اصلاح پول ملی با یک صفر یا سه صفر ؟

خبر تصویب تغییر پول ملی از آنجا که بدون پیش زمینه بود برای اغلب کارشناسان اقتصادی غافلگیر کننده بود و نظرات مثبت و منفی در این‌خصوص ارائه دادند. اگرچه به‌نظر می‌رسد تصمیم دولت از این جهت که در راستای تطابق «فرهنگ پولی» با «درک عمومی» است یک قدم رو به جلو محسوب شود، اما از نظر کارشناسان، با توجه به اینکه تاکنون صحبت از حذف سه صفر و چهارصفر از پول ملی شده است، حذف یک صفر، هزینه یک اصلاح بزرگ را دارد، اما نمی‌تواند مزایای سیاست‌های قبلی را به همراه داشته باشد.

بسیاری از موافقان تغییر واحد پول از ریال به تومان موافق این هستند که این روند با آنچه در واقعیت اقتصاد کشور می‌گذرد، تطابق بیشتری دارد. از سوی دیگر، خطاهایی نظیر عملیات بانکی برای مردم کاهش می‌یابد و قرائت و مقایسه آمارهای اقتصادی به سهولت انجام خواهد شد. از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان معتقدند که باید قبل از این تغییر، منافع و مزایای آن مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از آن این اصلاحات صورت گیرد. به‌عنوان نمونه، از نظر کارشناسان باید تغییر واحد پول در زمان تثبیت تورم پایدار به زیر 5 درصد صورت گیرد و همزمان باید انتظارات تورمی مدیریت شود. همچنین به نظر می‌رسد در حال حاضر، سیاست‌هایی مانند اصلاح نظام بانکی، در اولویت بیشتری قرار دارد و اگر قرار باشد مجموعه دولت و بانک مرکزی، هزینه‌ای بپردازند، مناسب است که تمرکز بر اصلاح نظام بانکی باشد. بر اساس بررسی‌هایی که صورت گرفته است. این تغییرات باید در دفاتر حسابداری نیز صورت گیرد که این روند نیز بی‌هزینه نخواهد بود. علاوه بر این باید برآورد هزینه امحای اسکناس‌های قدیمی و چاپ اسکناس جدید نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین اگر چه این سیاست در نگاه اول می‌تواند یک سیاست مطلوب به نظر برسد، اما باید ابعاد آن دقیقا بررسی شود تا بتواند اثرگذاری مناسبی در اقتصاد کشور داشته باشد.

در حال حاضر، بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز مانند کره‌جنوبی با مشکل صفرهای بزرگ دست و پنجه نرم می‌کنند (1163 وون کره‌جنوبی معادل یک دلار است) اما به نظر می‌رسد سیاست حذف صفر یا تغییر واحد پولی ملی در این کشور اولویت ندارد. درخصوص توصیه‌های تغییر واحد پولی ملی، در یک گزارش از مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید شده: «بر اساس بررسی تجربه کشورها، تغییر واحد پول ملی فقط در کشورهایی انجام شده که با تورم بسیار شدید مواجه یا اینکه برای الحاق به ترتیبات پولی منطقه‌ای با الزامات خارجی روبه‌رو بوده‌اند و از آنجا که کشور ما در حال حاضر در ثبات نسبی به سر می‌برد و هیچ الزامی برای پیوستن به اتحادیه‌های اقتصادی منطقه‌ای ندارد، پس تغییر واحد پول ملی قابل توصیه به نظر نمی‌رسد.» این پژوهش توصیه می‌کند برای رفع مشکلات ناشی از کاهش مداوم ارزش پول ملی بر ساختار مبادلات و هزینه‌های مربوطه می‌توان به ابزارهای دیگری نظیر توسعه بانکداری، تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، ایجاد اسکناس درشت‌تر و پیش‌بینی ترتیبات قانونی که نیاز به اسکناس و مسکوک را کاهش می‌دهد، توجه کرد. در نتیجه تا زمانی که لوازم اجرای این سیاست تحقق نیافته باشد و ثبت قیمت‌ها و انضباط مالی قابل قبولی در رفتار مالی اقتصاد ملاحظه نشود، اجرای این سیاست توصیه نمی‌شود.

هر چند رییس کل بانک مرکزی اعتقاد دارد موضوع رفرم یا اصلاح پولی به معنای حذف چند صفر، با مصوبه اخیر متمایز است اما عمده کارشناسان عقیده دارند که این دو کار را می توان با هم انجام داد و از هزینه های بیشتر در جریان این تغییرات جلوگیری کرد.

توضیحات رییس کل بانک مرکزی در خصوص تغییر واحد پول ملی