جنگ نیابتی ایران و آمریکا در عراق!

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از عصرایران، الجزیره با اشاره به رقابت و جنگ نیابتی بین ایران و آمریکا در عراق نوشت: عراق که تبدیل به یک میدان نبرد به ظاهر دائمی بین ایالات متحده و ایران شده است، در شرایطی انتخابات برگزار می کند که نارضایتی داخلی نسبت به همسایه شرقی و انتقاد از حضور آمریکا در این کشور به اوج خود رسیده است و این موضوع راه را برای آینده نامعلوم ایالات متحده هموار می کند.

انتخابات زودهنگام عراق پاسخی از جانب "مصطفی الکاظمی" نخست وزیر موقت به جنبش اعتراضی توده ای در سال 2019 است و به نوعی تعیین کننده آینده روابط عراق با دو متحد مهم خود یعنی ایران و آمریکاست.

آمریکا و ایران مدتهاست که درعراق مشغول یک جنگ نیابتی بر سر نفوذ منطقه ای هستند. ترور ژنرال "قاسم سلیمانی" و "ابومهدی المهندس" در ژانویه سال 2020 تنش بین ایران و آمریکا را در عراق بالا برده است.

الکاظمی نقش فعالی در تلاش برای میانجیگری ایفا کرده است و از آن زمان تنش بین آمریکا و ایران فروکش کرده است. با این وجود، احتمال تشدید تنش وجود دارد و بیشتر این بستگی به این دارد که این دو کشور چگونه یکدیگر را می بینند و به گفته تحلیلگران، دولت بعدی بغداد چه موضعی خواهد گرفت.

"سجاد جیاد" پژوهشگر سیاست عراق در بنیاد قرن می گوید: "تنش بین ایران و آمریکا در سال 2020 به اوج خود رسید، پس از آن تا حدودی کاهش یافت، اما هنوز این احتمال وجود دارد که عراق دوباره کانون اصلی درگیری شود."

عراقی ها که خود را قربانی تنش بین آمریکا و ایران می بینند، به طور فزاینده ای نارضایتی خود را از تاثیر این دو کشور بر کشورشان نشان می دهند. هنگامی که اعتراضات در اکتبر 2019 تا حدی به دلیل ناتوانی دولت در ارائه خدمات اولیه مانند برق آغاز شد، معترضان به زودی توجه خود را به اصلاحات ساختاری اجتماعی معطوف کردند و از جمله خواستار پایان دادن به دخالت ایران و آمریکا در عراق شدند.

تظاهرات کنندگان شعارهای "ما یک ملت می خواهیم" و "نه به آمریکا، نه به ایران" سر می دادند، در حالی که معترضان خشمگین به کنسولگری های ایران در کربلا و نجف حمله کردند.

اگرچه اعتراضات پس از سرکوب گسترده و همه گیری کرونا فروکش کرده است اما خواسته معترضان برای نفی نفوذ خارجی همچنان ادامه دارد.

با این حال، روابط تلخ و شیرین عراق با آمریکا و ایران به این معنی است که برای بغداد تقریبا غیرممکن است که روابط متعادلی با تهران و واشنگتن برقرار کند.

با برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در روز یکشنبه (امروز) چگونگی ایجاد این تعادل ناگزیر به یکی از سخت ترین مسائلی تبدیل خواهد شد که دولت جدید با آن روبرو خواهد شد.

ایران با حمایت از تعدادی از گروه های وابسته به خود از جمله بلوک انتخاباتی "اتحاد فاتح" که از نیروهای بسیج مردمی است، نقش موثری در افزایش نفوذ خود در انتخابات ایفا کرده است.

اخیرا "حسین موانیس" عضو وابسته به "کتائب حزب الله " تحت حمایت ایران، - که این گروه در لیست تروریستی دولت آمریکا قرار دارد- وارد انتخابات پارلمانی شد و این نشان دهنده نفوذ فزاینده و آشکار ایران بود.با این حال ایران کنترل کاملی بر روند انتخابات عراق ندارد. 

در میان شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می دهند، شکاف بین این گروه های طرفدار ایران و جنبش صدریسم به رهبری "مقتدی صدر"، که با نفوذ ایران و آمریکا مخالف است، ممکن است نقش ایران را در عراق پیچیده تر کند.

