گوترش خواستار اصلاح شورای امنیت شد/ مشروعیت این شورا شکننده است/ وقت آن است درها باز شود و نور بیاید

وی افزودک در بهار ۱۹۴۶، نخستین صندوق رای شورای امنیت پیش از آغاز رای‌گیری افتتاح شد و به‌ طرز شگفت‌انگیزی، پیش از هر رایی، برگه‌ای درون آن قرار داشت؛ پیامی از سازنده‌ی صندوق، مکانیکی اهل نیویورک به نام پل آنتونیو. در این پیام آمده بود: «آیا می‌توانم، که افتخار ساخت این صندوق رای را داشته‌ام، نخستین رای را بدهم؟ خداوند با هر عضو سازمان ملل باشد، و از طریق تلاش‌های شریف شما، صلحی پایدار برای همه‌ی ما در سراسر جهان به ارمغان آورد.»

گوترش تاکید کرد: این یادداشت فروتنانه به ما یادآوری می‌کند که شورای امنیت برای مردم وجود دارد. برای مردمانی صادق و امیدوار که در هشت دهه‌ گذشته، اعتماد خود را به این نهاد سپرده‌اند تا آنان را از بلای جنگ نجات دهد.

دبیرکل سازمان ملل خطاب به اعضای شورای امنیت افزود: افتخار نشستن دور این میز، پیش از هر امری، مسولیتی برای پاسداشت اعتماد آن مردم و برای هدایت منابعی که اغلب صرف جنگ می‌شوند، به سوی توسعه و صلح است.

گوترش افزود: در بزنگاه‌های تاریخی، شورای امنیت به وظیفه‌ خود عمل کرده است. این شورا به کامبوج کمک کرد تا از نسل‌کشی عبور کند، و به آفریقای جنوبی تا از آپارتاید رهایی یابد؛ ماموریت‌هایی را اعزام کرد که به صلح در سیرالئون، تیمور شرقی، لیبریا و فراتر از آن کمک کردند و چارچوبی جهانی برای مبارزه با تروریسم بنا نهاد و از همه مهم‌تر، هشتاد سال را بدون هرج‌ومرجِ جنگ میان قدرت‌های بزرگ سپری کرد.

دبیرکل سازمان ملل با تاکید بر اینکه شورای امنیت ضرورتی حیاتی است، گفت: مشروعیت این شورا شکننده است. بارها دیده‌ایم که اعضای این نهاد برخلاف اصول منشور عمل کرده‌اند اصولی که همه‌ ما به‌عنوان ملت‌های مستقل، آزادانه پذیرفته‌ایم.

گوترش افزود: وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، نه‌تنها اقدام فوری متوقف می‌شود، بلکه اعتماد به کل پروژه‌ سازمان ملل را کاهش می‌دهد و این امر همه‌ ما را در معرض خطر قرار می‌دهد.

این مقام ارشد سازمان ملل اضافه کرد: وقتی یک کشور قواعد را زیر پا می‌گذارد، دیگران نیز تصور می‌کنند که مجاز به همان کار هستند. و تاریخ، با وضوحی بی‌رحمانه، نشان داده است که این مسیر به کجا ختم می‌شود. اصلاح شورای امنیت برای حفظ نظم و امنیت جهانی، امری ضروری است که مدت‌ها است به تعویق افتاده و این اصلاح شامل گسترش عضویت نیز می‌شود.

وی گفت: نزدیک به نیمی از ماموریت‌های صلح‌بان سازمان ملل به‌همراه ماموریت‌های سیاسی ویژه در آفریقا انجام می‌شوند. اما آفریقا هیچ صدای دائمی در این میز ندارد. «پیمان برای آینده» از ما می‌خواهد که این نابرابری را با فوریت اصلاح کنیم.

گوترش افزود: این پیمان همچنین به نمایندگی کم آمریکای لاتین و حوزه‌ کارائیب اشاره دارد، در حالی که منطقه‌ آسیا-اقیانوسیه که بیش از نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده است، تنها یک کرسی دائمی دارد.

