دو سناریو اقتصادی برای دوارن پسابرجام

به گزارش اقتصادنیوز؛ فعالان بخش خصوص با توجه به آخرین تحولات مربوط به مذاکرات برجام و با توجه به سناریوهای محتمل در مورد آینده مذاکرات برجام دو سناریو برای آینده مذکرات برجام در نظر گرفته اند.  

در این خصوص مرکز پژوهش های اتاق ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی و فعالان اقتصادی با توجه به آخرین تحولات مربوط به مذاکرات برجام و با توجه به سناریوهای محتمل در مورد آینده مذاکرات برجام، در گزارشی با عنوان "نقشه راه عملیاتی برای توسعه فعالیت‌های تجاری و اقتصادی بین‌المللی: سناریوهای پسابرجام"، یک برنامه عملیاتی منسجم برای توسعه فعالیت‌های تجاری کشور در بازه زمانی کوتاه مدت طراحی کرده است.

در این گزارش دو سناریو را بر اساس موفقیت و یا شکست مذاکرات برجام به‌ عنوان سناریوهای مطرح صورت‌بندی کرده و بر اساس مطالعات و نظرسنجی از صاحب‌نظران این حوزه، اقدام به تعیین راهبرد در حوزه تجارت بین‌الملل، اولویت‌بندی اقلام کالایی و در نهایت اولویت‌بندی شرکای تجاری در هریک از سناریوهای مورد اشاره کرده است.

سناریوی اول

در سناریوی اول توافق سیاسی و بازگشت طرفین به برجام (رفع تحریمها به صورت محدود و موقت) مورد توجه قرار گرفته است. راهبرد در نظر گرفته شده برای این بخش تقویت تولید صنعتی فناورانه و بهبود جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی را در بر می گیرد.

در این سناریو اقلام کالایی دارای اولویت نیز مدنظر قرار گرفته اند که این سناریو براساس آنها پیش خواهد رفت.

اقلام کالایی دارای اولویت در سناریوی اول شامل اقلامی مانند،  «فناوری‌های تولید در صنعت خودروسازی»، «فناوری‌های تولید در صنعت نساجی»، «فناوری‌های کشاورزی صنعتی»، «فناوری‌های تولید در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی»، «فناوری‌های تولید در صنعت داروسازی و فناوری‌های تولید در صنعت بازیافت» اشاره کرد.

علاوه بر کالای دارای اولویت دار در این طرح طرف‌های تجاری دارای اولویت نیز در سناریوی مدنظر قرار گرفته اند که این طرف ها شامل کشورهایی که توانایی تامین فناوری‌های مورد نیاز در صنایع هدف ایران را دارند می شود. این کشورها شامل «چین»، «هند»، «آلمان»، «کره جنوبی» و «ژاپن» می شود. البته باید توجه کرد، کره جنوبی و ژاپن به‌طور سنتی پیروی کامل از سیاستهای بین‌المللی آمریکا در عرصه سیاسی از خود نشان داده‌اند، که این مسئله با توجه به سابقه روابط ایران و آمریکا بسیار مخاطره برانگیز است. لذا هم ایجاد تنوع شرکای تجاری در خصوص حوزه‌های همکاری با این دو کشور باید به‌طور ویژه مورد توجه قرار بگیرد و هم باید به‌طور خاص در قراردادهای دوجانبه با توجه به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا به مسئله ضمانت‌های حقوقی اجرای تعهدات طرف مقابل توجه شود.

بر اساس این گزارش، توجه به دو نکته درباره سناریوی اول ضروری است. اول اینکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان روابط بین‌الملل و اقتصادی، حتی در صورت بازگشت آمریکا به برجام، این توافق فاقد ویژگی‌های برجام اول خواهد بود و کشورها، بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به آن اعتماد لازم را نخواهند داشت.

لذا انتظار نمی‌رود مانند سال اول توافق برجام، صف ادامه‌داری برای ورود هیات‌های بازرگانی و حصول توافق‌های بزرگ تجاری و اقتصادی در کار باشد. حتی برخی به صورت بدبینانه عمر توافق جدید و محدود را هم فراتر از دو یا سه سال نمی‌دانند. نکته دوم اینکه مدیریت منابع ارزی در این سناریو دارای اهمیت است و نباید منابع آزاد شده صرف واردات بی‌رویه کالاهای مصرفی نهایی شود.

سناریوی دوم

از سوی دیگر در این طرح سناریوی دیگری نیز در نظر گرفته شده که شامل افزایش محدودیت‌های بین‌المللی و فشارهای ناشی از تحریم‌ها و بازگشت به شرایط سال‌های اول دهه 1390 می شود.

برای این سناریو نیز تامین نیازهای اساسی مصرف‎کنندگان و تولیدکنندگان برای تضمین حداقل معیشت مردم و حفظ بنیه تولیدی کشور به عنوان راهبرد در نظر گرفته شده است.

اما اقلام کالایی که در اولویت سناریوی دوم قرار گرفته اند شامل کالای «تأمین کالاهای اساسی کشاورزی و غذایی»، «تأمین فناوری وارداتی مورد نیاز در صنعت برق کشور»، «تامین مواد دارویی ضروری و واردات فناوری‌های تولید وکالاهای واسطه‌ای ضروری اقتصاد کشور» می شود.

علاوه بر کالای دارای اولویت دار در این طرح طرف‌های تجاری دارای اولویت نیز در سناریوی مدنظر قرار گرفته اند که این طرف ها شامل کشورهایی که توانایی تامین فناوری‌های مورد نیاز در صنایع هدف ایران را دارند می شود. طرف‌های تجاری دارای اولویت در سناریوی دوم شامل کشورهای «چین»، «اوراسیا»، «ترکیه»، «عراق»،«افغانستان» و «سوریه» می شود.

 این سناریوها بر اساس نظر کارشناسان بیشترین احتمال وقوع را دارند. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران بر اساس مطالعات و نظرسنجی از صاحبنظران این حوزه، اقدام به تعیین راهبرد در حوزه تجارت بین‌الملل، اولویت‌بندی اقلام کالایی و در نهایت اولویت‌بندی شرکای تجاری در هریک از سناریوهای مورد اشاره کرده است.