اعتراف تلخ درباره تحریم‌های آمریکا
به گزارش اقتصادنیوز، تصمیم دولت جدید آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای (برجام) با چالش مکانیزم برداشتن تحریم‌ها مواجه شده و علاوه بر فشارهای متعدد از جانب جناح های مخالف برجام، این مسئله خود به چالشی در برابر سرعت بخشیدن به احیای توافق هسته‌ای منجر شده است. با این حال، در صورت احیای برجام، تحریم های دیگر ایالات متحده علیه ایران هم‌چنان باقی خواهد ماند.به همین بهانه پیتر بینارت با انتشار یادداشتی در نیویورک‌تایمز کارآمدی و اخلاقی بودن سیاست اعمال تحریم را به چالش کشیده و پرده از دلایل دست کشیدن از چنین سیاست‌هایی برداشته است.
تعریفی بس محدود از جنگ
سال گذشته، جو بایدن به یک مسئله متعهد شد: اکنون زمان گذشته و باید به جنگ‌ها تا ابد پایان داد. با این‌که حق با اوست، اما تعریفش از جنگ بسیار محدود است.
طی دهه‌ها، آمریکا با استفاده از حملات موشکی و عملیات ویژه سعی می‌کرد دشمنانش را از پای درآورد. هم‌چنین آمریکایی‌ها با محاصره اقتصادی دشمنان ضعیف‌تر، تجارت آن‌ها را با دنیای خارج محدود می‌کندتا طرف مقابل را به تسلیم شدن وادارد. وونکس این روش را «تحریم‌های ثانویه» می‌نامد، اگر چه اصطلاح « محاصره» برای آن دقیق‌تر است.
نابودی کل جامعه
اولین محاصره توسط آمریکا در سال‌های پس از جنگ سرد، در پی حمله صدام حسین به کویت آغاز شد. در طی ۱۳ سال پس از آن، عراق -که تا پیش از جنگ در حدود هفتاد درصد مواد غذایی و دارویی خود را وارد می‌کرد- برای واردات قانونی هر چیزی نیاز به تأیید سازمان ملل داشت. واشینگتن با این ادعا که هر چیزی از تانکر آب تا تجهیزات دندانپزشکی و آنتی بیوتیک ممکن است کاربرد نظامی داشته باشد، از قدرت خود در سازمان ملل برای محدود کردن هرآن‌چه که بغداد قصد خرید آن را داشت، استفاده کرد.
جوی گوردون، استاد دانشگاه لویولا، در کتاب خود با عنوان «جنگ نامرئی» یادآوری کرده در فاصله میان سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۳، عراق به ازای هر نفر تنها 204 دلار کالا در سال به طور قانونی وارد کشور کرد، که تنها چیزی در حدود نیمی از درآمد سرانه هائیتی است. در سال ۱۹۹۸، دنیس هالیدی، هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد در عراق پس از استعفا در اعتراض به تحریم‌ها هشدار داد که با این شرایط ما «در حال نابودی کل جامعه عراق هستیم».
با حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ به عراق، سرانجام سازمان ملل متحد به محاصره این کشور خاتمه داد. از آن زمان واشنگتن اغلب ادعا می‌کند مجازات‌های هدفمند را تنها برای محدود کردن معاملات تسلیحاتی به کار می‌گیرد و تحریم‌ها هم تنها بخش محدود از جامعه و نه کل آن را هدف می‌گیرد. شاید در اندک مواردی تحریم‌ها واقعا هدفمند باشند، ولی در مواردی چون ایران، ونزوئلا، کره شمالی، کوبا و سوریه، کاخ سفید محاصره‌هایی را به راه انداخته و یا شدت بخشیده که دقیقا مانند مورد عراق منجر به مخمصه‌ای برای تمام مردم این کشور‌ها شده است.
استدلال‌های متفاوت، روش‌های مشابه
هرچند استدلال‌های مطرح شده از سوی آمریکا برای این محاصره‌ها متفاوت است -منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، تروریسم و نقض حقوق بشر- اما روش‌ها همیشه مشابه است. کشور‌های یادشده همگی تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا هستند. واشنگتن به تنهایی افراد، مشاغل، نهادهای دولتی یا حتی کل بخش‌های اقتصادی یک کشور را -که دشمن می‌نامد- در لیست سیاه قرار نمی‌دهد، بلکه به بانک‌ها و شرکت‌های خارجی هم هشدار می‌دهد در صورت مبادلات تجاری یا مالی با کشور مورد تحریم، از معامله با آمریکا حذف خواهند شد. نقض تحریم‌های ثانویه آمریکا عواقب بسیار شدیدی هم دارد. در سال ۲۰۱۴ مقامات قضایی آمریکایی بانک فرانسوی بی‌ان‌پی را به جرم نقض قوانین تحریمی آمریکا نه میلیارد دلار جریمه کرد.
