رفتار ناشیانه تیم رسانه ای قالیباف در ماجرای سیسمونی گیت /رئیس مجلس در لبه پرتگاه حذف سیاسی

*با‭ ‬وجود‭ ‬تلاش‭ ‬تیم‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬برای‭ ‬کنترل‭ ‬ماجرای‭ ‬‮«‬سیسمونی‭ ‬گیت‮»‬،‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تلاش‌های‭ ‬ناشیانه‭ ‬و‭ ‬ارائه‭ ‬مشاوره‌های‭ ‬غلط،‭ ‬دامنه‭ ‬انتقادها‭ ‬بر‭ ‬علیه‭ ‬این‭ ‬سیاستمدار‭ ‬به‭ ‬حدی‭ ‬گسترده‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬حتی‭ ‬شعارهای‭ ‬ابداعی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬متاثر‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬برخی‭ ‬اظهارنظرهای‭ ‬پیشین‭ ‬این‭ ‬مقام‭ ‬مسئول‭ (‬به‭ ‬ویژه‭ ‬ادعای‭ ‬نمایندگی‭ ‬و‭ ‬صدای‭ ‬96‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬مردم‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬4‭ ‬درصد‭ ‬سرمایه‌سالاران‭ ‬و‭ ‬ضرورت‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬واردات‭ ‬برخی‭ ‬کالاها‭ ‬توسط‭ ‬فرزندان‭ ‬نخبه‌های‭ ‬سیاسی‭ ‬کشور‭) ‬از‭ ‬آرشیو‭ ‬بیرون‭ ‬کشیده‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬نشان‭ ‬دادن‭ ‬تناقض‌های‭ ‬اساسی‭ ‬بین‭ ‬گفتار‭ ‬و‭ ‬رفتار،‭ ‬جایگاه‭ ‬سیاسی‭-‬اجتماعی‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬جد‭ ‬به‭ ‬چالش‭ ‬کشیده‭ ‬است‭. ‬

*‬برای‭ ‬تحلیل‭ ‬بهتر‭ ‬‮«‬سیسمونی‭ ‬گیت‮»‬‭ ‬به‭ ‬ماهیت‭ ‬بازتاب‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬کمک‭ ‬‮«‬نظریه‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬و‭ ‬مدرنیته‭ ‬جان‭ ‬بروکشایر‭ ‬تامپسون‮»‬‭ ‬بپردازیم‭. ‬

رسوایی‌ها‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬حوزه‌های‭ ‬زندگی‭ ‬رخ‭ ‬می‌دهد،‭ ‬اما‭ ‬رسوایی‌هایی‭ ‬تعیین‌کننده‭ ‬حوزه‭ ‬سیاسی،‭ ‬معمولا‭ ‬با‭ ‬شکست‭ ‬در‭ ‬هدایت‭ ‬رویت‌پذیری‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬پیوند‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬نوع‭ ‬رسوایی‌ها‭ ‬در‭ ‬تباین‭ ‬مرزهای‭ ‬متغیر‭ ‬عمومی‭- ‬خصوصی‭ ‬قابل‭ ‬درک‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬رسوایی‌ها‭ ‬هنگامی‭ ‬به‭ ‬پا‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬مخفی‭ ‬یا‭ ‬محرمانه‭ ‬نگه‭ ‬داشته‭ ‬شده‭ ‬ناگهان‭ ‬افشا‭ ‬شده‭ ‬یا‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬رویت‌پذیر‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬فعالیتی‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬مجرد‭ ‬مرئی‭ ‬شدن‭ ‬به‭ ‬نوعی‭ ‬به‭ ‬ناآرامی‌ها‭ ‬و‭ ‬اعتراض‌های‭ ‬عمومی‭ ‬فرصت‭ ‬ظهور‭ ‬می‌دهد‭. ‬

رسوایی‌ها‭ ‬معمولاً‭ ‬مجموعه‌ای‭ ‬از‭ ‬هنجارها‭ ‬یا‭ ‬انتظارات‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬مورد‭ ‬بحث‭ ‬مغایرت‭ ‬و‭ ‬تباین‌شان‭ ‬دارند‭ ‬مفروض‭ ‬قرار‭ ‬می‌دهد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬اشاره‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬هنجارها‭ ‬یا‭ ‬انتظارات،‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬مذکور‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مجرد‭ ‬افشا،‭ ‬تقبیح‭ ‬می‌کند‭. ‬این‭ ‬هنجارها‭ ‬و‭ ‬انتظارات‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬بافت‭ ‬اجتماعی‭ ‬تاریخی‭ ‬تا‭ ‬بافت‭ ‬اجتماعی‭ ‬دیگر‭ ‬متفاوت‭ ‬است‭.

‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬آنچه‭ ‬در‭ ‬ماجرای‭ ‬‮«‬سیسمونی‭ ‬گیت‮»‬‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬خاص‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌رود‭ ‬در‭ ‬دیگر‭ ‬کشورها‭ ‬فعالیتی‭ ‬عادی‭ ‬است‭. ‬همچنین‭ ‬اگر‭ ‬این‭ ‬ماجرا‭ ‬توسط‭ ‬دیگر‭ ‬فعالان‭ ‬سیاسی‭ ‬کشور‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬احتمال‭ ‬در‭ ‬دهه‌های‭ ‬گذشته‭ ‬رخ‭ ‬می‌داد‭ ‬این‭ ‬میزان‭ ‬بازتاب‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬همراه‭ ‬نداشت‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬راستا،‭ ‬ماهیت‭ ‬خاص‭ ‬بودن‭ ‬سیسمونی‭ ‬گیت،‭ ‬نه‭ ‬در‭ ‬انجام‭ ‬تخلف‭ ‬یا‭ ‬جرم،‭ ‬بلکه‭ ‬ریشه‭ ‬در‭ ‬انتظارات‭ ‬اجتماعی‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬واسطه‭ ‬اظهارنظرهای‭ ‬پیشین‭ ‬مسئول‭ ‬مربوطه‭ ‬در‭ ‬دفاع‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬ممنوعیت‭ ‬ورود‭ ‬کالاهای‭ ‬خارجی‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬تولیدات‭ ‬مشابه‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬ادعای‭ ‬او‭ ‬مبنی‭ ‬بر‭ ‬نمایندگی‭ ‬96درصدی‌ها‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬4درصد‭ ‬سرمایه‌سالاران‭ ‬شکل‭ ‬گرفته‭ ‬است‭. ‬بر‭ ‬این‭ ‬اساس،‭ ‬حتی‭ ‬فراتر‭ ‬از‭ ‬حکایت‭ ‬‮«‬رطب‭ ‬خورده‭ ‬منع‭ ‬رطب‭ ‬کی‭ ‬کند‮»‬،‭ ‬اقشار‭ ‬مختلف،‭ ‬‮«‬توزیع‭ ‬ناعادلانه‭ ‬رنج‌های‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬اعمال‭ ‬تحریم‌ها‮»‬‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬چالش‭ ‬می‌کشند‭ ‬و‭ ‬فریاد‭ ‬اعتراضی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬علیه‭ ‬اقشاری‭ ‬سر‭ ‬می‌دهند‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬رغم‭ ‬ادعاهای‭ ‬مزورانه‭ ‬خود،‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬از‭ ‬تحریم‭ ‬آسیب‭ ‬نمی‌بینند‭ ‬بلکه‭ ‬بواسطه‭ ‬فرصت‌های‭ ‬آن،‭ ‬موقعیت‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬اقتصادی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬تقویت‭ ‬کرده‌اند‭. ‬

*یکی‭ ‬از‭ ‬شیوه‌های‭ ‬کنترل‭ ‬رسوایی‌هایی‭ ‬سیاسی،‭ ‬و‭ ‬محدود‭ ‬و‭ ‬محصور‭ ‬کردن‭ ‬سرچشمه‌های‭ ‬دردسر‭ ‬و‭ ‬تنزل‭ ‬پیامدهای‭ ‬بالقوه‭ ‬آسیب‭ ‬زای‭ ‬آن،‭ ‬راهبرد‭ ‬‮«‬امکان‭ ‬انکار‭ ‬آتی‮»‬‭ ‬است؛‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معنا‭ ‬که‭ ‬شرایطی‭ ‬فراهم‭ ‬می‌شود‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬برملا‭ ‬شدن‭ ‬ماجرا‭ ‬چنین‭ ‬قلمداد‭ ‬کنند‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬سیاستمدار‭ ‬از‭ ‬ماجرا‭ ‬بی‌خبر‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬ماجرای‭ ‬ایران‭- ‬کنترا‭ ‬(‬Iran‭-‬contra‭) ‬از‭ ‬چنین‭ ‬راهبردی‭ ‬استفاده‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬برملا‭ ‬شدن‭ ‬رسوایی،‭ ‬ریگان‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬آمریکا‭ ‬مصون‭ ‬باقی‭ ‬بماند‭. ‬

