بریکس در خطر فروپاشی

به گزارش «اقتصادنیوز» تحریم اقتصادی روسیه، افت قیمت نفت و کاهش درآمد نفتی این کشور و افزایش کسری بودجه دولت روسیه سبب شده است تا اقتصاد این کشور در سال 2014 میلادی شاهد انقباض باشد و پیش بینی ها هم از تداوم این وضعیت در سالهای آینده خبر می دهد. در برزیل هم فساد مالی در بزرگترین شرکت نفتی این کشور و مشکلات اقتصاد داخلی سبب شده تا برزیل در سال 2014 میلادی تنها یک درصد رشد کند و بحران در اقتصاد این کشور در سال 2015 میلادی هم ادامه داشته باشد.

مشکلات اقتصادی این دو کشور بزرگ عضو BRICS سبب شده است تا اخباری در مورد احتمال پایان یافتن عضویت این دو کشور در مجموعه کشورهای عضو سازمان بریکس تا انتهای دهه جاری میلادی منتشر شود. جیم اونیل اقتصاددان سابق بانک گلدمن ساکس که برای اولین بار در سال 2001 میلادی در مورد جایگاه اقتصادهای در حال گذار دنیا و آینده اقتصادی این کشورها صحبت کرده بود، در مصاحبه ای تاکید کرد: اگر روسیه و برزیل نتوانند رشد بالای اقتصادی را تجربه کرده و اقدام به بازسازی اقتصادی خود کنند، دیگر نمی توانند عضو مجموعه اقتصادهای در حال گذار دنیا باشند و به همین دلیل باید تا انتهای دهه حاضر از این سازمان خارج شوند.

در سالهای گذشته اقتصاد چین که بزرگ‌ترین عضو BRICS است در سالهای گذشته نرخ رشدی دورقمی داشته، در سال 2014 میلادی با نرخ 7.5 درصدی رشد کرده و هند نیز در سال گذشته رشد 5.5 درصدی اقتصادی را شاهد بوده است.

طبق مطالعات سال 2014 میلادی، در صورتی که کشورهای عضو این سازمان تا سال 2035 میلادی با نرخی مشابه نرخ رشد اقتصادی سال 2013 میلادی رشد می کردند، یعنی متوسط نرخ رشد اقتصادی آنها بالغ بر 5 درصد بود، در سال 2035 میلادی ارزش اقتصادی این کشورها برابر با کشورهای گروه هفت می شد و می توانستند جایگاهی مشابه کشورهای گروه هفت در اقتصاد دنیا داشته باشند. همچنین در صورت تداوم رشد کنونی اقتصاد چین تا سال 2027 میلادی، ارزش اقتصاد این کشور از آمریکا بیشتر خواهد بود و تا سال 2017 میلادی هند می تواند با پشت سر گذاشتن فرانسه به پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل شود.

حال با وجود بحران ایجاد شده در این سازمان، سوال اینجاست که BRICS چگونه شکل گرفت و هم اکنون چه جایگاهی در اقتصاد دنیا دارد؟

بریکس نام اختصاری اتحادیه اقتصادهای در حال گذار است که اعضای آن کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی هستند. تا سال 2014 میلادی کشورهای بریکس جمعیتی بالغ بر سه میلیارد نفر را در خود جای داده بودند که 40 درصد از کل جمعیت دنیا است و ارزش تولید ناخالص داخلی این کشورها برابر با 16039 میلیارد دلار بود که 20 درصد از تولید ناخالص داخلی اسمی دنیا را به خود اختصاص می دهد. ارزش ذخایر خارجی این کشورها در سال 2014 میلادی برابر با 4 هزار میلیارد دلار اعلام شده است.

اولین جلسه رسمی این سازمان در سال 2009 میلادی بوده است و تاکید زیادی روی ابزارهای مورد استفاده برای توسعه موقعیت اقتصادی جهانی و اصلاح موسسات مالی کرد. در این جلسه در مورد نحوه توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری در میان اعضای سازمان صحبت شدT ولی مهمترین نتیجه این مذاکرات را می توان «بیان ضرورت ایجاد یک ذخیره ارزی جدید جهانی» دانست که این ذخیره جدید باید متنوع، با ثبات و قابل پیش بینی باشد. اگرچه در این بیانیه به طور مستقیم به تسلط دلار در بازار ارز دنیا انتقاد نشده بود، ولی بیان چنین طرحی از طرف کشورهای بریکس سبب شد تا ارزش دلار در برابر دیگر ارزهای دنیا کاهش پیدا کند.

توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری در کشورهای عضو بریکس با تلاش در جهت افزایش قدرت این کشورها در صندوق بین المللی پول ادامه پیدا کرد تا اینکه در جولای سال 2014 میلادی کشورهای عضو بریکس قراردادی امضا کردند که به موجب آن طرح ایجاد بانک توسعه بریکس با سرمایه 100 میلیارد دلار را تصویب کردند و در مورد ایجاد یک صندوق ذخایر ارزی – با سبدی از ارزهای مختلف، نه فقط دلار و یورو – به ارزش 100 میلیارد دلار امریکا توافق کردند.

امضای قراردادهای تسهیل تجارت بین اعضا و کاهش هزینه های گمرکی هم از طرحهای دیگری بود که در این جلسه امضا شد. در نتیجه همین توافق بود که در اکتبر سال 2014 میلادی، برزیل نگهداری اوراق قرضهو اوراق مالی دولتی آمریکا را به 261.7 میلیارد دلار تقلیل داد و هند این شاخص را به 77.5 میلیارد دلار، چین به 1.25 هزار میلیارد دلار و آفریقای جنوبی به 10.3 میلیارد دلار تقلیل داد.