روی کاغذ این تحریم‌ها کالا‌های بشردوستانه را معاف می‌کند، اما در عمل، به تصدیق دیده‌بان حقوق، عموم این معافیت‌ها مبهم و دست‌وپا گیر هستند. بدین ترتیب بسیاری از بانک‌ها و نهادهای تجاری و اقتصادی برای برخورد نکردن با قوانین آمریکا، مبادلات خود را با کشور‌های محاصره شده به طور کامل متوقف می‌کنند.
بر اساس گزارش لس‌آنجلس‌تایمز در سال ۲۰۱۸، تلاش‌های یکی از بزرگترین بیمارستان‌های دولتی سوریه علی‌رغم تلاش‌های زیاد برای خرید قطعات یدکی برای دستگاه‌های ام آر آی و سی تی اسکن ناکام ماند، چرا که شرکت‌های خصوصی دنبال دردسر ریسک معامله با سوریه نیستند. در بهار گذشته، با انتشار ویروس کرونا در ایران، سناتور کریس مورفی هشدار داد تحریم‌ها رسیدن تجهیزات پزشکی به این کشور را نه غیر ممکن، اما بی نهایت سخت می‌کند. در سال ۲۰۱۹ نیز یک موسسه خیریه کالیفرنیا نسبت به ناتوانی از ارسال ویلچر و عصا به کره‌شمالی شکایت کرد.
مخمصه مردم مظلوم، به نفس افتادن آزادی‌های مدنی
اما در واشنگتن، این محاصره‌ها برای بسیاری اسباب شرمندگی نیست، چرا که به باورشان این نشان دهنده مبارزه آمریکا با دشمنانش است. مشکل این منطق این است که محاصره یک کشور معمولاً به مردم مظلوم آسیب می‌رساند. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹، اقتصاددانانی مثل آنتونیس آدام و سوفیا تسارسیتالیدو به این نتیجه رسیدند وقتی آمریکا یک کشور را تحریم می‌کند، نفس های آزادی‌های مدنی در آن کشور هم به شماره می‌افتد.
بر اساس پژوهش‌های منتشر شده، تحریم‌های ایالات متحده و سازمان ملل به کاهش امید به زندگی در کشور‌ها منجر می‌شود و احتکار منابع کمیاب و توزیع آن در میان رفقا، موضع منتقدین را هم ضعیف‌تر می‌کند. زنی ونزوئلایی که ناامیدانه به دنبال داروی صرع برای فرزندش است در سال ۲۰۱۹ به دویچه وله گفت: «آمریکایی‌ها خیال می‌کنند با این تحریم‌ها به مادورو آسیب می‌رسانند، در حالی که این تحریم‌ها تنها به مردم عادی آسیب می‌رساند».
عدم موفقیت چنین محاصره‌هایی در رسیدن به اهدافش، امکان دفاع از آن را غیرممکن‌تر می‌کند. هدف تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، که آسیب فراوانی به ایرانی‌های عادی رسانده، به دنبال کاستن از نگرانی‌ها بابت برنامه اتمی ایران بود، اما در نهایت تنها به میزان محدودی موفق به انجام این کار شدند. علی‌رغم تلاش‌های آمریکا برای کنارگذاشتن مادورو و بشار اسد، اکنون آن‌ها کنترل قاطعانه‌تری در مقایسه با قبل بر کشور و مردم خود دارند. تحریم‌های کره شمالی نیز این کشور را از اهدافش دور نکرده و امروز در حدود ۶۰ سلاح اتمی در اختیار دارد.
اعتراف تلخ به حقایق
در حال حاضر جوبایدن درصدد بازگشت به توافق هسته‌ای است، اما بازگشت آمریکا وابسته به لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه تهران است. با این حال، وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن متعهد شده تحریم‌های غیرهسته‌ای متعدد آمریکا هم‌چنان باقی بماند. اما پرسش این‌ست که چرا کنار گذاشتن سیاست‌هایی که اثبات شده بسیار ناکارآمد و غیراخلاقی هستند دشوار است؟
پاسخ واضح است: کنار گذاشتن آن‌ها مستلزم اعتراف به حقایقی تلخ از سوی واشنگتن است. یک حقیقت این‌ست که کره‌شمالی از سلاح‌های هسته‌ای خود صرف‌نظر نخواهد کرد، ایران یک قدرت منطقه‌ای باقی خواهد ماند و بشار اسد، نیکلاس مادورو و دولت کمونیست در هاوانا هم‌چنان بر سر کار خواهند ماند. به نظر می‌رسد رهبران آمریکا ترجیح می‌دهند به جای آن‌که محدودیت‌های قدرت خود را بپذیرند، به مجازات این کشور‌ها بپردازند.
بهترین گزینه این است که آمریکا از محاصره ملت‌های آسیب‌دیده دست بکشد، اما متأسفانه، تا زمانی که تبعات این تحریم‌ها به خود به ما آسیب نرساند، احتمالاً چنین امری محقق نخواهد شد.
