نتانیاهو کار خود را کرد!

همینطور هم شد! او در ماه جولای دوباره روند تصویب این اصلاحات را به جریان انداخت. امروز نیز یکی از مهم‌ترین بندهای آن یعنی الغای «دلیل عدم معقولیت» را تصویب کرد.  به موجب این مصوبه قدرت دستگاه قضائی اسرائیل در مواجهه با تصمیمات دولت محدود خواهد شد.

اما جالب اینجاست که هر 64 عضو ائتلاف حاکم در کنست به این مصوبه رای مثبت دادند. این رویداد برخلاف ادعای مخالفان مبنی بر وجود شکافی در این ائتلاف به دلیل اصرار بر اصلاحات قضائی است و به نوعی روی آن مانور می‌دادند. تصمیم امروز مجلس نشان می‌دهد که راستگرایان تندرو در اسرائیل به رهبری نتانیاهو بیش از هر زمانی متحد و یکپارچه به نظر می‌رسند و اعتراضات گسترده و بی‌سابقه در حدود 30 هفته گذشته تاثیری بر رویکرد آن‌ها نداشته است. 

نتانیاهو برای پیشبرد طرح اصلاحات قضائی خود گام به گام پیش رفته و تسلیم فشارهای مخالفان نشد و با همه پیشنهادها از جمله تعدیل جزئی بند الغای «دلیل عدم معقولیت» در مقابل پس گرفتن طرح اصلاح کامل این اصل مخالفت کرد.

با تصویب این بند جنجالی از طرح اصلاحات قضائی به نظر می‌رسد که فعلا نتانیاهو در بحران داخلی دست بالا با وجود تداوم اعتراضات بی‌سابقه گرفته است؛ اما این اقدام می‌تواند پیامدهای خاصی چون تضعیف جدی دستگاه قضائی، تعمیق شکاف داخلی و تضعیف نهادگرایی به عنوان مهم‌ترین میراث صهیونیسم و تقویت رویکرد شخصی‌سازی قدرت را به دنبال داشته باشد. همه این پیامدها در صورت استمرار می‌تواند "دموکراسی اسرائیلی" را که دول غربی حداقل آن را مستمسکی برای تداوم حمایت از اسرائیل قرار داده‌اند، به شدت ضعیف کند؛ اما بر خلاف برخی ناظران نگارنده معتقد است که این مساله با وجود تنش‌های کنونی میان غرب و راستگرایان اسرائیلی تغییری در موضع و سیاست آمریکا و اروپا در حمایت از تل آویو ایجاد نمی‌کند و عواملی به مراتب مهم‌تر و منافعی کلان‌تر در پشت این حمایت قرار داد. 

مصوبه امروز ائتلاف حاکم ضربه دیگری به ساختارهای سکولار قدرت در اسرائیل در هنگامه‌ای است که جریان‌های سکولار چپ در طول دو دهه اخیر به صورت تدریجی ضعیف شدند و راستگرایان رفته رفته چنان بالا آمدند که امسال میلادی برای نخستین بار در طول تاریخ هفتاد و اندی ساله اسرائیل دولتی کاملا راستگرا تشکیل شد. این هم برآیند راستگراتر شدن جامعه اسرائیل است و نشان می‌دهد که مخالفان برای بازگرداندن وضعیت به قبل از طریق انتخابات در آینده با چالش‌های جدی روبرو هستند. 

با این حال، مخالفان حضوری قدرتمند در ساختارهای سکولار قدرت از نهادهای امنیتی، نظامی و قضائی گرفته تا سندیکاهای کارگری و دانشگاهی و رسانه‌ها دارند و در هفت دهه گذشته، راستگرایان به ویژه مذهبی‌ها و ارتدوکس‌ها همواره از حضور در نهادهای تاثیرگذار به دلایلی اجتناب می‌کردند.  همین حضور قوی نیروهای چپ و سکولار در ساختارهای پیشگفته باعث شده است که صدای آن‌ها با وجود راستگراتر شدن خود جامعه اسرائیل بلندتر باشد. 

در مقابل چنین وضعی، نتانیاهو برای کاهش تاثیرگذاری مخالفان بر افکار عمومی در سال‌های گذشته اقدام به شکستن انحصار رسانه‌ها در دست آن‌ها برآمده و جریان متبوع او رسانه‌هایی را راه انداخت. کما این که راستگرایان نیز به نفوذ و حضور در نهادهای قدرت روی آورده‌اند و احتمالا این روند در آینده با تداوم ائتلاف راستگرای تندرو حاکم شدت بگیرد.

حالا باید منتظر ماند و دید که مخالفان در روزها و هفته‌های آینده نافرمانی مدنی گسترده‌ و فلج کننده‌ای را راه خواهند انداخت که دولت را مجبور به کوتاه آمدن کند؟ فعلا که نتانیاهو دورخیز برداشته است و این دورخیز نیز بروندادی از این باور او است که مخالفان تا به حال هر آنچه توانستند انجام دادند و دیگر توانایی متوقف کردن او را ندارند. با این حال، در صورتی که نافرمانی فلج کننده‌ای روی دهد، بعید نیست که نتانیاهو را مجبور کند که آن روی پراگماتیست خود را نشان دهد و او و ائتلافش حاضر به امتیازاتی به مخالفان شوند؛ البته بعید است که او دیگر مصوبه را پس بگیرد ولی بعید نیست که برای اصلاح آن وارد مذاکره شود و امتیازی دهد. بلکه از آن به عنوان برگ فشاری برای دادن حداقل امتیازات استفاده خواهد کرد.

اگر هم فشارهای مخالفان و زور نهایی آن‌ها نتواند نتانیاهو را مجبور به کوتاه آمدن و دادن امتیازاتی کند که در آن صورت به احتمال زیاد او برای ادامه این مسیر مصمم‌تر خواهد شد. به هر حال، خلق و خوی نتانیاهو به شکلی است که به این آسانی کوتاه نمی‌آید و از هیچ کاری برای برهم زدن بازی دریغ نمی‌کند؛ حتی اگر دست به ماجراجویی‌هایی بزند.

*تحلیل‌گر مسائل بین الملل