایی واحد پولی شان دینار است؟
عراق تنها کشوری نیست که نام واحد پولی خود را دینار انتخاب کرده است، بلکه 9 کشور مختلف دیگر که بیشتر کشور های عربی هستند نام واحد پولی خود را دینار برگزیده اند. این کشور ها عبارت اند از ؛دینار کویت ،دینار اردن ،دینار بحرین ، دینار الجزایر ،دینار تونس ،دینار سودان ،دینار صربستان ،دینار لیبی و دنار مقدونیه.جالب است که بدانیم کلمه ی دینار از واژه ی دیناروس که واحد پولی امپراطوری روم بوده گرفته شده و علی رغم برخی که گمان میکنند دینار واژه ای عربی است ،ریشه ی این کلمه یونانی است.
قیمت دینار عراق در بودجه دولت
در بودجه سال آینده دولت عراق ارزش هر دلار آمریکا معادل ۱۴۵۰ دینار در نظر گرفته شد.
قیمت هر دلار آمریکا در چند سال اخیر در عراق حدود ۱۲۰۰ دینار بود. اما دولت عراق تلاش کرد با تضعیف قیمت دینار در برابر دلار بتواند از منابع ارزی خود دینار بیشتری به دست آورد.
این تصمیم باعث اعتراض‌های گسترده‌ای در سطح مردمی و برخی کارشناسان روبرو شد آنها گفتند که برخی بانک‌ها و کسانی که از جزئیات بودجه پیشنهادی و از قیمت جدید دینار در آن خبر داشته‌اند، میلیاردها دینار سود برده‌اند.
اولین پیامد تغییر قیمت‌گذاری دینار افزایش نرخ بسیاری از کالاها و اجناس در بازار داخلی عراق بوده است که نارضایتی بسیاری از شهروندان را به همراه داشته است؛ بویژه که ۹۵ درصد اجناس در این کشور وارداتی است و با ارز قیمت‌گذاری میشود.
در این میان، کارمندان عراقی نیز که حقوق خود را ثابت و به دینار می‌گیرند، به این امر اعتراض دارند و می‌گوید که با این اقدام دولت که باعث کاهش ارزش پول ملی میشود، آنها با مشکلات معیشتی بیشتری روبرو خواهند شد.
اهمیت قیمت دینار عراق برای ایران
ارزش و قیمت دینار عراق برای ما بسیار حائز اهمیت است . کشور عراق به عنوان همسایه ایران و یکی از شرکای تجاری اصلی کشورمان و همچنین از بازیگران به عنوان یکی از بازیگران اقتصاد منطقه ، برای اقتصاد ایران در جایگاه مهمی قرار دارد.به طبع نوسانات قیمت دینار عراق میتواند بر روی اقتصاد ایران اثر گذار باشد.از بین اثرات متعدد میتوان به برخی اشاره کرد ؛
صادرات و واردات
یکی از شرکای مهم تجاری ایران کشور عراق است .هرساله میلیارد ها دلار میزان ارزش مبادله بین این دو کشور است.به گفته ی رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق ؛در سال 1398 حجم تجارت اقتصاد ایران با عراق ده برابر تجارت ایران با کشور های اروپایی بوده است.از همین رو میتوان گفت همواره شرایطی اقتصادی عراق و به طبع قیمت دینار عراق که پول ملی آن کشور است،برای ما بسیار با اهمیت است.
تعیین ارزش دلار منطقه
چهار بازار ارزی در منطقه وجود دارد که این بازار ها تعیین کننده ی ارزش دلار و ارز های معتبر خارجی هستند.این چهار بازار عبارت است از؛ هرات (افغانستان) ،دبی (امارات متحده عربی) ،سلیمانیه (عراق) و تهران (ایران).یقیقا عراق و بازار سلیمانیه از بازیگران اصلی قیمت گذاری دلار در منطقه است.از همین رو میتوان گفت ارزش یا قیمت دینار عراق برای ما در جایگاه مهمی قرار دارد . چرا که نوسانات ارزش دینار عراق به احتمال زیاد بر نرخ دلار دلار منطقه اثر خواهد گذشت ،و این اثر خود را در تعیین نرخ ارز در تهران نمایان میشود.
سفر های زیارتی به عراق
عراق همیشه از مقاصد ایرانیان برای سفر بوده است .به علت اینکه که بسیاری از قبور اهل بیت شیعه در کشور عراق قرار دارد،هرساله تعداد بی شماری از ایرانیان راهی این کشور میشوند . به همین خاطر قیمت دینار عراق میتواند در رفاه ایرانیانی که به آن جا سفر میکنند بسیار تأثیر گذار باشد.
البته لازم به ذکر است که ارزش یا قیمت دینار عراق چند سالی است که برای ایرانیان و البته سایر شیعیان جهان بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.مراسم اربعین باعث شده تا قیمت دینار عراق هرچه بیشتر از قبل برای کشور ما و مسافرین ایرانی مورد توجه قرار گیرد.