قربانیان احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان

ورقی که برگشت

یمن، فقیرترین کشور عربی به واسطه این جنگ حقیقتا آسیب هایی جدی دید اما بسیاری از کشورها از این نبرد به نفع خود فرصت سازی کرده و سود بردند. بدین معنا که از یک سو در تنگه باب المندب و خلیج عدن و در طرف دیگر، اریتره و سومالی به واسطه جنگ در یمن، ثروت زیادی اندوختند. این تحولی بود که در آغاز جنگ داخلی یمن قابل پیش بینی نبود، حتی زمانی که عربستان رهبری ائتلاف علیه یمن را عهده دار شد نیز نمی شد چنین رخدادی را پیش بینی کرد، از همین رو آنگونه که ناظران می گویند جنگ داخلی یمن تاثیرهای مهمی داشت و مواضع بین المللی اسمره( پایتخت اریتره) و هگیسا( سومالی) را تقویت کرد.

تغییرات برای اریتره چشم گیرتر بود، قبل از آغاز جنگ در یمن، این بازگر از منظر بین المللی منزوی بود و درگیر تحریم های بین المللی. روابط تیره اریتره با جهان و نهادهای بین المللی موجب گشت تا اسمره به حمایت از گروه تروریستی الشباب در سومالی متهم شود. در آن بازه زمانی ریاص و متحدش ابوظبی به لحاظ نظامی به پایگاه ها و بنادر نزدیک به خط مقدم نیاز داشتند و از همین منظر اریتره برایشان ایده آل بود.

انقلابی دیپلماتیک در شاخ آفریقا

بنا بر گزارش اکوایران، عربستان و امارات امید داشتند تا جیپوتی هم با آنها همکاری کند با این همه این بازیگر با ابوظبی در باب نحوه اداره بندر  DP World درگیر اختلاف شد و موجب شد تا امارات به دنبال جایگزین دیگری باشد. به ادعای میدل ایست آی، در شرایطی که عربستان و امارات برای تحقق اهدافشان در یمن دست به دامان اریتره شدند، این بازیگر هم به روابطش با ایران پایان داد و به ائتلاف علیه انصار الله که از متحدان تهران بود پیوست و همزمان به امارات اجازه داد تا از بندر عساب واقع در دریای سرخ به عنوان پایگاه نظامی اش استفاده کند.

در ازای آن عربستان و امارات متعهد شدند تا به انزوای بین المللی این کشور پایان دهند. نتیجه چشم گیر چنین توافقی از آن چیزی که پیش بینی می شد، بیشتر بود. امارات به شکلی مسترم در عساب حضور داشت و زمینه را برای پرواز جنگده های سودانی در درگیری یمن هموار کرد. اسمره در ازای این حمایت، سرمایه زیادی را دریافت کرد اما مهم تر آن بود که ابوظبی با میانجیگری میان اتیوپی و اریتره در سال 2018، اولین گام را برای اجرای وعده های بین المللی اش برداشت.فعل ابوظبی نه تنها، مرزهای اریتره را باز کرد و فضا را برای انتقال کالا و تجارات هموار ساخت بلکه فراتر از آن انقلابی دیپلماتیک در شاخ آفریقا رقم زد.

اسمره با آدیس آبابا اتحاد شگفت انگیزی را تعریف کردند و به شکل مشترک به شورشیان اتیوپی در جنگ با تیگری ها، حمله کرد، روابطش را با دولت سومالی احیا و به اختلافاتش با جیپوتی پایان داد. چنین تحولاتی که امارات در تحققشان نقش برجسته ای داشت موجب شد تا حجم عمده ای از تحریم ها ( به غیر از تحریم های تسلیحاتی) برداشته بود.

تهاتر با منطق قدرت و تجارت

در سومالی نیز تغییراتی چشم گیر و قابل توجه رخ داد. هارگیسا به سان اریتره کاملا منزوی نبود با چندین بازیگر ارتباط داشت. دولت های غربی نیز بی میل نبودند تا نمونه نادری از دموکراسی با ثبات و کارآمد در شاخ افریقا را ترسیم کنند. با این حال، جنگ در یمن، امید این کشور برای آن که در عرصه بین الملل نقش برجسته ای داشته باشد را افزایش داد.در این میان باز هم امارات نقش کاتالیزور را ایفا کرد. ابوظبی به عنوان بازیگری فعال در بخش جنوبی یمن، به دنبال پایگاه های نظامی بیشتر برای تکمیل پایگاه هایش در عساب بود.

ناظران بر این باورند که محاسبات نظامی ممکن است تمایل ابوظبی برای تعامل با سومالی را کلید زده باشد اما منطق تجاری هم قدرت داشت. بندر بربرا سومالی در بخش دیگر خلیج عدن در موقعیت ایده آلی قرار داشت و امارت با معامله جهت کنترل این بندر موافقت کرد. اتیپوپی برای سرمایه گذاری امارات لابی کرد چرا که تشخیص داد که این وضعیت می تواند خروجی کلیدی برای ادیس آبابا داشته باشد؛ بازیگری محصور در خشکی که مدت ها است از منظر تجاری با جیپوتی تعامل دارد.

امیدهایی که بر باد رفت

امارات برای کمک به این امر و سرمایه گذاری 442 میلیون دلاری برای ارتقای تاسیسات بندری بربرا، با همکاری بریتانیا بزرگراه اتیوپی- بربرا را به ارزش 400 میلیون دلار جهت تسهیل تجارت را راه اندازی کرد.این سرمایه گذاری طبیعتا اقتصاد سومالی را تقویت کند و به دو حامی قدرتمندش یعنی امارات و اتیوپی فرصت داد تا از ادعاهای سومالی دفاع در عرصه بین الملل دفاع کند.

کاهش دخالت های ابوظبی در یمن موجب کاهش حضور نظامی این بازیگر در عساب شده آن هم در شرایطی که پایگاه بربرا عملیاتی نشده، با این همه روابط دیپلماتیک و تجاری در شاخ آفریقا با امارات و عربستان که به دلیل جنگ در یمن آغاز شد، حالا با پایان این نبرد دست نخورده باقی مانده و هیچ تضمینی وجود ندارد تا این توافق ها تا سال های آینده دوام بیاورند، همه چیز بستگی دارد به نحوه واکنش رهبران اریتره و  سومالی، دو بازیگری که موقعیتشان به واسطه جنگ در یمن ارتقا یافته است.