جنگ چین با آلودگی هوا | 4 گام بلند که «معجزه پکن» را رقم زد | تجربه چینی‌ها روی میز مقامات ایران قرار می‌گیرد؟

به گزارش اقتصادنیوز، آلودگی هوای شهرهای مختلف کشور طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های حل‌نشده مردم تبدیل شده است. به نظر می‌رسد تنها راهکاری که گهگاه پیش روی ما قرار می‌گیرد، تعطیلی مراکز آموزشی و برخی ادارات است. با این حال، مسعود پزشکیان، در مقام رئیس‌جمهور، اعلام کرده که حاضر است برای حل این ابرچالش، هزینه کند تا کارشناسان و صاحب‌نظران بگویند چه باید کرد.

اما پاسخ به سوال «چه باید کرد؟» را باید در تجربیات جهانی دنبال کرد و در مورد آلودگی هوا هم می توان پاسخ داد که آلودگی هوا با معجزه به دست انسان ها حل می‌شود. یکی از این معجزات را می‌توان در پکن دنبال کرد؛ اصطلاحی که برنامه محیط زیست سازمان ملل در مورد عبور چین از آلودگی پایتخت این کشور به کار برده است.

خبر مرتبط

هزینه‌های دلاری و پنهان «آلودگی هوا» در پایتخت | 40 درصد اقشار کم درآمد در مناطق آلوده زندگی می‌کنند | غیبت‌ شغلی افزایشی شد

اقتصادنیوز: آلودگی هوا در تهران به یک بحران جدی اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است؛ هزینه‌های سنگین درمان، کاهش بهره‌وری و افت کیفیت زندگی تنها بخشی از هزینه‌هایی هستند که پایتخت به‌طور روزانه به خاطر این معضل می‌پردازد. این گزارش به بررسی تأثیرات گسترده آلودگی هوا بر اقتصاد تهران و زندگی مردم می‌پردازد.

در این گزارش، به تجربه پکن، پایتخت چین، در مقابله با آلودگی هوا نگاهی خواهیم انداخت. اهمیت تجربه چین از این لحاظ است که این کشور امروز یکی از پیشگامان اقتصاد جهان است و پکن جمعیتی بالغ بر ۲۲ میلیون نفر دارد؛ یعنی بیش از دو برابر جمعیت تهران.

چهار هدف در جنگ چین با آلودگی هوا

آلودگی هوا در پکن مدتها به خاطر حرکت پرشتاب به سوی شهرنشینی و توسعه اقتصادی یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی این کشور بود. اما دولت چین در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که به جنگ آلودگی هوا می‌رود. دولت طرحی به نام «طرح اقدام برای پیشگیری و کنترل آلودگی هوا» Air Pollution Prevention and Control Action Plan (APPCAP) را در دستور کار خود قرار داد تا بین رشد اقتصادی و حفاظت از محیط ‌زیست توازن برقرار کند. این برنامه از سال 2013 تا 2017 به اجرا درآمد.

چین در جنگ خود با آلودگی هوا چهار نقطه کنترل مصرف زغال‌سنگ، مدیریت آلایندگی خودروها، کاهش آلودگی صنعتی و کنترل گردوغبار را هدف قرار داد. چین پس از اجرای برنامه خود به کشور در حال توسعه تبدیل شد که در مقیاس وسیعی برای کاهش ذرات معلق ریز (PM2.5) اقدام می‌کند.

پکن از همه مقامات شهرداری امضا گرفت که در جنگ پیروز شوند

به نوشته کیوشی ژورنال، نشریه رسمی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، شی جینکای، مدیر بخش محیط زیست جوی دفتر بوم‌شناسی و محیط زیست شهرداری پکن، در این زمینه گفته «همه مقامات شهرداری رسماً تعهدنامه‌ ای ر امضا کرند و سوگندد خوردند تا این جنگ حتما پیروز شوند.»

در حالی که پکن برای گرمایش خود متکی به سوخت زغال سنگ بود، پکن تصمیم گرفت که برق را جایگزین زغال سنگ کند؛ کاری که البته پیچیده و دشوار بود. مراجع محیط زیست و شرکت های تامین برق در محله‌های هدف خود، به بررسی های خانه به خانه دست زدند تا ضمن اجرای وظایفی مثل تامین برق و چالش های کلیدی را هم بررسی کنند.

