میلگرد کمرکش چیست و چه کاربردی در ساختمان سازی دارد؟

رپرتاژ آگهی: یکی از این اجزای کمتر شناخته‌شده، میلگرد کمرکش است؛ بخشی که شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما نبودش می‌تواند باعث بروز ترک، ناپایداری دیوارها و حتی کاهش ایمنی کل بنا شود. 

بسیاری از سازندگان به خاطر نگرانی از قیمت میلگرد یا برای کاهش هزینه‌ها، از اجرای میلگرد کمرکش صرف‌ نظر می‌کنند؛ تصمیمی که در ظاهر صرفه‌جویی است اما بعدها ممکن است به تعمیرات پرهزینه و خطرهای جدی برای سازه منجر شود. در واقع، این میلگرد مانند کمربندی است که دیوار را به اسکلت ساختمان متصل نگه می‌دارد و مانع از جدا شدن آن در اثر فشار یا زلزله می‌شود. اما دقیقا میلگرد کمرکش چیست و چرا حضورش تا این اندازه اهمیت دارد؟

میلگرد کمرکش چیست؟

میلگرد کمرکش یکی از اجزای اصلی در ساخت دیوارهای سازه‌ای است که وظیفه آن ایجاد پیوستگی و استحکام در بخش میانی دیوار است. این میلگرد به صورت افقی در میان ارتفاع دیوار قرار می‌گیرد و باعث می‌شود نیروها به‌طور یکنواخت در سطح دیوار پخش شوند. در واقع، میلگرد کمرکش مانند یک عضو تقویتی عمل می‌کند که مانع از جابه‌جایی یا تغییر شکل آجرها و بلوک‌ها در اثر وزن یا فشار وارد شده از بالا می‌شود.

در فرآیند اجرا، میلگرد در حد فاصل بین دو رج از دیوار قرار می‌گیرد و به میلگردهای عمودی یا اجزای سازه‌ای مجاور متصل می‌شود تا دیوار، پیوستگی خود را در برابر نیروهای جانبی حفظ کند. این میلگرد معمولاً از فولاد با قطر مشخص ساخته می‌شود تا ضمن استحکام کافی، اجرای آن در دیوار نیز آسان باشد.

کاربرد میلگرد کمرکش در ساختمان‌سازی

میلگرد کمرکش در بخش‌های مختلف ساختمان به‌ویژه در دیوارچینی و اجرای تیغه‌های داخلی به‌کار می‌رود و هدف از استفاده آن، افزایش انسجام میان اجزای دیوار و اسکلت سازه است. این میلگرد باعث می‌شود دیوارها تحت فشار یا وزن طبقات بالاتر، مقاومت بیشتری پیدا کنند و از جدا شدن یا ترک خوردن آن‌ها جلوگیری شود. در سازه‌هایی که دیوارها نقش باربر دارند، وجود میلگرد کمرکش اهمیت بیشتری دارد، زیرا نیروهای عمودی و جانبی در مسیر مطمئن‌تری منتقل می‌شوند. در دیوارهای غیر باربر نیز استفاده از آن باعث می‌شود دیوار در برابر لرزش‌ها و تغییرات محیطی پایدار باقی بماند.

میلگرد کمرکش به‌صورت افقی در ترازهای مشخص نصب می‌شود تا هماهنگی بین بخش‌های مختلف دیوار و اسکلت ساختمان حفظ شود. با این روش، ساختار کلی بنا مقاوم‌تر می‌شود و کیفیت نهایی دیوارها افزایش می‌یابد. این ویژگی باعث می‌شود میلگرد کمرکش علاوه بر نقش سازه‌ای، در دوام و ماندگاری ساختمان نیز تاثیر قابل توجهی داشته باشد.

مزایای استفاده از میلگرد کمرکش

حالا که فهمیدیم میلگرد کمرکش در کدام بخش از ساختمان به‌کار می‌رود و چه نقشی در استحکام دیوار دارد، وقت آن است که با مزایای استفاده از آن آشنا شویم. میلگرد کمرکش علاوه بر اینکه بخشی از فرآیند ساخت محسوب می‌شود، تاثیر مستقیمی بر دوام و ایمنی کلی ساختمان دارد. هر یک از مزایای زیر، نشان می‌دهد چرا وجود این میلگرد در دیوارها ضروری است.

• افزایش استحکام و یکپارچگی دیوار

  میلگرد کمرکش باعث می‌شود اجزای دیوار با نظم بیشتری در کنار هم قرار بگیرند و تحت فشار یا وزن طبقات بالاتر دچار جابه‌جایی نشوند. این پیوستگی، دیوار را به بخشی مقاوم و هماهنگ از سازه تبدیل می‌کند و از بروز ناپایداری در آن جلوگیری می‌کند.

• کاهش خطر ترک خوردگی و جدا شدن از اسکلت

  در صورت اجرای صحیح، میلگرد کمرکش نیروهای وارد شده را در سطح دیوار پخش می‌کند و مانع از تمرکز تنش در یک نقطه می‌شود. همین ویژگی از ایجاد ترک‌های سطحی یا جدا شدن دیوار از اسکلت ساختمان پیشگیری می‌کند و ظاهر و عملکرد دیوار را در طول زمان حفظ می‌نماید.

• افزایش ایمنی در برابر زلزله

  در زمان زلزله، نیروهای جانبی شدیدی به دیوارها وارد می‌شود. وجود میلگرد کمرکش باعث می‌شود این نیروها به‌طور کنترل‌شده در دیوار توزیع شوند و از ریزش یا شکست ناگهانی آن جلوگیری شود. به همین دلیل، اجرای آن در ساختمان‌های چندطبقه اهمیت زیادی دارد.

