بلیط برد یا باخت

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از تجارت فردا، لایحه کاهش ساعت کار زنان شاغل از جمله آخرین اقدامات تیم احمدی نژاد بود. لایحه ای که در آخرین روزهای کاری سال 1388 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.  بر اساس این لایحه، ساعت کار هفتگی زنان شاغل سرپرست خانوار یا دارای فرزند زیر 7 سال یا معلول یا دارای همسر یا فرزند مبتلا به بیماری های صعب العلاج، در دستگاه های اجرایی و بخش غیر دولتی با تایید مراجع ذی ربط 36 ساعت در هفته با دریافت حقوق و مزایای 44 ساعت تعیین می شود.

با وجود مزیت های گفته شده در این طرح اما فعالین حقوق زنان دل خوشی از این لایحه ندارند و دلایل متعددی برای مخالفت با این لایحه مطرح می کنند، از جمله اینکه با اجرایی شدن این لایحه کار فرمایان به ویژه در بخش خصوصی دیگر تمایل چندانی به استخدام زنان نشان نمی دهند و یا دل نگرانی دیگرشان این است که هدف از مطرح شدن چنین لایحه ای حذف کردن تدریجی زنان از بازار کار و خانه نشین کردن آنان است.

با وجود اینکه هنوز این لایحه تصویب نشده است اما زنان شاغل زیادی در دور و اطراف ما هستند که به دلایل مختلفی شغل خود را از دست داده اند، از جمله این دلایل می توان به بارداری، طلاق، مشکلات خانوادگی و ... اشاره کرد. حال سوال این است که اگر زمانی این لایحه در کشور اجرایی شود، چند درصد از زنان شغل خود را از دست می دهند و خانه نشین می شوند؟

مرکز پژوهش های مجلس در بررسی هایی که در مورد این لایحه انجام داده است، این طرح را سبب تحمیل هزینه به بخش غیردولتی دانسته و آن را مغایر با اصل ۴۶ قانون اساسی دانسته می داند.

در دیگر کشورهای دنیا شرایط حمایتی از زنان شاغل وجود دارد اما با این تفاوت که آنها مادر شاغل را تنها فردی نمی دانند که باید در تربیت فرزندان، خانه داری و پخت و پز نقش اساسی را ایفا کند، و به همین علت است که از طرح های حمایتی برای زنان شاغل در کشورهای توسعه یافته استقبال می شود.

از جمله این طرح های حمایتی می توان از حمایت های ملی دولت ها از کودکان تازه متولد شده، حمایت های شغلی همچون اعطای مرخصی زایمان به مادر و پدر ، خدمات مهد کودک رایگان و تلاش برای اینکه مهد های کودک در نزدیکی محل اشتغال پدر یا مادر باشد و از همه مهمتر تلاش و فرهنگ سازی برای با اهمیت دانستن نقش پدر جدا از کسب درآمد و یا به قول خودمان نان آوری و همچنین آموزش مسئولیت پذیری پدران در راستای تربیت و نگه داری فرزندان و رسیدگی به امور منزل.

برای نمونه یکی از اقدامات دولت آلمان، حمایت مالی دولت از پدران و مادرانی است که به واسطه تولد فرزند و مرخصی زایمان حقوقی دریافت نکرده اند و دولت به همین علت خود را موظف به پرداخت 100 درصد حقوق هر ماه والدین کرده است و حمایت دیگر این است که والدین می توانند 12 هفته در مرخصی باشند و مطئمن باشند که زمانی که بر سر کار باز می گردند شغل خود را دارند. یا در کشور ایسلند هر فرزندی که متولد شود، به پدر و مادرش 3 ماه مرخصی با حقوق تعلق می گیرد که این 3 ماه می تواند میان والدین با تصمیم خودشان تقسیم شود و مادران ایسلندی از خدمات پزشکی صد در صد رایگان دولت بهره مند می شوند. لازم به ذکر است که دولت ایسلند بر پایه شمار افراد خانواده کمک و مزایا در اختیار پدران و مادران قرار می دهد. و یا در کشور سوئد زمانی که کودک متولد می شود به والدین کمک هزینه کودک تعلق می گیرد و میزان مبلغ آن در ازای تولد فرزندان دیگر افزایش پیدا می کند.

