تیم محمود احمدی نژاد در مذاکرات وین!
به گزارش اقتصادنیوز مهرزاد بروجردی استاد روابط بین الملل و مدیر دانشکده امور عمومی و بین الملل دانشگاه ویرجینیا تک در مطلبی برای پایگاه تحلیلی شورای آتلانتیک با عنوان «چه کسی در تیم مذاکره کننده هستهای کنونی ایران حضور دارد؟» نوشت: در حالی که مذاکرات هستهای در وین ادامه مییابد، نگاهی به پیشینه اعضای کلیدی تیم مذاکرهکننده ایران ممکن است به توضیح اینکه چرا احیای برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (برجام) تاکنون بسیار دشوار بوده است کمک میکند.
دیپلماتهای محافظهکار + تکنوکراتهای غیرسیاسی
بروجردی در ادامه نوشته است، چندین مورد از آنها مرتبط با مذاکرات شکست خوردهای هستند که در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد (2005-2013) رخ داد.
به نوشته وی برخی از آنها از مخالفان توافق چندجانبه برجام بودهاند، در حالیکه برخی دیگر تکنوکراتهای غیرسیاسی هستند.
سرپرست تیم، علی باقری کنی؛ از تیم جلیلی تا معاونت رئیسی
به نوشته بروجردی، علی باقری کنی (متولد 1967) که در حال حاضر به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران فعالیت میکند، از خانوادهای سرشناس و سیاسی-مذهبی است. پدرش آیتالله محمدباقر باقری کنی، به مدت بیست و سه سال در مجلس خبرگان رهبری –نهادی که وظیفه انتخاب و نظارت بر عملکرد رهبری عالی ایران را بر عهده دارد– بود. عموی وی آیت الله محمدرضا مهدوی کنی وزیر کشور سابق و نخست وزیر موقت بوده و در شماری از نهادهای مهم از جمله شورای انقلاب، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان و مجلس خبرگان عضویت داشته است. برادر وی نیز داماد رهبر عالی ایران است.
باقری کنی به عنوان اقتصاددان در دانشگاه امام صادق، معروف به هاروارد ایران، آموزش دید. وی مسئولیت امور اروپای وزارت امور خارجه (1385-1387)، معاونت سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی (1387-1387) و عضویت در تیم مذاکره کننده هسته ای در دوره سعید جلیلی از سال 2008 تا 2013 را بر عهده داشته است.
در سال 2013، او ریاست کمپین شکستخورده ریاست جمهوری سعید جلیلی علیه حسن روحانی را بر عهده داشت.
پیش از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، باقری کنی به عنوان معاون امور بینالملل قوه قضائیه و دبیر شورای عالی حقوق بشر -نهادی که عمدتاً وظیفه دفاع از کارنامه ایران در محافل بینالمللی را بر عهده دارد- از سال 2019 تا 2021 خدمت کرده است.
مهره اقتصادی تیم ایران؛ مهدی صفری
اکوایران پیشتر در مطلبی مفصل به معرفی این چهره اقتصادی تیم ایران در وین پرداخته است؛ مهدی صفری در تاریخ 23 شهریور ماه سال 1400 از سوی حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه دولت رئیسی به عنوان معاون دیپلماسی اقتصادی منصوب و جانشین سیدرسول مهاجر شد. وی از دور هفتم مذاکرات هستهای وین که به دلیل تغییر دولت در ایران پس از چندماه وقفه از سر گرفته شد، در تیم جدید ایران به سرپرستی علی باقری کنی، حاضر بوده و به عنوان دیپلماتی با زمینههای اقتصادی، نقش ویژهای هم در رایزنیهای سیاسی و هم در مذاکرات کارشناسی مربوط به لغو تحریمها داشته است.
صفری که اکنون به عنوان مغز متفکر بخش عملیاتی تیم دیپلماتیک ایران در حوزه اقتصاد برای مذاکرات احیای برجام در وین شناخته میشود، سابقه حضور در مذاکرات هستهای در دولت احمدینژاد را در کارنامه دارد که هدایت تیم ایران بر عهده سعید جلیلی بود. مهدی صفری، در هر چهار دولت هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی، سمتهای دیپلماتیک مهمی داشت، از جمله 2 سال به عنوان کاردار سفارت ایران در آلمان ( 1989-1991)، 3 سال به عنوان سفیر ایران در اتریش (1992-1995) و 6 سال به عنوان سفیر ایران در روسیه (1995-2001) خدمت کرده است.
این دیپلمات سپس در وزارت خارجه دولت احمدینژاد ابتدا معاون وزیر خارجه در امور آسیا، اقیانوسیه (2005-2007) و در ادامه معاون او در امور اروپا (2005-2009) بوده است. صفری در سال 2009 به عنوان سفیر در انگلیس معرفی شد، اما یک سال بعد و پس از بدتر شدن روابط دیپلماتیک ایران و انگلیس، به عنوان سفیر ایران در چین (2010-2014) عازم پکن شد. در سال 2014 علی اصغر خاجی، جانشین وی شد.