دبیرکل سازمان ملل اضافه کرد: گسترش عضویت تنها مساله ای مربوط به عدالت نیست؛ بلکه به نتایج نیز مربوط است. این اقدام می‌تواند بن‌بست‌ها را بشکند و در جهان چندقطبیِ رو به رشد، ثبات ایجاد کند.

گوترش تاکید کرد: من با علاقه، پیشنهادهای فرانسه و انگلیس برای محدود کردن حق وتو را نیز بررسی کرده‌ام و این شورا را به تامل درباره آنها تشویق می‌کنم.

دبیرکل سازمان ملل تصریح کرد: شورای امنیت در اختیار سلطه‌طلبان و امپراتوری‌ها نیست.بلکه مربوط به والدینی است که فرزندان خود را از دست داده‌اند؛ پناهجویانی که از خانه‌هایشان رانده شده‌اند؛ و سربازانی که اعضای بدن خود را فدا کرده‌اند.در هر گوشه‌ی این سالن شورای امنیت ، ارواح جان‌باختگان حضور دارند اما در کنار آن‌ها، مساله دیگر نیز ایستاده که امیدهای افراد زنده است.

گوترش افزود: با دقت گوش دهید، و خواهید شنید، فریادهای شهروندانی که برای صلح گردهم آمده‌اند؛ زمزمه‌ خانواده های که خواستار صلح هستند. شاعری زمانی گفت که بهترین دعای یک انسان برای پیروزی نیست بلکه برای صلح است.

دبیرکل سازمان ملل خطاب به اعضای شورای امنیت گفت: نشان سازمان ملل، تاج گل پیروز را بر سر ندارد بلکه تاج زیتون ناجی صلح را نشان می دهد. از کسانی که در اطراف این میز می نشینند می‌خواهم که لایق این تاج باشند. زمان آن رسیده است که درهای این سالن باز شود تا نور وارد آن شود زیرا بدون شورای امنیتی که در راستای اهداف خود عمل می کند، جهان در خطر بزرگی‌ خواهد بود. وظیفه ما این است که نهادی ایجاد کنیم که نیازهای ۸۰ سال آینده را تامین می کند و نهادی که عدالت و امنیت را برای همه به ارمغان می آورد.

پنج عضو دائم شورای امنیت شامل روسیه، چین، آمریکا، انگلیس و فرانسه می شوند که دارای حق وتو در این شورا هستند. وظیفه اصلی این شورا حفظ صلح و امنیت بین‌الملل است که با یکجانبه‌گرایی برخی از این اعضا، از ماموریت اصلی خود دور شده و در موارد متعددی ناکارآمد بوده است.

۱۰ عضو غیر دائم شورای امنیت را مجمع عمومی سازمان ملل متحد با توجه به مشارکت اعضای این سازمان در حفظ صلح و امنیت بین الملل و دیگر اهداف سازمان و همچنین بر مبنای توزیع عادلانه جغرافیایی انتخاب می کند.

در واقع، ۱۰ عضو انتخابی شورای امنیت توسط مجمع عمومی برای یک دوره دو ساله که از اول ژانویه آغاز می‌شود، انتخاب می‌شوند. عضوی که خارج می‌شود بلافاصله قابل تجدید انتخاب نخواهد بود.هر سال، مجمع عمومی، پنج عضو جدید را انتخاب و جایگزین اعضای قدیمی‌تری که دوره عضویتشان در ۳۱ دسامبر پایان می‌یابد، می‌سازد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد مذاکرات درباره اصلاحات در شورای امنیت را در سال ۲۰۲۲ در حالی به پایان رساند که بسیاری با نیاز به مدرن سازی این نهاد موافق بودند اما نظرات در مورد حق وتو متفاوت بود.در جریان مذاکرات مجمع عمومی سازمان ملل در مورد اصلاحات شورای امنیت، نمایندگان آفریقایی به صورت جامع خواستار فراگیرتر شدن این نهاد شدند.نماینده زیمبابوه خواستار اختصاص دو کرسی دائمی و پنج کرسی غیردائم به قاره آفریقا شد.