واکنش زیبا کلام و عباس عبدی به هشدار لاریجانی درباره خالص سازی سیاسی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روزنامه هم میهن، فضاسازی‌های انتخاباتی شروع شده و در این میان تخریب‌ها هم آرام‌آرام در این فضا خودنمایی می‌کند. کارشناسان معتقدند که گزارش اخیر خبرگزاری تسنیم درباره شروع فعالیت‌های انتخاباتی علی لاریجانی در راستای همین فضاسازی‌های قبل از انتخابات است. تسنیم در خبری اختصاصی به نقل از یکی از اطرافیان علی لاریجانی نوشت که لاریجانی در حال آماده شدن برای انتخابات مجلس است. انتخاباتی که در اسفند 1402 برگزار خواهد شد و حتی لیستی از افراد همراه‌اش را انتخاب کرده است. این خبر بلافاصله از سوی علی لاریجانی با سربرگ مشاور مقام معظم رهبری تکذیب شد. نوشتار این نامه بسیار مهم بود و به نکات مهمی اشاره کرده بود. علی لاریجانی علت نوشتن این نامه را «رفع نگرانی از جریان خالص‌سازی» عنوان کرده و پس از آن نوشته است: «خبر اختصاصی خبرگزاری وسیع تسنیم، درباره ارائه لیست در انتخابات، مصداق گزاره «خسن و خسین هر سه خواهران معاویه هستند» می‌باشد. نه بحثی درباره حرکت انتخاباتی در میان است و نه ارائه لیست سراسری و نه رایزنی با دیگران صورت پذیرفته، لذا بدین‌وسیله از جریان خالص‌سازی رفع نگرانی می‌شود و بعید است به این روش‌های برادران بتوان رقابت تصنعی ایجاد کرد. ملک را چاره‌ای دیگر نیاز است.»
پربیراه نیست اگر بگوییم موضع‌گیری لاریجانی، صحه‌ای است بر گفته کارشناسان مبنی بر اینکه جریانات خاص از قهر با صندوق رای استقبال کرده و خرسندند. علی لاریجانی در اطلاعیه‌ای که برای تکذیب خبر فعالیت‌های انتخاباتی خود منتشر کرده، جریان «خالص‌سازی» را مخاطب خود قرار داده که این تعبیری خاص است. از اطلاعیه لاریجانی برمی‌آید که ظاهرا نیروهای متعادل محافظه‌کار هم فعلا تمایل و انگیزه‌ای برای مشارکت در انتخابات آینده ندارند. او حتی از تعبیر «رقابت تصنعی» برای انتخابات استفاده کرده است. از سوی دیگر لاریجانی در پایان اطلاعیه خود از تعبیر «ملک را چاره‌ای دیگر لازم است» استفاده کرده است. سوال اینجاست که اگر قرار به مشارکت در انتخابات نباشد، نیروهای سیاسی چه چاره دیگری دارند؟ ساختار سیاسی در این وضعیت چه چاره‌ای باید بیندیشد و چه تغییرات و اصلاحاتی را برای جلب مشارکت نیروهای سیاسی و جامعه اتخاذ کند؟
همچنین عصر روزگذشته سایت جماران در ارتباط با دفتر علی لاریجانی جویای منظور او از اصطلاح خالص‌سازی شده‌اند که در پاسخ به آنها متنی با اشاره به سه برداشت از این مفهوم به نقل از سخنان مقام رهبری و اظهارات لاریجانی در همایش شهیدسلیمانی و شهید مطهری ارسال کرده است که بخشی از سخنان رهبری آمده است:«اگر فرض کنید پیغمبر در همان جامعۀ چندهزار نفری -که کار خالص‌سازی خیلی آسان‌تر بود، از یک جامعۀ هفتاد میلیونی کشور ما- می‌خواست خالص‌سازی کند، چه کار می‌کرد؟ چه برایش می‌ماند؟ آنکه یک گناهی کرده، باید می‌رفت؛ آنکه یک تشری شنفته، باید می‌رفت؛ آنکه در یک وقتی که نباید از پیغمبر اجازۀ مرخصی بگیرد، باید می‌رفت؛ آنکه زکاتش را یک خرده دیر داده، باید می‌رفت؛ خوب، کسی نمی‌ماند. امروز هم همین‌جور است. اینجوری نیست که شما بیایید افراد ضعیف‌الایمان را از دائره خارج کنید، به بهانۀ اینکه می‌خواهیم خالص کنیم».