• بهبود طول عمر سازه

  وقتی دیوار در برابر فشار، لرزش و تغییرات محیطی مقاومت بیشتری دارد، سازه به‌طور کلی عمر طولانی‌تری پیدا می‌کند. میلگرد کمرکش با کاهش احتمال آسیب، از فرسودگی زودهنگام جلوگیری می‌کند و نیاز به تعمیرات را کاهش می‌دهد.

البته دستیابی به تمام این مزایا تنها زمانی ممکن است که میلگرد کمرکش به‌ درستی و در جای مناسب اجرا شود. اما اجرای صحیح آن چگونه انجام می‌شود و چه نکاتی باید رعایت گردد؟

نحوه اجرای میلگرد کمرکش

اجرای میلگرد کمرکش نیاز به دقت و رعایت چند مرحله مشخص دارد تا نقش خود را در افزایش استحکام دیوار به‌ درستی ایفا کند. اگر این مراحل با دقت انجام شوند، دیوار از نظر مقاومت و یکپارچگی در وضعیت مطلوبی قرار می‌گیرد و عملکرد سازه در برابر فشار و لرزش بهتر خواهد بود.

1. تعیین ارتفاع نصب میلگرد

   پیش از هر چیز، محل قرارگیری میلگرد باید مشخص شود. معمولا میلگرد کمرکش در میانه ارتفاع دیوار و در فاصله‌ای حدود یک متر از کف نصب می‌شود. تعیین دقیق این ارتفاع باعث می‌شود نیروها به شکل متوازن در دیوار پخش شوند و پیوستگی لازم بین اجزای سازه برقرار گردد.

2. ایجاد شیار در دیوار یا قالب

   پس از مشخص شدن محل نصب، در دیوار آجری یا قالب دیوار بتنی، شیارهایی به اندازه قطر میلگرد ایجاد می‌شود. این مرحله باید با دقت انجام شود تا میلگرد در جای خود محکم قرار گیرد و از جابه‌جایی آن در هنگام بتن‌ریزی یا دیوارچینی جلوگیری شود.

3. قرار دادن میلگرد و بستن آن به میلگردهای عمودی

   در این مرحله، میلگرد درون شیار قرار می‌گیرد و با استفاده از سیم مفتولی به میلگردهای عمودی یا اجزای فلزی مجاور بسته می‌شود. این اتصال باعث می‌شود دیوار به اسکلت ساختمان وابستگی سازه‌ای پیدا کند و از جدا شدن آن در طول زمان جلوگیری گردد.

4. پوشاندن با ملات یا بتن

   در پایان، میلگرد با ملات یا بتن پوشانده می‌شود تا در برابر زنگ‌ زدگی و تماس مستقیم با هوا محافظت شود. این لایه همچنین به تثبیت موقعیت میلگرد و انتقال یکنواخت نیروها در سطح دیوار کمک می‌کند.

اجرای دقیق میلگرد کمرکش، علاوه بر مهارت فنی، نیازمند انتخاب نوع مناسب میلگرد نیز هست؛ چرا که نوع و ویژگی‌های میلگرد تاثیر مستقیمی بر عملکرد نهایی آن در سازه دارند.

چه نوع میلگردی برای کمرکش مناسب است؟

برای اجرای میلگرد کمرکش، انتخاب نوع مناسب میلگرد اهمیت زیادی دارد، چون کیفیت و عملکرد نهایی دیوار تا حد زیادی به آن بستگی پیدا می‌کند. در ساخت کمرکش از میلگرد آجدار استفاده می‌شود. این نوع میلگرد به دلیل داشتن سطح ناهموار و دندانه‌دار، چسبندگی بسیار خوبی با ملات یا بتن دارد. همین ویژگی باعث می‌شود میلگرد به‌ راحتی از جای خود جدا نشود و بتواند نقش تقویتی خود را به‌طور کامل ایفا کند. در مقابل، میلگردهای ساده سطحی صاف دارند و در تماس با ملات، اتصال محکم و پایداری ایجاد نمی‌کنند، به همین دلیل برای کمرکش مناسب نیستند.

قطر میلگرد مورد استفاده در کمرکش به شرایط پروژه، نوع مصالح دیوار و نظر مهندس طراح بستگی دارد. به عنوان مثال، در دیوارهای سبک‌تر ممکن است از میلگردهای نازک‌تر استفاده شود، اما در دیوارهای بلند یا باربر، لازم است از میلگردهایی با قطر بیشتر بهره گرفته شود تا مقاومت کافی در برابر فشارهای جانبی و وزن بالا ایجاد شود. بنابراین، هیچ اندازه ثابتی برای همه پروژه‌ها وجود ندارد و تصمیم نهایی باید بر اساس بررسی‌های فنی و نقشه‌های اجرایی گرفته شود.

از آن‌جا که میلگرد بخش مهمی از اسکلت مقاوم ساختمان به شمار می‌آید، کیفیت و استاندارد بودن آن اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، هنگام خرید میلگرد برای اجرای کمرکش، توجه به کارخانه تولیدکننده و برند محصول ضروری است. همچنین بررسی قیمت آهن می‌تواند در انتخاب به‌صرفه‌ترین گزینه کمک کند، چون نوسان قیمت‌ها گاهی تاثیر مستقیم بر هزینه نهایی پروژه دارد.

در نهایت، انتخاب درست میلگرد کمرکش علاوه بر افزایش استحکام دیوار، طول عمر سازه را هم بیشتر می‌کند. وقتی نوع میلگرد با شرایط پروژه هم‌خوانی داشته باشد و به شکل اصولی نصب شود، دیوار در برابر نشست یا فشار مقاوم‌تر عمل خواهد کرد و ساختار کلی بنا دوام بیشتری خواهد داشت.