یک توافق هسته ای جدید با ایران؟

به گزارش اقتصادنیوز، درحالیکه تلاش‌های اتحادیه اروپا در دوحه برای شکستن بن‌بست سه‌ماهه و کاهش اختلاف ایران و آمریکا درباره موانع باقیمانده در مسیر توافق، تاکنون ناکام بوده است و گمانه‌زنی‌ها درباره موفقیت روند دیپلماتیک بدبینانه‌تر از همیشه به نظر می‌رسد، سفر قریب‌الوقوع جو بایدن به خاورمیانه تحت‌الشعاع دستورکار احتمالی وی برای هماهنگی با متحدان منطقه‌ای خود -اسرائیل و عربستان‌سعودی- در قبال مناقشه هسته‌ای ایران قرار دارد.

جاناتان تیرون، گلنار متولی و سیمون فاکسمن، خبرنگاران بلومبرگ از «احتمال از سرگیری مذاکرات پس از سفر بایدن به منطقه خلیج فارس» خبر می‌دهند و  گزارش داده‌اند: تلاش‌های اروپا برای احیای توافق هسته‌ای ایران پس از شکست دور فشرده مذاکرات در دوحه برای غلبه بر اختلافات، احتمالاً پس از سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه در ماه جاری،  از سر گرفته می‌شود.

همچنین در اکوایران ببینید : کیفیت با عبور مستقیم بالا رفت

دو دیپلمات اروپایی با آگاهی مستقیم از مذاکرات این هفته گفتند که اگرچه مذاکرات پیشرفت نکرد، انتظار می‌رود تلاش‌های مجدد برای احیای توافق، فراتر از ضرب‌الاجل ماه جولای پیشنهاد شده توسط ناظر هسته‌ای سازمان ملل ادامه یابد.

شخص سومی که با این مذاکرات آشناست، گفت که تلاش ها ممکن است پس از سفر بایدن در پایتخت قطر از سر گرفته شود.

مفاد مذاکرات دوحه

یکی از منابع مطلع در مورد مذاکرات گفت که مذاکرات دوحه بر تحریم‌های نفتی متمرکز بوده است، و افزود: دیگر زمینه‌های مورد بحث دسترسی ایران به منابع مالی مسدود شده در کره جنوبی، تحریم شرکت‌های هواپیمایی و رفع تحریم‌ها برای عملیات تجاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (بالأخص شاخه اقتصادی «قرارگاه خاتم‌الأنبیا») است.

این منبع که نخواست نامش فاش شود به دلیل حساسیت موضوع گفت که بعید است مورد دوم مورد توافق قرار گیرد، اما بقیه قابل دستیابی بودند.

عبور از ضرب‌الأجل آژانس

توافق 2015 به ایران در ازای محدود کردن فعالیت‌های غنی‌سازی و بازرسی‌های سرزده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کاهش تحریم‌ها از جمله در مورد صادرات نفت را ارائه داد. دونالد ترامپ در سال 2018 از این توافق خارج شد و تحریم ها را دوباره اعمال کرد. پرزیدنت جو بایدن بیش از یک سال است که به دنبال احیای توافق بوده است، اما ایران به سرعت کار هسته ای خود را گسترش داده و در طول مذاکرات به طور پیوسته نظارت بین المللی را کاهش داده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین نشست خود در 9 ژوئن گفت که بازرسانش دیگر نمی‌توانند فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به درستی راستی‌آزمایی کنند، و در صورتی که یک سازش دیپلماتیک ظرف یک ماه حاصل نشود، و این امر منجر به مخدوش شدن «تداوم دانش» آژانس می‌شود. هشداری که تیک تاک ساعت مذاکرات را تنظیم کرد.

