پوتین در بن بست/ اوکراین چگونه راه نفس روسیه را بست؟

به گزارش اقتصادنیوز، اوایل سال 2022، بازیگران غربی بر این باور بودند که که اوکراین نمی تواند از حمله روسیه جان سالم به در ببرد. این تصور اشتباه بود. نظامیان اوکراینف شهرهایی چون کیف، چرنیهف و بسیاری از استان های خرسون و زاپوریژیا را پس گرفتند و خود را شکست ناپذیر جلوه دادند، این هم خیالی اشتباه بود.در این میان روس ها چندین شهر را با خاک یکسان کردند و باخموت را تصرف کرده و به گونه ای رفتار کردند که انگار کسی قادر نیست متوقفشان کند. محاسبه ای نادرست. سپس اوکراینی‌ها با توسل به ضد حمله های قدرتمند، روس‌ها را به سمت مسکو برگرداندند. این هم گزاره ای نادرست بود. حالاعقل متعارف نشان می دهد که هر دو طرف در بن بست گیر کرده اند؛ بن بستی که به باور تحلیلگران انگاری بی پایان است. برخی تحلیلگران حتی پیش بینی می کنند که روسیه در جنگ پیروز خواهد شد زیرا می تواند از اوکراین و غرب پیشی بگیرد.

رقص مبهم ارقام

شواهد نشان می دهد، جنگ روسیه و اوکراین بی شباهت به بازی فوتبال نیست، بازی که در آن زمان با اهمیت است. بدیهی است که قلمرو مهم است، اما در کنار آن مولفه هایی چون تلفات، تجهیزات، مهمات، روحیه، ثبات داخلی، رهبری، فرهنگ سیاسی، تاریخ، حمایت مردمی، نشاط اقتصادی، و حمایت یا خصومت بین‌المللی مدعیان نمی توانند عاملی تعیین کننده باشند.برخی از متفکران در مورد توان ارتش، میزان جمعیت و اقتصاد وسواس دارند اما چنین رویکردی مضیق برای دیدن ترسیم اینده نبرد کفایت نمی کند. از این گذشته، روسیه همیشه از نظر تعداد سربازان، جمعیت و تولید ناخالص داخلی برتری بسیار زیادی نسبت به اوکراین داشته و خواهد داشت. اما جنگ در اوکراین به شکلی جریان داشته، انگاری هیچکدام از اعداد و ارقام اهمیتی ندارند.

مسنجر در همین راستا نوشته، برای تبیین نتایج یک جنگ، حداقل باید ایدئولوژی و فرهنگ سیاسی را از یک سو و ثبات سیاسی و مشروعیت رژیم را از سوی دیگر لحاظ کرد، بالاخص در رابطه با ولادیمیر پوتین. او بیش از دو دهه در قدرت بوده و جنگ علیه اوکراین را در سال 2014 کلید زد و سپس در سال 2022 آن را دوباره شعله ور ساخت. جنگ، مانند روسیه، با پوتین بالا می رود یا سقوط می کند.جان میرشایمر استاد دانشگاه شیکاگو اخیرا در مقاله‌ای به طور ناخواسته این موضوع را مطرح کرد که رهبران از اهمیت بالایی برخوردار بودند و استدلال می‌کرد که مذاکرات روسیه و اوکراین در ماه مارس تا آوریل 2022 می‌توانست موفقیت‌آمیز باشد اگر بوریس جانسون و جو بایدن بازوی ولودیمیر زلنسکی را نپیچانده و او را مجبور به ترک مذاکرات نمی کردند.

افسانه پوتین

اشتباه میرشایمر معتقد است پوتین صادقانه می‌خواست که اوکراین از عضویت در ناتو چشم پوشی کرده و با بی‌طرفی موافقت کند. در واقع، پوتین پیشتر در سال 2014، زمانی که به کریمه و دونباس حمله کرد، نشان داد که درباره بی طرفی اوکراین چه تصوری دارد. در همین راستا اصرار پوتین بر بی‌طرفی در سال 2022 چیزی جز بیان مجدد ادعای پیشینش و این که برای حمله بی میل نیست، نبود.اینکه پوتین از ایوان ایلین فاشیست روسی و آنتون دنیکین، ژنرال سفیدپوست به شدت ضد اوکراینی، استقبال می کند، نباید ما را شگفت زده کند. پوتین محصول یک فرهنگ سیاسی امپریالیستی است که اوکراینی‌ها و سایر غیرروس‌ها را مردمی عقب مانده می‌داند که باید متمدن باشند، و تولیدکننده ایدئولوژی‌ای که حقوق و منافع روسیه را در اولویت قرار می‌دهد. بنابراین، عنوان مقاله میرشایمر، «افسانه پوتین برای فتح اوکراین و ایجاد روسیه بزرگ»، اشتباه است. ایدئولوژی و فرهنگ پوتین محصول افسانه های روسی درباره نامشروع بودن اوکراین و برتری روسیه است.

خوشبختانه، تمایل به نسل کشی و به راه انداختن جنگ لزوما به معنای موفقیت آمیز بودن این فرایند نیست. روس‌ها نیروی انسانی و تسلیحات را در اختیار دارند، اما اوکراینی‌ها نشان داده‌اند که می‌توانند از عملکرد روس‌ها پیشی بگیرند، البته اگر غرب به تسلیح اوکراین ادامه دهد. در این میان مسئله ثبات و مشروعیت رژیم روسیه نیز کم اهمیت نیست و اینجاست که ارزیابی پوتین به عنوان رهبر مطرح می شود.برخی از تحلیلگران تصور می کنند که او از همیشه مطمئن تر و قدرتمندتر است. دیگران بر این باورند که او در آخرین مراحل سیاسی و احتمالاً فیزیکی خود قرار دارد. حتی اگر حقیقت جایی در میانه باشد، پوتین و ساختار تحت رهبری اش اکنون بسیار ضعیف تر از چند سال پیش هستند.

به باور گروهی از ناظران، پوتین امروز مردی ضعیف و نامطمئن است که از کودتای یوگنی پریگوژین شوکه شده و روزها نمی دانست چگونه پاسخ دهد، شاید به این دلیل که فهمیده بود که در آستانه خطری جدی است. با این حال، هنگامی که پوتین وارد تصویر می شود، ارزیابی از جنگ و چشم انداز احتمالی آن لزوماً تغییر می کند. در ماه‌های اخیر تغییرات کمی در میدان نبرد رخ داده و تحلیلگران را به این نتیجه رسانده که بن‌بست حاکم است، اما پس لرزه های این تغییرات بر کرملین و ثبات و مشروعیت ساختار حاکم، اهمیت کمی ندارد.امروز پوتین که در محوریت جنگ در اوکریان قرار دارد، ضعیف شده و همین مقوله او را از منظر فیزیکی و سیاسی اسیب پذیر کرده است.