جریان ضدبرجامی علیه برجام / هزینه سنگین پیشنهاد خروج ایران از NPT
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از قرن نو، مذاکرات بر سر احیای برجام تاکنون به فرجام نرسیده است و آنقدر روند طولانی شده است که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بار دیگر از ترفند صدور قعطنامه در مقابل ایران استفاده کردند و حتی برخی از احتمال به آخر خط رسیدن مذاکرات و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل سخن می‌گویند.
در چنین شرایطی تصمیم‌گیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما معلوم نیست چرا برخی می‌خواهند دولت در این میانه از راه حل‌های بی‌نتیجه‌ای که قبلاً نیز ناکارایی خود را نشان استفاده کند.
یکی از این پیشنهادات موضوع خروج ایران از ان پی تی (NPT) است، اتفاقی که کارشناسان وقوع آن را موجب طرح پرونده ایران در شورای امنیت، صدور قطعنامه های تحریمی جدید و فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌دانند.
پیشنهاد خروج از ان تی پی
بعد از گفتگو‌ها و رفت و آمد‌های چند باره پیرامون احیای برجام، اسفند ماه سال گذشته که مذاکرات میان ایران و طرف‌های غربی متوقف شد، غربی‌ها بار دیگر اعلام کردند که ایران از ارائه پاسخ شفاف به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد پیدا شدن ذرات اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده خودداری می‌کند.
همین امر بهانه‌ای شد تا آمریکا، بریتانیا، آلمان، و فرانسه، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کنند که این قطنامه در نشست شورای حکام با اکثریت آرا تصویب شد. در مقابل ایران نیز اعلام کرد که همکاری‌های فراپادمانی با آژانس را متوقف می‌کند، سپس دوربین‌های نظارتی در مراکز هسته‌ای را خاموش و اعلام کرد، سانتریفیوژ‌های بیشتری را وارد مدار می‌کند.
همین عمل و عکس العمل بار دیگر تنش‌های لفظی میان دو طرف را افزایش داد و موضوع توقف مذاکرات برجامی را به میان کشید. اما در این میان عده‌ای به دولت پیشنهاد خروج از ان پی تی و تعهدات هسته‌ای بین‌المللی برای راهکار در مقابل طرف‌های غربی پیشنهاد کردند.
حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان در سرمقاله روزنامه ۲۱ خرداد نوشت: با جرأت می‌توان گفت که ادامه حضور کشورمان در NPT غیر از صدور مجوز برای ترور دانشمندان، تخریب تأسیسات نظامی و هسته‌ای و بر باد دادن امکانات و ظرفیت‌های داخلی هیچ نتیجه دیگری نداشته و نخواهد داشت! اگر مسئولان محترم کشورمان چه در گذشته و چه حال از چالش هسته‌ای۲۰ ساله و حضورمان در NPT نتیجه دیگری سراغ دارند بفرمایند! و اگر غیر از آنچه گفته شد نتیجه‌ای نمی‌شناسند - که نیست و نمی‌شناسند- چرا در ضرورت خروج از پیمان NPT تردید می‌کنند؟
حسن عباسی چهره جنجالی اصولگرا نیز در توییتربا طرح این سؤال که در بیست سال گذشته، این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به چه دردی خورده؟ نوشت آژانس دقیقاً چه سودی برای ایران داشته؟ پاسخ شفاف: مطلقا هیچ.
امام جمعه بوشهر نیز با اشاره به صدور قطعنامه شورای حکام، فلسفه تأسیس این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را انحصار دانش و قدرت هسته‌ای برای کشور‌های استعماری و ایجاد محدودیت برای کشور‌های درحال توسعه عنوان کرد.
کار به این اظهار نظر‌ها ختم نشد و محمود عباس‌زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد برنامه هسته‌ای ایران در گفت‌وگویی پیشنهاد داد تا تعلیق عضویت ایران در ان‌پی‌تی در مجلس بررسی شود.
حسین جلالی عضو کمیسیون فرهنگی هم گفت: قطعنامه اخیر شورای حکام علیه جمهوری اسلامی، تصمیم ایران را برای خروج و به تعلیق درآوردن اجرای داوطلبانه برخی اقدامات ذیل NPT سرعت می‌دهد.
خروج از ان پی تی به صلاح کشور نیست
در واکنش به این توصیه‌ها اسماعیل کوثری با اشاره به اینکه این قطعنامه بیشتر فنی است و قطعاً بر مذاکرات تأثیری ندارد خاطر نشان کرد: بحث تعلیق عضویت ایران در ان پی تی مطرح نیست و خروج از NPT صلاح کشور نیست و تا جایی که اطلاع دارم، جزء سیاست رسمی نظام هم نیست.
جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز تصریح کرد: در حقیقت وقتی کشوری هستیم که هم شفاف عمل می‌کنیم و هم فعالیت‌های ما صلح‌آمیز است، دلیلی ندارد با خروج از NPT خودمان را در مظان‌اتهام قرار دهیم.
اما پیشنهاد‌دهندگان در این باره برای به کرسی نشاندن عقیده خود، شنیده‌هایی را از درخواست سعید جلیلی در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام برای خروج از معاهده ان‌پی‌تی مطرح کردند و از مخالفت شدید آملی لاریجانی رئیس مجمع و علی لاریجانی با این پیشنهاد سخن گفتند که پس از طرح آن یک منبع آگاه اعلام کرد که اساساً چنین مطلبی از سوی جلیلی در این جلسه مطرح نشده و اساساً سعید جلیلی به خروج از ان‌پی‌تی اعتقاد ندارد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
خروج از NPT یکی از تندترین و خطرناکترین پیشنهاداتی است که طی روز‌های اخیر به مسئولان و مذاکره‌کنندگان پیشنهاد شده و راهی است که گره‌ای محکم‌تر بر گره‌های موجود تحریم می‌زند.