صفری در بخش خصوصی نیز دارای تجارب خاصی بوده است؛و هم چون سمت های دولتی با طیف گسترده ای کار کرده از نهادهای حاکمیتی تا شرکت های کاملا خصوصی. او رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران و و رئیس کمیته تعاملات با کشورهای خارجی در ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) بود. گفته میشود صفری در سالهای حضور در ستاد اجرایی فرمان امام نقش مهمی در جذب فاینانسهای چینی داشته است. ریاست هیئتمدیره و مدیرعاملی صنایع الکترونیک شیراز و مدیر عاملی شرکت توسعه اعتماد مبین بخشی دیگر از کارنامه کاری او است.
در حادثه تلخ منا در سال 1394، مهدی صفری جزء مفقودین اولیه حادثه بود، اما مشکلی برای او ایجاد نشد. صفری دارای دکترای الکترونیک و مخابرات است که مانند اکثر اعضای تیم مذاکرهکننده سابق و برخلاف اکثر اعضای تیم کنونی ایران، در ایالات متحده دانشجو بوده و در دانشگاه جورج واشنگتن در رشته علوم سیاسی تحصیل کرده است.
از سوی دیگر تجربه دیپلماتیک صفری در سفارتخانههای مختلف ایران، به طور خاص در مذاکرات کنونی میتواند تسهیلگر روند جاری باشد؛ صفری در آلمان -عضو مهم اروپایی مذاکرات- کاردار سفارت ایران بوده است، در اتریش -جایی که مذاکرات در آن جریان دارد- و نیز در چین و روسیه -دو کشوری که در میان طرفهای مذاکرات هستهای، موضع نزدیکتری به ایران دارند- سالها به عنوان سفیر کشور فعالیت کرده است.
۲ عضو هستهای سابق شورای عالی امنیت ملی
* حمیدرضا عسگری
نویسنده در ادامه آورده است: حمیدرضا عسگری رئیس سابق کمیته هستهای شورای عالی امنیت ملی است. او بیش از یک دهه در مذاکرات هستهای شرکت داشته و در زمان تصدی سعید جلیلی (2013-2008) به عنوان مذاکرهکننده ارشد هستهای، سرپرستی تیم کارشناسان ایران را برعهده داشت. گفته می شود عسگری که دارای مدرک لیسانس الهیات است، مدیرکل سازمانهای بینالمللی در سازمان اطلاعات متعلق به «قرارگاه عمار» بوده است، مجموعه ای از مقامات عالی رتبه محافظه کار که مخالف دیپلماسی هستهای رئیس جمهور سابق حسن روحانی بودند.
عسگری در سرمقاله دسامبر 2021 که در آفرینش نوشت، استدلال کرد که حتی اگر ایران بتواند تحریمها را بردارد، شرکت های غربی حاضر به سرمایه گذاری در ایران نخواهند بود.
بروجردی در ادامه ادعا کرده است: مهدی هاشمی، پسر علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق، که در سال ۱۳۹۴ به اتهام اختلاس، ارتشاء و جرایم امنیتی به ۱۰ سال زندان محکوم شده بود، مدعی شده است که عسگری مسئول تحقیق درباره پرونده وی و بازجویی از او در زندان بوده است.
به ادعای نویسنده، همچنین از عسگری به عنوان بازپرس پرونده شاهین دادخواه و سید حسین موسویان، دو تن از اعضای سابق تیم مذاکرهکننده هستهای ایران بوده است که به جاسوسی متهم شدند. کفته میشود وی بازپرس پرونده هنگامه شهیدی، روزنامه نگار و مشاور مهدی کروبی رئیس سابق مجلس ایران که از سال 1390 در حصر خانگی به سر میبرد، بوده است.
* احمد اسدزاده
احمد اسدزاده به مدت یک دهه دبیر کمیته انرژی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود و سپس مسئولیت میز آمریکای لاتین دفتر تجارت و امور بین الملل وزارت نفت را بر عهده گرفت. وی در شهریور 1390 به عنوان سرپرست معاونت بازرگانی و امور بین الملل وزارت نفت منصوب شد.
وی دارای مدرک لیسانس مهندسی نفت از دانشگاه صنعت نفت و در حال گذراندن دوره دکتری مدیریت استراتژیک در دانشگاه دفاع ملی ایران است.
