سرنوشت هدیه یک میلیون تومانی احمدی‌نژاد/ نگاهی به ماجرای طرح زمین رایگان برای فرزندان سوم و بیشتر در دولت سیزدهم

دولت محمود احمدی نژاد که معمولا به خالق طرح های بدون کارشناسی معروف بود و بخش قابل توجهی از اقدامات دولت در آن مقطع هنوز برای کشور هزینه آورست در حوزه طرح‌های حمایتی خانواده در راستای فرزندآوری، هم دستی بر آتش داشت که یکی از مهمترین طرح‌ها مربوط می‌شود به طرح «حساب آتیه».

در این طرح که سال 89 تصمیم به اجرای آن گرفته شد قرار بود یک حساب پس‌اندازی برای نوزاده متولد شده در نظر گرفته شود و دولت سالی 1 میلیون + 100هزارتومان به آن واریز کند و در نهایت در 18 سالگی قابل برداشت باشد؛ اما آنطور که مرضیه وحید‌دستجردی به خبرآنلاین گفته بود، این طرح در همان زمان هم قابلیت اجرایی نداشت و کنار گذاشته شد چرا که عملیاتی نبود .

 از وام فرزند تا طرح زمین رایگان

در دولت حسن روحانی طرح‌هایی از جنس یارانه‌ای برای فرزندآوری کنار گذاشته شد و بیشترین توجه معطوف طرح‌هایی مانند افزایش مرخصی زایمان و طرح‌های تبلیغاتی و فرهنگی شد اما با پایان این دولت و روی کار آمدن ابراهیم رئیسی بار دیگر طرح‌هایی از جنس طرح‌های دولت محمود احمدی‌نژاد در دستور کار قرار گرفت که در بدو ورود موضوع وام‌های فرزندآوری جدی شد.

این طرح که از سوی مجلس یازدهم مطرح شد و سردمداران طرح آن زهره الهیان، فاطمه قاسم‌پور و امیرحسین بانکی‌پور بودند. این نمایندگان طرح وام ‌برای فرزندآوری (طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) را به مجلس آوردند و تصویب کردند اما از آنجایی که دولت روحانی در اوج همه‌گیری کرونا به دلیل نبود منابع کافی برای تامین این وام، از آن استقبال نکرد اجرای آن به دولت رئیسی موکول شد و دولت وقت هم آن را ابلاغ کرد. طبق ماده (۱۰) این قانون، دولت موظف شدبه ازای تولد هر فرزند، وام قرض‌الحسنه فرزندآوری پرداخت کند. مبلغ وام در سال ۱۴۰۱، ۲۰ میلیون تومان برای فرزند اول، با افزایش پلکانی تا ۸۰ میلیون تومان برای فرزند پنجم و بیشتر است و بازپرداخت آن 7 ساله و با سود 4 درصد در نظر گرفته شد. 

هرچند این وام همچنان پا برجاست اما آنطور که برخی رسانه‌ها به آن اشاره کرده بودند متقاضیان برای دریافت این وام باید مدت‌ها در صف انتظار باقی بمانند به طوری که از 600 هزار درخواستی که در 5 ماه ابتدایی سال 1403 ثبت شده بود تنها پرداخت به 32 درصد آنها محقق شد. 

البته این تنها طرحی نبود که در دولت ابراهیم رئیسی مطرح شد بلکه طرح جنجالی دیگری روی میز قرار گرفت و آن طرح زمین رایگان برای فرزندان سوم و بیشتر بود؛ طرحی که دولت در راستای قانون جوانی جمعیت مقرر کرده به خانوار‌های دارای ۳ فرزند و بیشتر که فرزند سوم آن‌ها از ۲۴ آبان ۱۴۰۰ به بعد متولد شده، تعلق می‌گرفت. این طرح از همان ابتدا اما و اگرهایش آنقدر بود که اجرایی کردنش را سخت تر می‌کرد تا جایی که دولت مجبور شد محدودیت‌هایی برای آن در نظر بگیرد مثلا شرطی که سر راه متقاضیان دریافت این زمین‌ها وجود دارد، این است که نرخ باروری شهرستان محل زادگاه پدر یا فرزند نباید آماری بالای ۲.۵ درصد داشته باشد.

از سوی دیگر ارزش اراضی در نظر گرفته شده برای خانواده‌های مشمول طرح جوانی جمعیت یک میلیارد و ۱۷۲ میلیون تومان است که در صورت بالا بودن ارزش زمین از قیمت تعیین شده در برخی نقاط کشور، به صورت مشاعی به ۲ یا ۳ خانواده واگذار می‌شود.

فارغ از خانه و وام بحث یارانه ها و اختصاص سبد معیشت به دهک ها نیز بار دیگر در این دولت بر سر زبان‌ها افتاد و این بار یارانه یک میلیون تومانی به عنوان گزینه ای برای کمک به هزینه های نوزادان و البته ایجاد انگیزه برای فرزندآوری مطرح شد.

البته مدل طرح به این صورت بود که کودکان پنج ماه تا 6 سال سراسر کشور مراجعه می‌کنند توسط بهورزان، مراقبین و کارشناسان تغذیه ارزیابی می‌شوند و اگر حائز شرایط باشند، کد ملی آنها به وزارت رفاه ارائه می‌شود تا مورد حمایت قرار گیرند.