علت نوسانات نرخ ارز چیست؟

حال باید دید چه عواملی بر کاهش و افزایش نرخ دلار  اثرگذار است؟ رسول پیرهادی، استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد درباره اینکه نرخ دلار تحت تأثیر چه عواملی است به ایسنا، توضیح می‌دهد: طبق اقتصاد کلاسیک، نرخ ارز از طریق تقاضا و عرضه بازار ارز مشخص می‌شود، بنابراین هر عاملی که موجب تغییر تقاضای ارز و یا عرضه ارز شود، مسلماً بر روی نرخ ارز تاثیر خواهد گذاشت.

این مدرس نظریه‌ها و سیاست‌گذاری اقتصادی می‌گوید: عوامل متعددی از جمله سیاست‌های خارجی و انتظارات و ترجیحات مردم و سیاست‌های تورم‌زا و بی‌ثباتگر نقش مهمی در نرخ دلار دارند. قیمت فروش نفت در بازار جهانی رابطه معکوس با نرخ دلار دارد، بنابراین برخی مشکلات موجود ما در بازارهای جهانی، بر نرخ دلار تأثیر می‌گذارد. سرمایه‌گذاری و توسعه در بخش صنعت نفت و گاز و افزایش توان صادراتی و به دست آوردن بازارهای جدید و سیاست جایگزین می‌تواند بسیار مؤثر و مفید باشد.

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از عوامل مهم، میزانِ سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است، گفت: افزایش سرمایه‌گذاری باعث افزایش تولید کالاهای جایگزین واردات می‌شود که در نتیجه تقاضای ارز کاهش یافته و نهایتاً نرخ ارز کاهش خواهد یافت. در اینجا نقش بخش خصوصی کاملاً هویدا است و چنانچه بخش خصوصی توان سرمایه‌گذاری نداشته باشد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی بسیار کمک‌کننده است.

او نحوه و شکل تعامل سازنده و فعال و موثر با کشورهای پیشرفته را عامل دیگر موثر بر نرخ دلار می‌داند و می‌گوید: معمولاً در هر کشوری عقب‌نشینی در تعامل سازنده با سایر کشورهای پیشرفته موجب سوختن فرصت‌های خوب برای ایجاد ثبات اقتصادی می‌شود.

این استاد اقتصاد با بیان اینکه وجود تحریم‌ها و تاخیر در لغو آنها یکی از عوامل مهم و مؤثر بر نرخ دلار است، تصریح می‌کند: نقش دیپلماسی و همچنین اراده برای مذاکرات بیش از پیش پر رنگ‌تر شده است.

او با اشاره به مطالعات محمدرضا شریف آزاده و علی حقیقت، می‌گوید: این مطالعات نشان داده که افزایش نرخ رشد فزاینده و بی‌رویه عرضه پول یکی از عوامل مهم در افزایش نرخ دلار است و همچنان این روند ادامه دارد.

پیرهادی همچنین تمایل شدید مردم به خروج دلار به صورت سرمایه‌گذاری در خارج و خرید ملک در خارج از کشور را یکی دیگر از عوامل موثر بر نرخ دلار می‌داند.

او ادامه می‌دهد: کاهش کیفیت و یا عدم‌کیفیت محصولات داخلی موجب افزایش واردات کالاهای خارجی و در نتیجه افزایش نرخ دلار می‌شود.

این مدرس نظریه‌ها و سیاست‌گذاری اقتصاد با اشاره به اینکه افزایش هزینه‌های دولت و به طور کلی کسری بودجه دولت و تأمین مالی از طریق استقراض از بانک مرکزی موجب افزایش پایه پولی و در نتیجه منجر به افزایش نرخ دلار می‌شود، می‌گوید: متاسفانه در دولت‌های مختلف شاهد استقراض و افزایش پایه پولی بودیم.

او با تاکید بر اینکه انتظارات مردم و عوامل روانی بر نرخ دلار تأثیرگذار است، توضیح می‌دهد: به‌عنوان مثال انتظارات مردم در خصوص تداوم و افزایش تورم باعث افزایش نرخ دلار می‌شود. یکی از راه‌های جبران کاهش ارزش پول ملی، اجرای سیاست جایگزینی پول ملی توسط مردم است، بنابراین با افزایش تقاضای خرید دلار، منجر به افزایش نرخ دلار می‌شود، همانطور که اعلام شده حدود ۲۰ میلیارد دلار نزد مردم است. در کشورهای مختلف افزایش نرخ رشد جمعیت، تورم‌زا است و منجر به افزایش نرخ ارز می‌شود.

به اعتقاد این استاد دانشگاه، عوامل دیگری همچون درجه باز بودن اقتصاد، کارآیی تولید، وضعیت تراز پرداخت‌ها و ذخایر ارزی، قوانین و مقررات گمرکی، قیمت طلا، ضعف بنیه صادراتی کشور، امنیتی شدن بازار ارز و ... را در تغییرات نرخ ارز موثر می‌داند.