نیوزلند، نروژ، ژاپن و فرانسه از دیگر کشورهایی هستند که خدمات حمایتی در اختیار والدین شاغل قرار می دهند.

با وجود نمونه های قوانین حمایتی که عنوان شد باید گفت دیگر دوران اختصاص دادن نقش خانه داری به زنان و کار بیرون از خانه برای مردان، به سر آمده و زنان نسل جدید در تلاش و تکاپو هستند تا هر چه بیشتر نسبت به نسل های گذشته همچون مادران خود در عرصه اقتصاد بیرون از خانه و فعالیت های اجتماعی نقش آفرینی داشته باشند و روز به روز حضور خود را پر رنگ تر کنند.

در دوران سنت خانه جایگاه آموزش و پرورش کودکان بود، یعنی مادر حکم مربی و معلم را داشت که تنها نقش تعریف شده برای او، تربیت فرزندان صالح، خانه داری و پخت و پز بود. سخن بی پرده و صریح در این زمینه را پارسونز گفته است وکار را راحت کرده است، او به عنوان نظریه پردازی کارکردگرا معتقد بوده است که زن باید در خانه بماند و کار خانگی را به درستی انجام دهد تا مردی که در بیرون از خانه کار می کند کارکرد بهتری داشته باشد. با گذشت سالها از دوران سنت و رسیدن به دوران گذار اما همچنان این نوع تفسیر از زن در ذهن جامعه وجود دارد.

در دوران مدرن و جوامع پیشرفته نادیده گرفتن زنان به عنوان نیروی کار فعال و تلاش برای خانه نشین کردن آنان منسوخ شده است. در اختیار داشتن زندگی مطلوب، همراه با رفاه و آرامش در گرو کار و فعالیت های اقتصادی در جهت کسب پول به معنای واقعی کلمه است که این مهم با کار کردن یک فرد در خانواده نه تنها فراهم نمی شود بلکه آن خانواده را دچار مشکلات عدیده ای می کند، پس می طلبد که نه تنها پدر و مادر بلکه دیگر فرزندان خانواده که به سن کامل رسیده اند مشغول فعالیت شوند تا بتوانند در آرامش و رفاه در کنار یکدیگر زندگی کنند.

فعالین حوزه زنان معتقدند این لایحه قصد دارد تا در دراز مدت نقش زن سنتی را در جامعه و خانواده ها تبیین کند و زنان را از فعالیت های اجتماعی باز دارد. جایگاه زن سنتی به این معنا که نقش اصلی زن مادر بودن، تربیت فرزندان، و خانه داری باشد، موضوعی که فعالین زن می گویند زنان شاغل به خوبی از پس آن بر می آیند هر چند که اینها تنها وظیفه مادر نیست و پدر هم باید در تربیت و خانه داری نقش داشته باشد اما با این حال زنان می توانند همراه با کار کردن، کسب درآمد و حفظ استقلال، مادر و همسر خوبی هم برای فرزندانشان باشند و به همه امور رسیدگی کنند. فعالین حقوق زنان در مقابل این سوال که مدافعان این لایحه معتقدند زن شاغل نمی تواند به معنای اخص کلمه الگوی مادر نمونه باشد، پیشنهاد الگو برداری از خدمات حمایتی کشورهای پیشرفته می دهند از جمله توجه به مهد کودک برای فرزندان زنان شاغل و الزام کارفرمایان به ایجاد مهد کودک هایی به خصوص در محل کار که می تواند راهکار مناسبی باشد تا هم زنان به فعالیت های اجتماعی شان برسند و هم نقش مادری را حفظ کنند و در مقابل فرزندشان هم با مربیان متخصص آموزش و تربیت ببیند.