تا پایان سال 2015 میلادی، منطقه شیچنگ که در مرکز پکن قرار دارد، توانست به گرمایش بدون زعال سنگ دست پیدا کند؛ اقدامی که شهروندانشان می‌گویند باعث شده خانه‌هایشان نیز در زمستان گرم و تمیز بمانند.

معجزه پکن آسمان آبی را عادی کرد

در اقدام دیگری پکن نظارت سختگیرانه ای باهدف کاهش سوخت زعال سنگ اعمال کرد.

شهرداری استانداردهای تازه و سختی برای کنترل آلاینده‌ها در تأسیساتی مانند توربین‌های گازی و بویلرها تعیین کرد و با هرگونه تخلف، از جمله انتشار زیاد یا عملکرد نامتعارف، برخورد شدیدی انجام گرفت. واحدهای بزرگ مصرف‌کننده زغال‌سنگ نیز زیر نظارت و پایش مستمر قرار گرفتند تا به‌روزرسانی‌های برنامه سبز همواره دنبال شود.

پکن در سال ۲۰۱۸ هم برنامه‌ای به نام «یک میکروگرم» را به اجرا گذاشت. علت این نامگذاری آن بود که حتی یک میگروگرم آلایندگی را هدف می گرفت. در این برنامه تمرکز این بر روی آلایندگی خودروها و گردوغبار پراکنده بود.

سال 2021 پکن به یکی از مهمترین اهداف خود رسید. میانگین سالانه PM2.5 به 33 میکروگرم در متر معکب رسید.

هونگ رون‌چیو، زمین شناس و سیاستمدار چینی اعلام کرد که حالا دیگر آسمان آبی پکن برای ما عادی شده است.

اصلاح ساختاری در بخش های صنعت و حمل و نقل نیز به اجرا گذاشته شد؛ طوری که سه هزار واحد تولیدی آلاینده تعطیل و 12 هزار کسب و کار کوچک سازماندهی شدند و سه میلیون خودروی آلاینده از رده خارج شدند.

برنامه محیط ‌زیست سازمان ملل موفقیت‌های پکن را «معجزه پکن» خوانده است.

فقط دو روز هوای بسیار آلوده

در سال ۲۰۲۴، هوا در این شهر در ۲۹۰ روز کیفیت مطلوب داشت؛ یعنی ۱۱۴ روز بیشتر از سال ۲۰۱۳. همچنین، تعداد روزهای «بسیار آلوده» از ۵۸ روز در ۲۰۱۳ به تنها دو روز در ۲۰۲۴ کاهش یافت که کاهش ۹۶.۶ درصدی را نشان می‌دهد.

با وجود همه دستاوردها، تلاش‌ها در پکن متوقف نشد و در سال ۲۰۲۵ وارد مرحله‌ای تازه شد. استفاده از خودروهای انرژی نو (NEV) در این شهر اکنون بیش از یک میلیون دستگاه است و هدف این است که تا پایان سال، نیمی از خودروهای ثبت‌شده، انرژی نو باشند.

یکی از چالش‌های گذشته، یک کارخانه غیرمجاز شن و ماسه در شهر داشیو بود؛ منطقه‌ای در مرز پکن و هه‌بئی که مدت‌ها منبع انتشار شدید گردوغبار بود و با ترفندهایی از نظارت‌ها پنهان می‌ماند. برای مقابله با چنین تخلفات محیط زیستی، دو استان سازوکار مشترکی ایجاد کردند که شامل نشست‌های هماهنگ، عملیات مشترک و بازرسی‌های دسته‌جمعی بود. در نهایت، این کارخانه با همکاری دو استان تعطیل شد و در سال ۲۰۱۹، دامنه این سازوکار مشترک به سطح شهرستان‌ها گسترش یافت.

در سال‌های اخیر، پکن همکاری‌های خود در زمینه مدیریت کیفیت هوا را از سطح داخلی به سطح بین‌المللی ارتقا داده است. این شهر علاوه بر برگزاری همایش سالانه هوای پاک و اقلیم، اوایل امسال با بانکوک تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد تا در زمینه پایش و مدیریت آلودگی هوا همکاری کنند. طی سه سال آینده، پکن تجربیات خود در کاهش آلودگی هوا را با بانکوک به اشتراک می‌گذارد تا به بهبود کیفیت هوای تایلند کمک کند.

با همه این اقدامات و پیشرفت‌ها، برخی مقامات چین هشدار می‌دهند که کیفیت هوای پکن هنوز شکننده است و در شرایط جوی نامساعد احتمال افزایش موقت آلودگی وجود دارد.