*هرچند‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬نمی‌رسد‭ ‬مشاوران‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬از‭ ‬سفر‭ ‬خانواده‭ ‬او‭ ‬به‭ ‬ترکیه‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬این،‭ ‬باخبر‭ ‬بوده‭ ‬باشند‭ ‬تا‭ ‬احتمال‭ ‬کنترل‭ ‬افشای‭ ‬این‭ ‬ماجرا‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬ذهن‭ ‬داشته‭ ‬باشند،‭ ‬ولی‭ ‬آن‌ها‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬راهبرد‭ ‬‮«‬امکان‭ ‬انکار‭ ‬آتی‮»‬‭ ‬بهره‭ ‬بردند‭. ‬اما‭ ‬خطای‭ ‬بزرگ‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬راهبرد‭ ‬آن‭ ‬بوده‭ ‬که‭ ‬اصولا‭ ‬در‭ ‬قوانین‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬سفر‭ ‬زن‭ ‬بدون‭ ‬اجازه‭ ‬و‭ ‬اطلاع‭ ‬شوهر‭ ‬امکانپذیر‭ ‬نیست‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬که‭ ‬او‭ ‬از‭ ‬سفر‭ ‬خانواده‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬ترکیه‭ ‬باخبر‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬اجازه‭ ‬و‭ ‬رضایت‭ ‬او،‭ ‬این‭ ‬مسافرت‭ ‬انجام‭ ‬یافته‭ ‬است‭! ‬

*شگرد‭ ‬دیگر‭ ‬آن‌ها‭ ‬‮«‬تفکیک‭ ‬قضاوت‭ ‬درباره‭ ‬منش‭ ‬و‭ ‬سبک‭ ‬زندگی‭ ‬پدر‭ ‬با‭ ‬فرزندان‮»‬‭ ‬است؛‭ ‬اما‭ ‬این‭ ‬شگرد‭ ‬نیز‭ ‬چندان‭ ‬کارساز‭ ‬نبود؛‭ ‬چراکه‭ ‬منتقدان‭ ‬اشاره‭ ‬کرده‌اند‭ ‬که‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬درباره‭ ‬برخی‭ ‬سیاستمداران‭ ‬خطای‭ ‬فرزندان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬پای‭ ‬پدر‭ ‬نوشته‭ ‬اند‭. ‬

*‬آنچه‭ ‬درباره‭ ‬رویه‭ ‬تیم‭ ‬و‭ ‬مشاوران‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬وی‭ ‬از‭ ‬منظر‭ ‬جامعه‌شناسی‭ ‬رسانه‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬آن‌ها‭ ‬بدون‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفتن‭ ‬افکار‭ ‬عمومی‭ ‬و‭ ‬سطح‭ ‬بالای‭ ‬شعور‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬آگاهی‭ ‬افکار‭ ‬عمومی،‭ ‬ناشیانه‭ ‬موقعیت‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬تنزل‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬لبه‭ ‬پرتگاه‭ ‬حذف‭ ‬سیاسی‭ ‬کشانده‭ ‬اند‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬وضعیت‭ ‬بعید‭ ‬است‭ ‬او‭ ‬در‭ ‬انتخابات‭ ‬آینده‭ ‬ریاست‭ ‬جمهوری‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬مجلس‭ ‬شانسی‭ ‬برای‭ ‬موفقیت‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬

*از‭ ‬طرف‭ ‬دیگر،‭ ‬فعالیت‭ ‬تیم‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬زیر‭ ‬پا‭ ‬گذاشتن‭ ‬اخلاقیات،‭ ‬تحریف‭ ‬و‭ ‬انکار‭ ‬واقعیت‭ ‬نیست؛‭ ‬بلکه‭ ‬وظیفه‭ ‬اصلی‭ ‬تیم‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬ارتباط‭ ‬صحیح‭ ‬بین‭ ‬مردم‭ ‬با‭ ‬سیاستمدار‭ ‬و‭ ‬انتقال‭ ‬درست‭ ‬آن‌ها‭ ‬به‭ ‬طرفین‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬نقش‭ ‬آفرینی‭ ‬با‭ ‬اتخاذ‭ ‬درست‭ ‬راهبردهای‭ ‬رسانه‌ای‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬کیاست‭ ‬و‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬ضعف‌های‭ ‬احتمالی‭ ‬سیاستمداران‭ ‬قابل‭ ‬تحقق‭ ‬است‭.‬