با این حال تحلیلگران می گویند، علی رغم مخالفت جنبش صدر با نفوذ ایران، صدر به خوبی می داند که دولت ائتلافی بدون حمایت ایران نمی تواند تشکیل شود.

"سجاد جیاد" پژوهشگر سیاست عراق در بنیاد قرن در این باره معتقد است: "صدری ها نمی توانند بدون ائتلاف دولت خود را تشکیل دهند و سالها تجربه به آنها آموخته است که همکاری با ایران برای تشکیل هر نوع دولت ائتلافی یک امر اجتناب ناپذیر است."

"سرهنگ حمصائید" مدیر برنامه های خاورمیانه در موسسه صلح ایالات متحده نیز در این باره معتقد است: "شهرت گروه های وابسته به ایران به دلیل اینکه بسیاری از مردم عراق آنها را مسئول خشونت علیه معترضان مسالمت آمیز می دانند، با کشاندن آنها به رویارویی با آمریکا موافق نیستند و آنها را بخشی از یک سیستم فاسد می دانند، خدشه دار شده است."

با این حال تحلیلگران معتقدند منعکس شدن این نارضایتی در انتخابات جاری عراق به دلیل احتمال پایین مشارکت رای دهندگان، مشخص نیست.

"سجاد جیاد در این باره گفت: "نباید بر فاکتور نارضایتی عراقی ها از ایران بیش از حد تکیه کرد چون احتمالا این انتخابات با مشارکت بالایی روبرو نخواهد شد، نخبگان سابق همچنان رای می آورند و در کنار آن نزدیکان ایران نیز رای خواهند آورد."

روابط درهم تنیده عراق با ایران به این معنی است که رفاه عراق به شدت با آن در ارتباط است و بدون ایران، عراق در تامین مایحتاج مردمش از جمله خوراک و برق با مشکل عمده ای مواجه خواهد شد. به گفته تحلیلگران، چنین چیزی را نمی توان در مورد ایالات متحده گفت.

سجاد جیاد معتقد است: "روابط دوجانبه ایران و عراق برای هر دو کشور بسیار مهم است - این روابط عمیقا ریشه در تاریخ دارد و با وجود تهدید تحریم و جنگ همچنان ادامه خواهد داشت."

تا سال 2011 که باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا بیشتر نیروهای آمریکایی را از عراق بیرون کشید، ایالات متحده نقش مهمی در سیاست عراق ایفا کرده بود. اگرچه جنگ علیه گروه مسلح داعش برخی نیروهای آمریکایی را به عراق بازگرداند، اما حضور آمریکا در عراق پس از شکست موثر داعش در سال 2017، انتقادات فزاینده ای را در بین عراقی ها به دنبال داشته است.

دولت بایدن اعلام کرده است که تمام نیروهای رزمی خود را تا پایان سال از عراق خارج می کند، اگرچه بسیاری از تحلیلگران معتقند که این عقب نشینی صرفا لفاظی است با توجه به این واقعیت که ایالات متحده فقط نقش کمکی در کمک به نیروهای عراقی برای جنگ با داعش دارد.
"حمزه حداد" محقق سیاسی عراق می گوید: "شما نمی توانید کمتر از 2500 سرباز در عراق مستقر کنید- کمتر از این مقدار نیرو یعنی حضور صفر. حضور آمریکا در عراق در حال کاهش است."

با این حال صرف نظر از نتیجه انتخابات، دولت احتمالی بعدی عراق لزوما قادر به تغییر نحوه برخورد ایالات متحده و ایران نخواهد بود و ممکن است هنوز هم درگیری ها رخ دهد و بدون یک حکومت قوی، عراق دوباره صحنه زورآزمایی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای باقی خواهد ماند.

"سجاد جیاد" در این باره می گوید: "انتخابات قطعا در نوع حکومت ما در بغداد و نحوه برخورد بغداد با هر دو کشور نقش دارد، اما عمده تنش بین ایران و آمریکا به این دو کشور بستگی دارد و اینکه آنها چگونه با یکدیگر برخورد می کنند."

چنین احساسی بین عراقی های معمولی نیز وجود دارد." جواد " شهروند عراقی ساکن بغداد در این باره گفت: "ما باید یک دولت قوی داشته باشیم – وقتی ما یک دولت قوی داشته باشیم، نفوذ خارجی کمتری خواهد بود. هر چند من مطمئن نیستم که ما بتوانیم به یک دولت قوی در عراق دست یابیم."