با توجه به اطلاعیه صادرشده این سوالات با سه تن از کارشناسان سیاسی مطرح شد.
1 علی لاریجانی در اطلاعیه‌ای که برای تکذیب خبر فعالیت‌های انتخاباتی خود منتشر کرده، جریان «خالص‌سازی» را مخاطب خود قرار داده است. شما دلیل به‌کارگیری این تعبیر را چه می‌دانید؟ جریان خالص‌سازی چیست و چه اهداف و کارکردی دارد؟
2 از اطلاعیه لاریجانی برمی‌آید که ظاهرا نیروهای متعادل محافظه‌کار هم فعلا تمایل و انگیزه‌ای برای مشارکت در انتخابات آینده ندارند. او حتی از تعبیر «رقابت تصنعی» برای انتخابات استفاده کرده است. چرا لاریجانی این موضع را گرفته و اعلام کرده و آیا این موضع، میتواند بر فضا و روند انتخابات و تحولات سیاسی موثر باشد؟
3 لاریجانی در پایان اطلاعیه خود از تعبیر «ملک را چاره‌ای دیگر لازم است» استفاده کرده است. به نظر شما، اگر قرار به مشارکت در انتخابات نباشد، نیروهای سیاسی چه چاره دیگری دارند؟ ساختار سیاسی در این وضعیت چه چاره‌ای باید بیندیشد و چه تغییرات و اصلاحاتی را برای جلب مشارکت نیروهای سیاسی و جامعه اتخاذ کند؟
سیاست‌های گذشته قابل ادامه دادن نیست
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه چرایی کاربرد جریان خالص‌سازی در اطلاعیه لاریجانی را نوعی طرح ایراد نسبت به سیاست‌های گذشته ساختار سیاسی توصیف کرده و در اینباره به هم‌میهن گفت:«این اصطلاحات و لغات را بعضا شخصیت‌های سیاسی به کار می‌برند برای اینکه با مخالفت حاکمیت روبه‌رو نشوند. در واقع این اصطلاحات مانند جریان خالص‌سازی که توسط علی لاریجانی مطرح شده راهی است برای جلوگیری از مخالفت و واکنش شدید حاکمیت. مقصود از این دست اصطلاحات آن است که نظام قادر به ادامه دادن با سیاستهایی که ظرف 44 سال گذشته اعمال شده است، نیست و باید تفکری صورت بگیرد. مقصود لاریجانی دقیقا آن است که آیا سیاستهایی که تاکنون و به‌ویژه ظرف یک دهه گذشته استفاده کرده‌ایم، جواب می‌دهند یا چاره‌ای نداریم که یک تجدیدنظر در شیوه حکمرانی به عمل آوریم.» او افزود:«در ساده‌ترین شکل ممکن حاکمیت باید از خود سوال کند که آیا مشکلات، اقتصادی است یا اجتماعی و سیاسی؟ چه چیزی باعث قهر نسل‌های بعد از انقلاب شده است و چرا این میزان از ناامیدی و سرخوردگی درجامعه ایجاد شده است؟ لاریجانی در واقع اصطلاح خالص‌سازی را به این دلیل ابداع کرده است که متهم به همسویی با معترضان، ضدانقلاب و اپوزیسیون نشود.» این تحلیلگر سیاسی درباره استفاده از اصطلاح «رقابت تصنعی» در اطلاعیه لاریجانی و تاثیر این موضع لاریجانی بر انتخابات و تحولات سیاسی آینده بیان کرد:«حقیقت این است که اعتراضات سال گذشته یک تکانی به بسیاری از مسئولان و مقامات داده است. لاریجانی و بسیاری از افراد دیگر متوجه نادرست بودن سیاست‌ها و به بن‌بست کشیدن کشور توسط این سیاست‌ها شده‌اند. او در حقیقت خواسته است که از حالا آب پاکی را روی دست آقایان بریزد که اگر این سیاست‌ها همچنان تداوم یابد، حتی برای افرادی مانند لاریجانی نیز اساسا انتخابات بی‌معنا می‌شود. به علاوه اینکه مهم‌تر از انتخابات وضعیت نابسامانی است که کشور به آن دچار شده است.» زیباکلام درباره تغییرات لازم برای مشارکت نیروهای سیاسی در انتخابات گفت:«در قدم نخست جریانات سیاسی واقع‌گرا، معتدل و میانه‌رو جملگی باید به این نقطه برسند که در شرایط فعلی صحبت از انتخابات به چه معناست؟ تنها علی لاریجانی نیست که باید به این نقطه برسد که انتخابات بی‌معنی است. افرادی مانند باهنر، احمد توکلی و بسیاری از بزرگان اصولگرا نیز باید به این نقطه برسند که انتخابات چه معنا و مفهومی دارد و تنها جبهه پایداری و یک‌سری از گروه‌های تندرو هستند که همچنان امید به صندوق رای دارند و این صندوق را جدی می‌گیرند.» او بیان کرد:«در حال حاضر اگر هم بزرگان اصولگرا به این نقطه رسیده باشند، فعلا محافظه‌کاری کرده و به این موضوع که انتخابات فایده‌ای ندارد و هیچ آبی از صندوق رای وزارت کشور گرم نمی‌شود، اعتراف نمی‌کنند. اما اگر با همین شرایط حرکت کنیم، یقینا با گذشت زمان تعداد افرادی مانند لاریجانی افزایش خواهد داشت که در آن زمان باید به لحاظ سیاسی به این موضوع بیندیشند که تا امروز می‌گفتیم امیدی به صندوق رای هست اما امروز که عملا از صندوق رای قطع امید کرده‌ایم، چگونه باید درصدد تغییر سیاست‌های نظام برآییم. با توجه به عدم موفقیت دولت رئیسی، خصوصا در حوزه اقتصادی، فکر می‌کنم تعداد افرادی مانند لاریجانی روز به روز افزایش می‌یابد. زیرا این سوال ایجاد می‌شود که یکدست شدن حاکمیت و قوای سه‌گانه که رخ داده است، به کجا رسیده است. در این شرایط نه‌تنها پیشرفت نکرده‌ایم که درنتیجه عملکرد دولت رئیسی یک گام هم به عقب حرکت کرده‌ایم.»
یک‌دست‌سازی اصلاح‌طلبان، ناخالص‌سازی اصولگرایان
عباس عبدی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی درباره علت کاربست واژه «خالص‌سازی» توسط علی لاریجانی به هم‌میهن گفت: «در انتخابات 1400 از نظر اصلاح‌طلبان و منتقدان یک‌دست‌سازی رخ داد، اما به نظر می‌رسد از موضع اصولگرایان کاربرد کلمه «خالص‌سازی» مناسب‌تر است. به بیان دیگر وقتی می‌خواهند اصلاح‌طلبان حضور نداشته باشند در واقع می‌خواهند غیرخودی نباشد و حکومت یکدست باشد، اما درباره اصطلاح خالص‌سازی آقای لاریجانی، باید گفت که این واژه به‌معنای آن است که این افراد را از خودشان می‌دانند اما ناخالص هستند و می‌خواهند ناخالصی را بیرون بریزند.» او افزود:«بنابراین کاملا واضح است جریانی که انتخابات 1400 را شکل داد، از موضع براندازها یک معنا دارد و از موضع اصلاح‌طلبان یک‌دست‌سازی رخ داده است، اما از موضع اصولگرایان حذف شده معنای خالص‌سازی کاملا مناسب و برازنده آن روند است. طبعا کارکرد این روش نیز انحصار قدرت در سیاست و انحصار منابع و منافع برای مجموعه خالص‌سازی‌شده و اطرافیان آنهاست. اما کارکرد این روش به‌طور کامل برخلاف اهداف تعیین‌شده خواهد بود و به شکست کامل انحصار منجر خواهد شد.» لاریجانی در اطلاعیه خود از تعبیر «رقابت تصنعی» استفاده کرده است؛ مسئله‌ای که میتواند به نوعی نشان‌دهنده عدم تمایل و انگیزه نیروهای عاقل محافظه‌کار برای مشارکت در انتخابات آینده باشد. این اطلاعیه در واقع سوالی را درباره تاثیر موضع لاریجانی بر روند انتخابات و تحولات سیاسی ایجاد می‌کند. عبدی در اینباره بیان کرد:«نکته بسیار مهم بیانیه لاریجانی آن است که مشارکت انتخاباتی را با وضعیت کنونی و به‌صورت ضمنی رد می‌کند. در شرایط کنونی شرکت در انتخابات را مستلزم فراهم کردن مقدمات زیادی می‌داند تا انتخابات معنادار شود. با شرایط کنونی طبیعی است که انتخابات معنادار نیست و اطلاعیه لاریجانی رد کردن انتخابات به شکلی سیاستمدارانه است. بدین معنی است که اگر اتفاقی نیفتد با این وضعیت نمی‌توانند در انتخابات حضوریابند. زیرا معذوریت افرادی مانند لاریجانی برای شرکت در انتخابات حتی از نیروهای اصلاح‌طلب نیز بیشتر است. زیرا پیشاپیش شکست فاحشی می‌خورند به این دلیل که اساسا امکان رقابت برایشان فراهم نیست.»
