رئیسی، آرزوی بایدن را ناکام می‌گذارد؟

به گزارش اقتصادنیوز؛ مایکل هرش، معاون سردبیر بخش خبر نشریه فارن پالیسی در مطلبی با عنوان «رئیسی، بایدن را به خاورمیانه برمی‌گرداند» با اشاره به اینکه رئیس جمهور جدید ایران رویکرد سرسختانه‌ای دارد، تحلیل کرد که «این امر می‌تواند ایالات متحده را از مسیر مورد نظر بایدن -برای کاهش حضور و تعهدات نظامی آمریکا در خاورمیانه- به مسیر تشدید تنش متقابل در منطقه برگرداند». وی در این مقاله نوشت:

«حتی قبل از سوگند روز پنجشنبه ابراهیم رئیسی ، رئیس جمهور سرسخت و محافظه‌کار ایران، جمهوری اسلامی در چند جبهه در خاورمیانه با تشدید درگیری ها مواجه شد. به ادعای کارشناسان، اکنون رویکرد تهران به احتمال زیاد تهاجمی تر خواهد شد و این بدان معناست که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا -مانند برخی از اسلافش- ممکن است به خواسته خود برای کاستن از اهمیت استراتژیک منطقه خاورمیانه دست نیابد.

در هفته های اخیر، ایران مذاکرات هسته ای در وین را تعلیق کرد و هنگام خروج از اتاق مذاکرات [در پایان دور ششم مذاکرات] خواسته‌های [به زعم نویسنده] غیرممکنی را مطرح کرد. حملات پهپادی [ادعایی] به اهداف آمریکا و یک کشتی اسرائیلی در[نزدیکی] خلیج فارس صورت گرفته و برخی از تحلیلگران درباره دزدی دریایی روز سه‌شنبه [گذشته] گمانه‌زنی می‌کنند، وقتی‌که گروهی مسلح به طور مختصر یک کشتی با پرچم پاناما را در دریای عمان ربوده و سپس ظاهراً این تلاش را رها کردند (ایران هرگونه اتهام ادعایی در این زمینه را قاطعانه رد کرده است).

رفتار تهران بخشی از الگویی است که ممکن است در سال 2019 با ایالات متحده آمریکا آغاز شده باشد، یعنی زمان تصمیم رئیس جمهور دونالد ترامپ مبنی بر عدم حمله به ایران به خاطر سرنگونی پهپاد نظارتی آمریکا. همچنین احتمالاً پاسخی به سیگنال‌های قوی بایدن مبنی بر بازگشت او به پیمان هسته ای 2015 است، تا بتواند مسیر را برای تمرکز استراتژیک بیشتر بر هندوپاسیفیک و تهدید چین هموار کند.

بهنام بن طالبلو، عضو بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها FDD، یک اندیشکده راستگرا (و حامی سیاست‌های ترامپ علیه ایران) ادعا کرد: «طی یک سال گذشته، ایران با راحتی روزافزون در تشدید تنش‌ها و مواجه بوده و این موضوع، از طریق این ادراک که آمریکا یک قدرت در حال خداحافظی از خاورمیانه است که تمایلی به درگیری ندارد، تغذیه می‌شود».

بایدن علی رغم دستور دومین حملات هوایی در ماه گذشت ، اعلام کرده است که می خواهد در عراق و همچنین افغانستان تنش‌ها را کاهش دهد. بایدن هفته گذشته در جلسه ای به مصطفی الکاظمی ، نخست وزیر عراق گفت که نیروهای رزمی آمریکا تا پایان سال جاری از عراق خارج می شوند، هرچند نیروهای آمریکایی در نقش های غیر رزمی-مانند مستشاران، مشاوران و ارائه اطلاعات برای نیروهای امنیتی عراق- مشغول به کار می‌مانند. همچنین در این هفته، مقامات دولت بایدن درباره لغو مجوز جنگی سال 2002 برای جنگ عراق، استدلال کردند.

می‌توانید خاورمیانه را نادیده بگیرید، اما خاورمیانه شما را نادیده نمی‌گیرد

اما تلاش های بایدن برای به حداقل رساندن مشارکت در خاورمیانه، یک طنز تلخ قدیمی در دیپلماسی آمریکا را به یاد می آورد: تقریباً هر دولت ایالات متحده برای دهه ها تلاش کرده است از منجلاب خاورمیانه اجتناب کند و بر تهدیدهای قابل کنترل‌تری در سایر نقاط تمرکز کند، اما این امر با افزایش تنش‌ها و تهاجمی‌تر شدت فضای منطقه، اوضاع را بدتر می کند.

دنیس راس، مذاکره کننده قدیمی در حوزه خاورمیانه گفت: «ممکن است فکر کنید می‌توانید خاورمیانه را نادیده بگیرید، اما خاورمیانه شما را نادیده نمی گیرد. بنابراین آیا بهتر نیست که خودتان مشارکت خود را شکل دهید تا اینکه منطقه به مشارکت شما شکل دهد؟».

دنیس راس که اکنون یکی از اعضای موسسه واشنگتن برای سیاست های خاورنزدیک است، می گوید: «آمادگی بیشتری برای تحمیل هزینه‌هایی برای رفتار ایران در منطقه وجود دارد». بایدن قبلاً دو بار دستور حمله هوایی به سایت‌های [ادعایی] که نیروهای هم‌پیمان ایران از آنها استفاده می کنند را داده است. اوایل ماه گذشته، به ظاهر در پاسخ، دیپلمات ها و سربازان آمریکایی در عراق و سوریه در سه حمله موشکی و پهپادی هدف قرار گرفتند.

