آخرین تیر ترکش اروپا برای حفظ برجام/ انریکه مورا دست پر به ایران می آید؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از قرن نو، دیپلمات‌‌‌های غربی هفته گذشته گفته بودند که اروپایی‌‌‌ها در تازه‌‌‌ترین تلاش خود برای عبور از بن‌‌‌بست مذاکرات وین و نجات توافق هسته‌‌‌ای با ایران، پیشنهاد سفر دوباره انریکه مورا به تهران را با مقام‌‌‌های ایرانی در میان گذاشته‌‌‌اند. با این حال جوزپ بورل گفته بود که ایران از پاسخ به این دعوت «بسیار اکراه دارد.» اما ایران روز گذشته ضمن موافقت با این سفر گفت که مورا روز سه‌‌‌شنبه به تهران سفر می‌کند.

این سفر درحالی صورت می گیرد که قرار است بورل با ارائه‌ پیشنهادهای منطقی و تامین کننده خواسته‌های مشروع ایران، به دیدار مقام‌های عالی کشور برود و بتواند نظر مقامات ایرانی را جلب کند.

نور نیوز سایت نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران نیز با تایید این سفر اعلام کرد : اکنون مذاکرات وین به مرحله‌‌‌ای رسیده که نتیجه آن به اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی آمریکا وابسته شده است؛ بنابراین مذاکره‌‌‌کنندگان۴+۱ و ایران ضمن حفظ مستمر تماس‌‌‌ها، مذاکرات را برای دستیابی به توافق در موضوعات باقی‌‌‌مانده از طریق تبادل پیام دنبال می‌کنند.

گام مهم برای حل اختلافات در پرونده هسته ای ایران

با توجه به نقش اتحادیه اروپا در زمینه مبادله دیدگاه‌‌‌های تهران و واشنگتن، سفر انریکه مورا به تهران می‌تواند گام جدیدی برای رایزنی‌‌‌های سازنده پیرامون موضوعات اندک ولی مهمِ باقی‌‌‌مانده تلقی شود. بر اساس اخبار منتشر شده ، برنامه سفر مورا به تهران ، سفری سه یا چهار روزه خواهد بود و قرار است وی با شماری از مسئولان کشور دیدار و گفت‌وگو کند.

اشتفنی لیختن‌اشتاین خبرنگار اتریشی در توئیتر خود در باره این سفر نوشت:  ظاهرا آقای مورا روز سه‌شنبه وارد تهران می‌شود و تا روز جمعه با همتایان ایرانی مذاکره خواهد کرد. نشریه فایننشال تایمز نیز  به نقل از بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مدعی شد: اتحادیه اروپا آخرین تلاش خود برای نجات توافق هسته ای و شکستن بن بست ناشی از خواسته تهران از واشنگتن برای حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی را انجام می دهد.

پیش‌تر نیز در تاریخ شنبه ششم فروردین ماه نیز انریکه مورا سفری به تهران داشت که ضمن رایزنی با علی باقری، مذاکره‌‌‌کننده ارشد کشورمان رایزنی ،و دیدار کوتاهی نیز با امیرعبداللهیان داشت. باقری در دیدار با مورا ضمن یادآوری جدیت و عزم ایران برای نهایی کردن توافق در وین، تاکید کرد در صورتی که طرف آمریکایی از واقع‌‌‌گرایی برخوردار باشد می‌توان به توافق دست یافت. امیرعبداللهیان نیز در دیدار هفتم فروردین با مورا تاکید کرده بود که طرف‌‌‌های دیگر به‌ویژه دولت آمریکا باید جهت حل و فصل موضوعات باقی‌‌‌مانده رویکردی واقع بینانه اتخاذ کنند.

شروط ایران برای توافق در مذاکرات وین

گزارش‌ها حاکی است که ایران سه شرط شامل خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا، تعهد واشنگتن به عدم‌خروج دوباره از برجام و رفع همه تحریم‌های ایالات متحده را به‌‌‌عنوان شروط نهایی شدن توافق اعلام کرده است. در این میان موضوع خارج کردن لیست اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و تحریم‌های یکجانبه آمریکایی‌ها، یکی از موضوعات اصلی ایران در مذاکرات است.

حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در این باره گفته است: در موضوع سپاه پاسداران آن چیزی که مهم است اینکه باید جایگاه و نقش سپاه، به عنوان نقش امنیتی و دفاعی ما مورد توجه قرار گیرد.دست یابی به توافق نهایی در وین فقط با رعایت کامل خطوط قرمز و بدیهیات حاصل می شود و جمهوری اسلامی ایران برسر خطوط قرمز سازش نمی‌کند.

دولت سابق آمریکا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» (لیست FTO) قرار داد. این درحالی است که کارشناسان تاکید دارند : سپاه نیروی مسلح رسمی یک کشور عضو سازمان ملل متحد است و از تمام ویژگی‌های یک ارتش کنوانسیونل و متعارف برخوردار است.از این رو ثبت سپاه در این فهرست نه تنها با معیارهای حقوقی مصرح در قوانین داخلی خود آمریکا سازگار نبود، بلکه باب کردن این بدعت در روابط بین‌الملل خطر «سیاسی شدن» و به تبع تضعیف نظام حقوقی حاکم بر نزاع‌های بین‌المللی را نیز به دنبال خواهد داشت.