لاریجانی در پایان اطلاعیه خود از تعبیر «ملک را چاره‌ای دیگر لازم است» استفاده کرده است. کاربرد این اصطلاح نیز سوال‌برانگیز است؛ به این معنا که اگر قرار به مشارکت در انتخابات نباشد نیروهای سیاسی چه چاره دیگری خواهند داشت و ساختار سیاسی کشور باید چه تغییرات و اصلاحاتی را برای جلب مشارکت نیروهای سیاسی و مردم اتخاذ کند؟ سوالی که این کنشگر اصلاح‌طلب در پاسخ به آن اظهار کرد: «به‌طور کلی وظیفه نیروهای سیاسی انتقاد کردن و توضیح دادن روند جامعه است و اینکه با طی کردن این مسیر، جامعه به کجا خواهد رسید و در نهایت راه بدیل خود را پیشنهاد کنند. آنها باید تلاش کنند مجموع مردم و نیروها را با ایده‌های خود هماهنگ کنند. افزون بر این به نظرم نتیجه این وضعیت بحرانی‌تر شدن شرایط و افزایش بن‌بست‌هاست تا جایی که به افزایش اعتراضات عمومی و مردمی منجر می‌شود. بخشی از نیروهای سیاسی سعی می‌کنند اعتراضات و انتقادات مردم را به نیروی موثری برای تغییر وضعیت به سمت بهبود تبدیل کنند. این تنها کاری است که نیروهای سیاسی قادر به انجام آن هستند و هر نیرویی که بهتر بتواند وضعیت موجود را توصیف کند، چشم‌انداز بهتری ارائه دهد و اعتماد مردم را بیشتر جلب کند، میتواند موفق‌تر باشد. به نظرم نیروهای سیاسی کاری بیش از این نمی‌توانند انجام دهند.»
جریانی که همه را فتنه‌گر می‌داند
منصور حقیقت‌پور، نماینده مجلس دهم و از اصولگرایان معتدل و از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره استفاده از کلمه «خالص‌سازی» توسط لاریجانی تاکید کرد: «متاسفانه در مقطع کنونی شاهد تمامیت‌خواهی یک جریان اقلیت هستیم که در حال محاصره تمام ارگان‌های دولتی است. این جریان ویژگی‌های خاصی دارد که یکی از عبارت‌های خوب درباره آنها خالص‌سازی است.»