در ماه مه ، بایدن گفت که دو سری موشک پاتریوت و هواپیماهای جنگنده را از عربستان خارج می کند، و همچنین گفته می شود که دولت پاتریوت ها و صدها سرباز را از کویت و اردن بیرون می کشد -همه اینها بخشی از نیروهای تجمع‌یافته در دوران ترامپ برای مقابله با ایران هستند. اما دیپلمات های آشنا با تفکر تیم بایدن می گویند دولت وی شروع به اطمینان دادن به متحدان نگران خود، مانند سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها کرده است که علیرغم تمایل ایالات متحده برای خروج، آنها همچنان در صورت لزوم ورود خواهند کرد و به شدت به اقدام احتمالی ایران پاسخ می‌دهند.

راس که تازه از سفر یک هفته ای خود به عربستان سعودی بازگشته است ، گفت که شاید رویکرد ایران با آغاز مذاکرات با عربستان سعودی بر سر جنگ نیابتی در یمن ،کمی خنثی شده باشد. اما آنها هیچ تغییر واقعی در رفتار ایران نمی بینند».

یا همانطور که آرون دیوید میلر، دستیار سابق وزیر خارجه ایالات متحده دوست دارد بگوید؛ خاورمیانه را می توان در خطی از آهنگ "هتل کالیفرنیا" از گروه ایگلز خلاصه کرد: «شما می توانید هر زمان که دوست داشتید تسویه کنید، اما هرگز نمی توانید آنجا را ترک کنید».

آرون دیوید میلر ، که اکنون در بنیاد کارنِگی برای صلح بین المللی کار می کند، مدعی است: «صعود رئیسی به احتمال زیاد برای دولت بایدن بیش از چند شب خواب آشفته خواهد داشت». میلر معتقد است اگرچه احتمال یک جنگ بزرگ بین اسرائیل و ایران همچنان اندک است، اما در حال حاضر، «احتمال درگیری‌های جدی دیگر، در هر تعداد از جبهه‌ها، و از طریق نیروهای نیابتی و حتی مستقیم، افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت».

بازگشت ایران به سال‌های نخست ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد؟

این نگرش ها به نوبه خود احتمال بازگشت هر چه بیشتر به توافق هسته ای 2015 موسوم به برجام را حتی سخت‌تر خواهد کرد.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران (ICG) که یکی از مشاوران نزدیک رابرت مالی (رئیس سابق ICG) نماینده ویژه بایدن در امور ایران بوده است، گفت: «تیم رئیسی مستعد آن الگوی رفتاری هستند که ایران و ایالات متحده را در مسیر تشدید تنش متقابل قرار می‌دهد و یادآور سال‌های اولیه ریاست جمهوری [محمود] احمدی نژاد است».

مقامات بایدن هنوز امیدوارند که دور هفتم مذاکرات هسته ای زیر نظر رئیسی آغاز شود. او در سخنرانی اوایل این هفته گفت که به دنبال «رفع تحریم ها» برای حل مشکل نرخ تورم 47.6 درصدی ایران و میزانبالای بیکاری است. اما به طرز شگفت انگیزی ، او افزود که سیاست خود را "به خواست خارجی‌ها" پیوند نمی‌زند.

هرش در ادامه نوشت که شاید واقعاً «بزرگترین نگرانی» غرب این باشد که رئیسی، اوضاع را یک دهه یا بیشتر به عقب برگرداند، زمانی که ایران به طور چشمگیری برنامه هسته ای خود را در زمان احمدی نژاد در اواخر دهه 2000 پیش برد. فقط همین حالا، تهران زمان گریز هسته‌ای بسیار کمتری دارد.

واعظ با تأکید بر اینکه «چشم انداز احیای توافق، روز به روز محوتر می‌شود»، مدعی شد: «ایران به نظر مطمئن است که زمان به نفع آنهاست و با این فرض که می توان اهرم قدرت ایران را سریعتر از ظرفیت غرب برای مجازات مالی اضافی یا اشتیاق برای اقدام نظامی افزایش دهد، بر این باور است که می تواند امتیازات وسیع تری از آمریکا دریافت کند.»

روئل مارک گرشت، افسر سابق سیا و کارشناس مسائل ایران که دیدگاه تندروانه (نزدیک به لابی ضدایرانی FDD) دارد، ادعا کرد: «رئیسی برای بازکردن ایران به صحنه جهانی یا کند کردن برنامه هسته ای انتخاب نشده است. او برای تقویت حکومت جمهوری اسلامی و جلوگیری از نفوذهای غرب انتخاب شد. آنها نمی خواهند توافق جدی با غرب داشته باشند. علیرغم تأثیر مخرب تحریم ها ، رهبران ایران اکنون خود را بسیار قوی تر از سال های 2015 ، 2017 یا 2019 می بینند. آنها آماده جنگ هستند. ما نیستیم».

تندروهایی مانند گرشت مانند بسیاری دیگر از چهره‌های راستگرا و جنگ‌طلب جمهوری خواه آمریکا مدعی است که دولت بایدن باید هرگونه توهم درباره دوران رئیسی را کنار بگذارد و توجه خود را بر تغییر رژیم متمرکز کند.