سفر «سلطان صلح‌ساز» به ایران

جانشین قابوس در مسیر صلح

با مرگ سلطان قابوس در سال 2020 گمانه زنی ها درباره استراتژی جانشین او یعنی «سلطان هیثم بن طارق» اوج گرفت. برخی بر این باور بودند که جانشین قابوس به سان او نمی خواهد یا نمی تواند نقش میانجی را ایفا کند و گروه دیگر باور متفاوتی داشتند و تاکید داشتند که مسقط در راستای منابع خود و برای تنش زدایی در منطقه ای پرتنش سیاست‌های سلفش را تکرار خواهد کرد. فرضیه دوم به واقعیت نزدیک بود و همین مقوله موجب شد تا عمان نقش سنتی‌اش را در زمان سلطان جدید ادامه دهد.

اهداف سلطان از سفر به ایران

در همین راستا و با لحاظ کردن تحولاتی چون به بن بست رسیدن رایزنی های هسته ای در ایران و افزایش تنش میان تهران و غرب در باب افزایش غنی سازی اورانیوم و حمایت( ادعایی) پهپادی ایران از روسیه و همچنین تغییر معادلات منطقه با احیای روابط دیپلماتیک تهران و ریاض، سفر هیثم بن طارق به ایران گمانه زنی هایی بسیاری را به دنبال داشت.

اکوایران به همین بهانه، با محمد بیات، تحلیلگر مسائل خاورمیانه گفتگویی داشته است.

 بیات در پاسخ به سوال اکوایران درباره چرایی این سفر گفت که سلطان هیثم بن طارق در حالی برای دیدار با مقام‌های عالی رتبه ایران راهی تهران شد که پیش از این سفر با تلاش‌های میانجی‌گرایانه مسقط اسدالله اسدی دیپلمات کشورمان از بلژیک به خانه بازگشت.

به باور این تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه، سفر سلطان هیثم بن طارق که از او تحت عنوان  «سلطان صلح‌ساز» هم یاد می شود می‌تواند حول محور دو گزاره قابل تبیین باشد.

نخست میانجی‌گری در مناقشه اتمی ایران- غرب و دوم  پیگیری روند بازگشایی سفارت‌خانه‌ها و عادی‌سازی روابط ایران- مصر.

توافق اولیه ایران و آمریکا برای آزادسازی اموال بلوکه شده

محمد بیات در پاسخ به سوال دیگر اکوایران مبنی بر این که در شرایطی که دولت بایدن به شکل ضمنی و گاها صریح مرگ برجام را اعلام کرده تا چه اندازه فرضیه اول، یعنی رایزنی درباره برنامه هسته ای ایران و پایان دادن به بن بست حاکم میان ایران و غرب و نهاد ناظر اتمی در اولویت برنامه های سلطان عمان قرار دارد، ضمن اشاره به اطلاعات رسانه ای شده توسط منابع غربی گفت که شواهد نشان می‌دهد که  ایران- آمریکا به توافق‌های اولیه در باره آزادسازی اموال بلوکه شده ایران دست یافتند. اگر این گزاره درست باشد آنگاه باید منتظر از سرگیری تبادل زندانیان، توسعه مذاکرات فنی میان سازمان انرژی اتمی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آغاز دور جدید مذاکرات احیای برجام باشیم.

قطار صلح پکن به مصر رسیده است؟

بیات همچنین با اشاره به  روند میانجی‌گری میان تهران- قاهره در امتداد «توافق پکن» تاکید کرد که پس از تحولاتی چون اعلام آتش‌بس در یمن، عادی‌سازی روابط ریاض-دمشق، بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و تشدید روند مذاکرات سیاسی در لبنان برای تشکیل دولت وحدت ملی؛ حال به نظر می‌رسد قطار صلح پکن به ایستگاه مصر رسیده باشد.

به باور او، پیش از این مقامات ایرانی و مصری با تایید روند میانجی‌گری میان دو کشور از احتمال دیدار رئیسی و السیسی در سال جاری خبر دادند.

گاز ایران به عمان می رود

این تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه در ادامه گفت که یکی دیگر از موضوعات حائز اهمیت در این سفر احتمال نهایی شدن صادرات گاز ایران به سلطان نشین عمان است. پیش از این دو کشور بر سر احیای خط لوله گازی به توافقات اولیه رسیده بودند.

او در نهایت تاکید کرد که طی چهار دهه اخیر مسقط در جایگاه «میانجی» در پرونده‌های مهم منطقه‌ای- بین‌المللی جلوی بسیاری از آتش افروزی را در منطقه سد کرده است. حال در نظم مبتنی بر «موازنه مثبت» به نظر می‌رسد سلطان جدید عمان قصد دارد با وفادار ماندن به میراث مرحوم سلطان قابوس بیش از پیش در تحکیم روابط دوجانبه تهران- مسقط گام بردارد.