۸ عامل تعیین‌کننده جنگ روسیه و اوکراین؛ بزرگ‌ترین شگفتی سال

1. قدرت نظامی اوکراین

افراد کمی در خارج از کرملین تردید داشتند که اوکراین برای دفاع از خود بجنگد، اما سؤالی که در اوایل سال 2022 بر ذهن همه وجود داشت این بود که نیروهای مسلح اوکراین به طور واقع‌بینانه تا چه زمانی می‌توانند در برابر قدرت کامل ارتش روسیه مقاومت کنند؟ بسیاری از کارشناسان تصور می‌کردند که هرگونه مقاومت سازمان‌یافته اوکراینی به سرعت از بین خواهد رفت.

در بهار 2014، به خاطر ضعف ارتش روسیه توانست جایگاه اولیه خود را در منطقه شرقی دونباس به دست آورد. نیروهای اوکراینی به سرعت خود را تطبیق و بهبود دادند، اما چگونه در برابر ارتشی که در فوریه 2022 به عنوان دومین ارتش برتر جهان از آن یاد می‌شد، بایستند؟

ده ماه اول تهاجم روسیه نشان داد که ارتش اوکراین از بسیاری جهات به استانداردهای ناتو دست یافته یا حتی از آن‌ها فراتر رفته است. علی‌رغم غلبه تسلیحاتی و نفری ارتش روسیه بر ارتش اوکراین، اوکراینی‌ها ثابت کردند مهارت و رهبری خوبی دارند. آنها همچنین انگیزه فوق‌العاده‌ای برای دفاع از میهن خود دارند. همان‌طور که جی.کی چسترتون گفت: سرباز واقعی می‌جنگد نه به این دلیل که از چیزی که در مقابلش است متنفر است، بلکه به این دلیل که عاشق چیزی است که پشت سرش قرار دارد.

۲. انعطاف‌پذیری اوکراین

 تمام جهان از قدرت و شجاعت دیدنی ملت اوکراین مبهوت و تحت تأثیر قرار گرفته است. در همین حال، روسیه کاملاً غافلگیر شده است. در زمان حمله، کرملین به گزارش‌های خودبینانه دستگاه اطلاعاتی تکیه کرد که روح ملی اوکراینی‌ها را از قلم انداخته و تسلیم‌شدن کی‌یف را ظرف سه روز پیش‌بینی کرد. این اشتباه محاسباتی فاجعه‌بار باید درسی برای نسل‌های آینده رژیم‌های استبدادی باشد که پروپاگانداهای خود را باور می‌کنند.

از 24 فوریه، مردم اوکراین در مقابل اشغال، محاصره، قطع برق و جنایات جنگی روسیه از جمله خشونت جنسی سیستماتیک، اخراج اجباری و کشتار دسته‌جمعی ایستادگی کرده‌اند. هرگز نباید کشوری که در دهه 1930 قحطی وحشتناک هولودومور و بار سنگین جنگ شرقی جنگ جهانی دوم را پشت سر گذاشت، دست‌کم گرفت و با این حال این دقیقاً همان کاری است که روسیه انجام داد.

۳. متحدان انگلیسی-آمریکایی

روابط ویژه بین ایالات متحده و بریتانیا در یک سال گذشته برای جهان لیبرال مایه برکت بود. برای اوکراین، به اشتراک‌گذاری اطلاعات، آموزش، کمک‌های مالی و تسلیحاتی توسط ایالات متحده و بریتانیا به نابودی بیشتر ارتش متجاوز روسیه در میدان نبرد کمک کرده است. هر اوکراینی با نام تجهیزات نظامی آمریکایی و انگلیسی آشنا است. در حالی که بسیاری از این تسلیحات نزدیک به 30 سال قدمت دارند، اما برای ارتش روسیه کاملا مرگبار بوده‌اند.

4. همبستگی لهستان

 لهستان و اوکراین در طول قرن‌ها خصومت زیادی را تجربه کرده‌اند، اما روابط کنونی بین دو کشور همسایه قوی‌ترین رابطه‌ای است که سابقه دارد. لهستان با گشودن درهای خود به روی میلیون‌ها پناهنده اوکراینی، قانون انجیلی «همسایه‌ات را مثل خودت دوست بدار» را به جا آورد. بسیاری از کشورها به پناهندگان اوکراینی کمک کرده‌اند، اما آغوش صمیمانه لهستانی‌ها منحصر به فرد است. کمک نظامی، آموزش و حمایت دیپلماتیک لهستان نیز مثال‌زدنی بود.

5. حمایت ترکیه

 اگرچه هنوز برخی درباره ماهیت دقیق موضع ترکیه در جنگ روسیه و اوکراین اختلاف دارند، اما هیچ کس نمی‌تواند انکار کند که کمک ترکیه در سال گذشته هدیه بزرگی به اوکراین بوده است. بدون موفقیت ترکیه در مذاکره بر سر توافق‌نامه حمل غلات اوکراینی، کشاورزان اوکراینی با وضعیت اسف‌بارتری مواجه می‌شدند و جهان نیز از قحطی رنج می‌برد.