مقامات ایالات متحده بارها گفته‌اند که پنجره توافق محدود است زیرا سرعت کار هسته‌ای ایران باعث می‌شود که مفاد توافق اولیه منسوخ شود. با این حال روند حاضر نشان می‌دهد که ادامه مسیر دیپلماتیک، دست‌کم از ضرب‌الأجل یک‌ماهه گروسی که تنها ۱۰ روز از آن باقی مانده است.

درخواست مختومه کردن پرونده آژانس

بلومبرگ مدعی است، به گفته یکی از دیپلمات‌های اروپایی، تیم مذاکره‌کننده تهران همچنین شکایت خود را از قطنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره [ادعای] عدم همکاری ایران با ناظران و پاسخ به سوالات آژانس تکرار کرد و خواهان بسته شدن پرونده شد.

یک دیپلمات اروپایی دیگر گفت، در حالی که بازرسان آژانس می‌توانند با درجه بالایی از اطمینان گزارش دهند که ایران هیچ انحرافی در مواد هسته ای اعلام شده خود ایحاد نمی‌کند، اعتقاد کمتری در مورد آنچه در داخل کارگاه‌های سانتریفیوژ کشور اتفاق می افتد وجود دارد. برخی ناظران نگران این هستند که ایران بتواند با ظرفیت غنی سازی اورانیوم را در یک مکان اعلام نشده حاوی چنین سانتریفیوژهایی، در طول بن بست دیپلماتیک محافظت کند.

تلاش برای توافق احتمالاً حداقل تا سه ماهه سوم سال میلادی جاری (مرداد، شهریور و مهر ماه) طول خواهد کشید و پس از آن ایالات متحده انتخابات کنگره را برگزار خواهد کرد که می‌تواند دست بایدن را تضعیف کند.

تهدید NPT؛ غرب برای شکست دیپلماسی آماده نیست

نشست کلیدی اعضای پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای ماه آینده در نیویورک تشکیل می شود. ایران تهدید کرده است که در صورت شکست مذاکرات و در نتیجه ارجاع کشور به شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم‌های بیشتر، معامله اساسی NPT - که گسترش تسلیحات هسته ای را در ازای دسترسی به فناوری های اتمی صلح‌آمیز محدود می کند - را ترک خواهد کرد.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز پنجشنبه در بیانیه‌ای گفت کشورش مصمم به ادامه مذاکرات تا رسیدن به توافقی مبتنی بر واقع‌گرایی است.

در حالی که مقامات غربی در مذاکرات، سخنان ایران را «جلب توجه» تلقی کردند، اما هنوز آماده نیستند که درها را به روی مذاکرات ببندند.

یک توافق جدید؛ فعال‌ شدن بازیگران منطقه در مذاکرات 

به گفته دیپلمات های اروپایی، با رسیدن نقش میانجی اتحادیه اروپا به مرزهای خود، کشورهای حاشیه خلیج فارس تشویق می شوند تا نقش فعال‌تری ایفا کنند.

ولی نصر و ماریا فانتاپیه، تحلیلگران حوزه ایران روز جمعه در مقاله‌ای مهم برای نشریه فارن افرز،  ضمن تشریح وضعیت مناقشه هسته‌ای ایران و غرب و چشم‌انداز بدبینانه موجود نسبت به توافق احیای برجام، چگونگی واکنش بهینه آمریکا در قبال شکست احتمالی مذاکرات را بررسی کرده و هشدار داده‌اند که «برون سپاری امنیت خاورمیانه به اسرائیل یک پلنB بد است».

آن‌ها استدلال می‌کنند که «آمریکا همچنین باید یک استراتژی برای ثبات خاورمیانه ترسیم کند که صرفاً مبتنی بر مهار و رویارویی با ایران یا تضمین کاهش کوتاه‌مدت قیمت نفت نباشد».

آنها نوشتند: «این باید یک چارچوب پایدار برای جلوگیری از درگیری ایجاد کند. مؤثرترین راه برای انجام این کار، انعقاد یک توافق هسته‌ای جدید با ایران است.