رحمن قهرمانپور کارشناس مسائل استراتژیک در توییتی در این باره نوشت: بر اساس تفاسیر ارائه شده در کنفرانس‌های بازنگری پیمان NPT در سال‌های گذشته که به نوعی مورد تأیید شورای امنیت نیز هست؛ این پیمان به دلیل ربط مستقیم به امنیت بین‌الملل یک پیمان بین‌المللی مثل پیمان‌های دیگر نیست و لذا نمی‌توان با آن مثل سایر پیمان‌های بین‌المللی برخورد کرد.
رضا نصری، حقوقدان و تحلیلگر مسائل بین‌المللی با تأکید براینکه ایران با خروج از NPT عملاً مسیر سومی را علیه خود باز می‌کند، معتقد است؛ «در بهترین حالت، با خروج ایران از NPT، آمریکا و کشور‌های غربی در بحبوحه مذاکرات (یا پس از آن) به یک قطعنامه تهدید‌آمیز جدید علیه ایران مجهز شده‌اند که می‌توانند از آن به عنوان یک اهرم فشار مؤثر استفاده کنند.
وی افزود: اگر مذاکرات هم شکست بخورد، در کنار این قطعنامه جدید، شش قطعنامه‌های فصل هفتمی قبلی شورای امنیت نیز به واسطه مکانیسم ماشه احیا خواهد شد که این خود شرایط بی‌سابقه‌ای را برای ایران رقم خواهد زد! »
دفن برجام از سوی دولت رئیسی
بسیاری بر این باورند که از ابتدا مشخص بود که دولت سیزدهم در مدیریت مذاکرات غلط است و سپردن گفت وگو‌ها به مسکو و اولیانوف، ثمره‌ای بهتر از این وضعیت را در پی نخواهد داشت، اما در این میان سؤال اینجاست که چرا برخی می‌خواهند با طرح خروج ایران از ان تی پی، برجام را به دست دولت سیزدهم به خاک بسپارند.
این درحالی است که رفتار دولت سیزدهم از ابتدا نشان داده است که دولت، نه تمایل و نه اساساً توانی برای خروج از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خروج از NPT و به طریق اولی اعلام خروج ایران از مذاکرات وین را ندارد، چرا که به خوبی با تبعات منفی آن آشناست.
حشمت الله فلاحت پیشه تحلیلگر سیاسی و نماینده مجلس در دوره‌های هفتم، هشتم و دهم مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: تجربه نشان داد این دست از قطعنامه‌ها نه تنها کاغذپاره نیستند و می‌تواند ایران را به سمت انزوا سوق دهد. همه کسانی که تحریم‌ها را کاغذپاره نامیدند، بعد‌ها اقرار کردند مواضع‌شان بسیار شعاری بوده است.
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که تحمیل اینگونه تصمیمات سیاسی و هیجانی به مجلس و دولت می‌تواند اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار دهد و فشار مضاعفی بر دوش مردم تحمیل کند، بلکه دست دشمنان کشوربه ویژه اسرائیل را برای بهره‌برداری از این شرایط بازخواهد کرد.
محسن زنگنه دیگر نماینده مجلس یازدهم در این باره گفت: سیاست‌هایی که دولت در حوزه‌هایی مثل مباحث هسته‌ای یا خروج از NPT یا مواردی از این قبیل دارد که سیاست کلان کشور هستند، باید با سایر حوزه‌های کشور همخوانی و تناسب داشته باشند». او افزود: «هر تصمیمی که در حوزه سیاسی می‌گیریم، از آنجایی که در جنگ اقتصادی هستیم باید ملاحظات اقتصادی این تصمیمات را هم در نظر بگیریم. این تصمیمات قطعاً بر سفره مردم اثرگذار خواهد بود و موجب اعتراضات و نارضایتی آن‌ها می‌شود».
زنگنه اظهار داشت: گاهی دشمن کاری را انجام می‌دهد که شما تصمیمی بگیرید که دقیقاً مدنظرش بوده است، اما می‌خواسته به این روش همه تبعات و هزینه‌هایش را به خود کشور مقابل تحمیل کند.
دراین میان کارشناسان سیاسی طرح این مسأله را تله‌ای سیاسی برای دولت سیزدهم می دانند. خصوصا در شرایطی که مسائل معیشتی و اقتصادی زیادی بر زمین مانده است طرح چنین پیشنهادات و عملیاتی کردن آن فشارهای زیادی را به زندگی مردم وارد خواهد کرد.
عده‌ای از این کارشناسان افزایش تنش‌ها میان ایران و آژانس را دقیقاً همان نقطه رسیدن به «راهبرد اصلی جریان ضدبرجام» دانسته و بر این باورند که جریانات ضد برجامی می‌خواهند تا دولت رئیسی به خواسته آن‌ها در داخل تن داده و همکاری با آژانس را قطع کند.
برخی نیز ارائه این پشنهاد را به نوعی پوست خربزه زیر پای دولت رئیسی عنوان کرد و آن را نشانه شکاف اردوگاه حامیان رئیسی می‌دانند به نوعی که اگر رئیسی بخواهد کشوررا ملایم اداره کند تندرو‌ها قانع نمی‌شوند اگر بخواهد با تندرو‌ها همراهی کند کشور را گرفتار می‌کند.