راه حل میانه در مذاکرات احیای برجام

فایننشال تایمز در گزارشی به این نکته اشاره کرده است که بورل بدنبال پایان دادن به بن بست میان ایران و امریکا است . گفته می شود بورل در حال بررسی این راه‌حل است که برچسب تروریستی از روی سپاه پاسداران برداشته شود، اما تحریم‌ بخش‌‌‌های امنیتی و اقتصادی آن باقی بماند یا اینکه سپاه از فهرست تروریست‌‌‌ها خارج شود، اما نام نیروی قدس در این فهرست بماند.

این سناریو با واکنش هایی هم در داخل ایران همراه شده است . بر اساس گزارش المانیتور، یک منبع نزدیک به سپاه گفت: «ترور سردارشهید قاسم سلیمانی بر اساس نامگذاری سپاه به عنوان سازمان تروریستی رخ داده است و ماندن آنها و سپاه قدس در این لیست ها به معنای پذیرش حق آنها برای ترور فرماندهان ما چه حالا و چه بعداً خواهد بود».

لورا روزن، خبرنگار نشریه «پولیتیکو» نیز  به نقل از یک منبع آگاه غربی خبر داد، ایران در ابتدای سال جاری، تمایل داشت تا شروط مطرح‌شده از سوی آمریکا، در قبال حذف سپاه پاسداران از فهرست «گروه‌های تروریستی» را بپذیرد، اما پس از این‌که مشخص شد تهران در این زمینه باید به‌طور علنی تعهداتی را ارائه دهد، شروط واشینگتن را کاملا رد کرد.

بحران اوکراین و نگاه اروپا

در این میان نباید از نظر دور داشت که از دو ماه پیش تا کنون اتحادیه اروپا در کنار آمریکا برای مقابله با تهاجم روسیه به خاک اوکراین، به تحریم گسترده مسکو روی آورده و از آنجا که اروپا بسیار متکی نفت و گاز روسیه است اکنون به دنبال جایگزینی برای آن می‌‌‌گردد، که ایران می تواند این جایگزین باشد.

درحقیقت احیای توافق اتمی برجام و لغو تحریم‌های انرژی که آمریکا علیه ایران وضع کرده دست اروپا را برای خرید نفت و گاز از بازاری دیگر باز خواهد کرد. از سوی دیگر جنگ در اوکراین سب شده است تا نیاز به انرژی به شدت افزایش یابد, و این شرایط موجب شده تا حتی اگر برجام هم احیا نشود ، تهران بتواند نفت خود را بفروشد و حتی با قطع همکاری سوئیفت و تحریم بانک مرکزی پول نفت را دریافت می کند.

از این رو به نظر می رسد که تهران بنا دارد تا حداکثر امتیاز را از طرف امریکایی بدست آورد، در غیر این صورت امتیازات برجام دیگر چندان برای تهران ارزشمند نخواهد بود .

کاهش امیدواری ها برای حصول یک توافق هسته ای

هر چند به گفته بلینکن برای امریکا، وجود یک توافق بهتر از نبود آن است ، اما اکنون به نظر می‌رسد امیدواری برای دستیابی به توافق در طرف آمریکایی نیز رو به کاهش است. دولت بایدن، برای خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی شرط‌هایی تعیین کرده اما ایران تا کنون حاضر به پذیرش آنها نشده است.

در همین حال فشارهای داخلی بر دولت بایدن برای عدم حذف سپاه از فهرست تروریستی مدام افزایش یافته و تردید درباره دست یافتن به یک توافق و بازگشت آمریکا به برجام افزایش یافته و حتی شماری از مقام‌های آمریکایی به صراحت امکان شکست مذاکرات را منتفی نمی‌دانند.

به یاد داشته باشیم  بسیاری از مقام‌های آمریکایی و سه کشور اروپایی طرف توافق در ماه‌های گذشته بارها هشدار داده‌اند که با توجه به پیشرفت برنامه‌های اتمی ایران به تعویق افتادن احیای برجام آن را بی‌معنا می‌کند.

انریکه مورا دست پر به ایران می آید؟

اکنون مذاکرات وین بیش از حد انتظار طولانی شده و آمریکا خود را برای شرایطی که مذاکرات احیای برجام به بن‌بست برسد و شکست بخورد آماده می کند. ا

ما برخی از تحلیلگران نیز بر این باورند که بایدن هنوز هم به احیای برجام امیدوار است . ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری اعلام کرد ایالات متحده از "نقش سازنده"انریکه مورا در انتقال پیام‌ها میان واشنگتن و تهران پشتیبانی می‌کند.

بدون تردید مورا پیشنهادهای از سوی امریکا را برای حل و فصل مساله مطرح می کند چرا که وضعیت موجود نمی‌تواند مدت زیادی ادامه پیدا کند.ا