تکنوکراتهای مجرب و غیرسیاسی
* اسماعیل بقایی هامانه
اسماعیل بقایی هامانه در سال 1379 به وزارت امور خارجه پیوست و سمتهای زیر را برعهده داشت: مشاور حقوقی و کارشناس کمیته ششم نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل در نیویورک (2006-2011). معاون و سپس رئیس بخش معاهدات و حقوق بین الملل وزارت امور خارجه (2011-2015)؛ مشاور ارشد عباس عراقچی، معاون سابق مذاکره کننده هسته ای در دوره روحانی (2013-2021)؛ مدیرکل گروه ویژه اجرای برجام در وزارت امور خارجه (2015-2018)؛ سفیر و نماینده دائم دفتر سازمان ملل متحد در ژنو (از سال 2018).
بقایی هامانه دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق بین الملل از دانشگاه شهید بهشتی و دومین کارشناس ارشد دیپلماسی و سازمان های بین المللی از دانشکده روابط بین الملل وابسته به وزارت امور خارجه است. وی در حال حاضر دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشگاه تهران است. او قبلاً عمدتاً در مورد موضوعاتی مانند تروریسم و سازمان های بین المللی نوشته است.
* بهزاد صابری انصاری
بهزاد صابری انصاری پیش از این معاون دانشکده روابط بین الملل (2003-2007)، کارشناس حقوقی سفارت ایران در لاهه (2007-2011)، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در وین (2013-2013) بوده است.
وی مدیرکل امور حقوقی بین المللی وزارت امور خارجه (از سال 2020). وی در دورهای قبلی مذاکرات هسته ای دستیار عباس عراقچی مذاکره کننده هسته ای بود و در ژانویه 2019 مشاور ارشد محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه وقت شد.
صابری انصاری مدرک کارشناسی ارشد خود را در سال 1381 از دانشگاه تهران و مدرک دکتری خود را در حقوق بین الملل دریافت کرد. در دانشگاه تهران در سال 2011، وی کتابی در مورد معاهدات و کتاب دیگر در مورد سازمان جهانی مالکیت فکری نوشته است.
* ابراهیم شیبانی
ابراهیم شیبانی (متولد 1948) اقتصاددانی است که تحصیلات آمریکایی دارد. او فوق لیسانس و دکترای خود را در اقتصاد از دانشگاه بلومینگتون ایندیانا در سال های 1981 و 1983 به دست آورد. وی در سال 1362 به ایران بازگشت و طی دو دهه بعد به عنوان رئیس شورای پول و اعتبار، نهاد سیاستگذار پولی، شورای بورس و شورای عالی بانک های ایران فعالیت کرد.
وی همچنین در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و مرکز آمار ایران سمت های عالی را بر عهده داشت. شیبانی همچنین استاد اقتصاد دانشگاه تهران از سال 1370 (اکنون بازنشسته) و معاون بانک مرکزی ایران (1368-1382) بوده است.
مهمتر از آن، نقشهای سابق وی ریاست بانک مرکزی ایران (2003-2007) و سفیر در اتریش، اسلوونی و اسلواکی (2008-2014) بوده است.
وی در خرداد 1393 از سوی رهبری عالی ایران به عضویت شورای راهبردی روابط خارجی منصوب و به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی این شورا مشغول به کار شد.
* علی فکری
علی فکری در سال 1375 به وزارت امور خارجه ایران پیوست و در شهریور 1390 به عنوان معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان سرمایه گذاری، کمک های اقتصادی و فنی ایران منصوب شد. وی پیش از این به عنوان رایزن اقتصادی سفارت ایران در چین (1387) خدمت کرده است. -2012) و در ایتالیا (2014-2017)، رئیس اداره برنامه ریزی اقتصادی وزارت امور خارجه (2017-2018)، رئیس دفتر نظارت و مقابله با تحریم ها (2018-2020) و معاون نمایندگی ایران در چین (2020-2021).
فکری دکترای اقتصاد را از دانشگاه اصفهان گرفته و استاد دانشگاه امام صادق بوده است.
* محمدرضا غائبی
محمدرضا غائبی (متولد 1350) در سال 1397 مدرک دکترای روابط بینالملل را از دانشگاه شهید بهشتی گرفت و در حال حاضر کاردار ایران در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین است.
او قبلاً مقالاتی در مورد جنبش عدم تعهد، حقوق بشر، تجارت جنوب-جنوب و سازمان های بین المللی در مجلات سیاست خارجی و روزنامه های محافظه کار مانند رسالت منتشر کرده است.
* رضا نجفی
رضا نجفی از مهر 1390 معاون بین الملل و حقوقی وزیر امور خارجه است. وی مدرک دکترای خود را در رشته حقوق بین الملل از دانشگاه تهران گرفته است.
وی پیش از این سمت های زیر را بر عهده داشته است: مشاور اول نمایندگی ایران در سازمان ملل در نیویورک (1381- 2006)، مدیرکل صلح و امنیت بین المللی وزارت امور خارجه (2006-2013)، و سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین (2013-2018).
نجفی در جنگ هشت ساله ایران و عراق اسیر جنگی بود.