او افزود: «این جریان فقط خودشان را ولایتمدار مطلق، خالص و درست می‌دانند و بقیه رسمیتی در جمهوری اسلامی ندارند و خالص و فداکار نیستند. این جریان توانسته‌اند بعضی از نهادهای قدرت را در جمهوری اسلامی تصرف کنند و تا حدودی مجلس را در اختیار بگیرند و دولت را تصاحب کنند.» حقیقت‌پور با بیان اینکه از سوی دیگر، شأنی برای افراد دیگر برای حضور در عرصه‌های انتخابات، سیاسی و اجرایی قائل نیستند، تاکید کرد: «این جریان می‌پندارد به جز خودشان، بقیه یا جاسوس یا فتنه‌گرند. این تمامیت‌خواهی باعث می‌شود هر اقدامی در کشور صورت می‌گیرد این طیف نگران باشد که این اقدام در جهت شکستن سلطه تمامیت‌خواهی این جریان است. در این کشور یک رئیس مجلس، افطاری می‌دهد و روسای دوسه دوره قبل را هم دعوت می‌کند. این جریانی که خود را خالص می‌دانند، فضاسازی می‌کنند که در دفتر آقای قالیباف به اسم افطاری کار سیاسی برای انتخابات صورت گرفته است.» او با اشاره به انتشار خبری درباره لاریجانی در تسنیم، تاکید کرد: «این خبر ساختگی است و هیچ فردی این مصاحبه را نکرده است. اگر تسنیم واقعیت می‌گوید اسم این فرد را بنویسد. شما دنبال شفافیت هستید؟ شفاف‌سازی در شعار است و در عمل حاضر به شفاف‌سازی نیستند، حتی در مجلس. لذا فضاسازی می‌کنند تا هیچ جریان و گروهی در انتخابات 1402 و 1404 حضور پیدا نکند و تنها خودشان باشند و خودشان.» حقیقت‌پور با بیان اینکه با انتخابات حداقلی توانستند مجلسی برای خودشان داشته باشند که به آن مجلس انقلابی و یک دولت که به آن انقلابی و سید محرومان بگویند، گفت: «در حالی که با دست خودشان تورم را افزایش می‌دهند و با اقدامات‌شان محروم‌های مظلوم را فقیرتر و زمین‌گیرتر می‌کنند، لذا این جریان از هرگونه تحول و تجمع که میتواند خالص‌سازی را به هم بزند، هراسانند و فضاسازی می‌کنند.» او با اشاره به تعبیر «رقابت‌های تصنعی» در اطلاعیه لاریجانی، تاکید کرد: «مقام رهبری انتخابات سالم، پرشور و رقابتی را مطالبه کردند. انتخابات رقابتی حتما منتج به حضور حداقلی نیست. باید حضور حداکثری باشد که برای تمامیت‌خواهان و زیاده‌طلبان تهدید محسوب می‌شود. لذا نمایشی مردم را به انتخابات دعوت و انتخابات برگزار می‌کنند. درحالی‌که انتخابات رقابتی آن است که شورای نگهبان اجازه دهد طیف‌های مختلف در انتخابات محروم نباشند و در مجلس حرف‌هایشان را بزنند. در راستای رقابت تصنعی، آنها به مراسم افطاری اشاره می‌کنند و می‌گویند که 4 رئیس مجلس علیه جریان ما برنامه‌ریزی می‌کنند. شورای نگهبان باید با رأفت و محبت بیشتر همراهی کند تا جریانات سیاسی، نمایندگان خود را برای حضور در مجلس معرفی کنند.» این فعال سیاسی اصولگرای معتدل گفت: «پاره‌ای از یک گروه، تمامیت‌خواهی می‌کند و می‌خواهد کشور را اداره کند که جواب نمی‌دهد. با عنایت به اینکه این گروه از ظرفیت‌های ملی برای تدبیر امورشان استفاده می‌کنند اقدامات ناموثر و ضعیف است و این جریان محکوم به شکست است. پیروزی یعنی مردم را با صندوق‌های رای آشتی دهیم. مردم هم باید بدانند که اگر با صندوق قهر باشند، عده قلیلی تعیین تکلیف می‌کنند، انتخابات را می‌برند و این شرایط ادامه خواهد داشت. به همین دلیل مردم باید بدانند به‌عنوان یک تکلیف سیاسی و دینی پای صندوق‌های رای حضور داشته باشند و با حضور حداکثری بحران را حل کنند.» حقیقت‌پور افزود: «اگر مشکل ردصلاحیت‌ها حل شود تا مردم شهرها و جریانات مختلف بدانند که نمایندگان‌شان به مجلس راه پیدا می‌کنند، آن موقع است که با امید پای صندوق رای حاضر می‌شوند. ضمن آنکه افرادی که در انتخابات کاندیدا می‌شوند باید برای بهبود شرایط کشور به‌ویژه بهبود معیشت مردم برنامه داشته باشند و مردم با توجه به این برنامه‌ها به جریانات مختلف رای دهند و تحولات ایجاد شود.»