پهپادهای جنگی ترکیه نیز در هفته‌های اول جنگ با اهمیت بوده و به نجات کیف و خارکف از اشغال روسیه کمک کردند. کمک‌های دیگر ترکیه شامل بستن تنگه بسفر به روی کشتی‌های نظامی روسیه و اقدامات اخیر برای تأمین برق اضطراری اوکراین است.

واکنش آنکارا نسبت به جنگ اوکراین نشانه‌ای از ظهور مجدد ترکیه به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای با جاه‌طلبی‌های جهانی است. در واقع، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در حال حاضر محتمل‌ترین میانجی توافق صلح نهایی بین روسیه و اوکراین به نظر می‌رسد، زیرا او تنها رهبری است که توانایی گفتگوی هم‌زمان با دو طرف را دارد.

6. اروپای متحد

کی‌یف در سال 2022 از وحدت مثال‌زدنی اروپا بهره برد. به نظر می‌رسد که این وحدت در اواخر سال 2021 در معرض تهدید قرار گرفته بود؛ زیرا آلمان به دنبال تکمیل خط لوله نورد استریم 2 همراه با روسیه بود. امروز، نورد استریم 2 مرده است و تهاجم روسیه، سوئد سابقاً بی‌طرف و همچنین فنلاند را متقاعد کرد که به ناتو بپیوندند. نه تنها ناتو قوی‌تر از همیشه است، بلکه اتحادیه اروپا نیز خود را مصمم‌تر از هر زمانی می‌بیند. این اتحاد علی‌رغم تلاش روسیه برای تجزیه اروپا از طریق استفاده ابزاری از صادرات انرژی و فعالیت‌های خرابکارانه در سراسر اتحادیه اروپا شکل‌گرفته است. مسکو روی یک اروپای متفرق و دچار چنددستگی حساب باز کرده بود، اما حمله به اوکراین این قاره را متحد کرد.

7. استکبار امپریالیستی روسیه

تصمیم پوتین برای حمله به اوکراین، حقایقی عجیب از نگاه امپریالیستی روسیه را به تصویر کشید. تهاجم جنایت‌کارانه و شکست‌خورده به اوکراین، اسطوره روسیه به عنوان یک ابرقدرت نظامی را از بین برد و این کشور را بیش از هر زمان دیگری از زمان انقلاب بلشویکی در سطح بین‌المللی منزوی کرد.

روسیه امروزی تنها می‌تواند روی تعداد معدودی از کشورهای دیگر مانند بلاروس، ایران و کره شمالی به عنوان متحد حساب کند. چین با خوشحالی از موقعیت تضعیف شده روسیه برای نفع اقتصادی استفاده می‌کند؛ پکن تا کنون مراقب بوده است که از اقدامات پوتین در قبال اوکراین فاصله بگیرد.

سال‌ها ژنرال‌های روس در مورد توانایی‌های ارتش خود اغراق کرده و هم‌زمان بودجه دولتی را برای خرید عمارت‌ها در مونت‌کارلو غارت می‌کردند. اکنون آنها اکنون فاقد قدرت نظامی کافی برای دستیابی به اهداف امپریالیستی جاه‌طلبانه کرملین هستند. این امر، پوتین را وادار کرده است تا ضمن تلاش برای بسیج عمومی اجباری روسیه، به باج‌خواهی هسته‌ای متمسک شود.

8. رهبری زلنسکی؛ شگفتی سال ۲۰۲۲

 شاید بزرگ‌ترین شگفتی سال 2022 رهبری الهام‌بخش ولودیمیر زلنسکی بود. در طول دو سال و نیم اول ریاست‌جمهوری خود، این کمدین سابق نتوانست شک و تردیدها به خود را برطرف کند. با این حال، در ده ماه اول تهاجم روسیه، به عنوان رهبر زمان جنگ، مورد ستایش و تحسین جهان واقع شد.

در طول تاریخ اوکراین، بسیاری از رهبران ملی، کشور را در لحظات بحران ترک کردند. زلنسکی برعکس عمل کرد. نقل‌قول نمادین «من به مهمات نیاز دارم، نه راه فرار!» و ویدئوی سلفی به یادماندنی «رئیس‌جمهور اینجاست» به تقویت مقاومت ملی اوکراین در اولین روزهای تهاجم کمک کرد و منجر به ۱۰ مقاومت روزافزون و مستحکم شد.

ایجاد انگیزه در اوکراینی‌ها از خارج از کشور دشوار است. اگر زلنسکی تصمیم می‌گرفت به لویو نقل مکان کند یا به طور کلی اوکراین را ترک کند و یک دولت در تبعید ایجاد کند، احتمال سقوط کیف به طرز چشمگیری افزایش می‌یافت. تصمیم او برای ماندن در پایتخت کشور یکی از نقاط عطف جنگ بود. این به مردم اوکراین و جهان نشان داد که او رهبری است که می‌توانستند کنار او بایستند.