چرا نتانیاهو به دنبال رویارویی با ایران است؟/ قمار پر هزینه «بی بی»

به گزارش اقتصادنیوز، نتانیاهو علیرغم هشدار کشورهای غربی در باب وقوع فاجعه انسانی بار دیگر بر حمله به رفح، شهر جنوبی غزه که بیش از یک میلیون فلسطینی را در خود جای داده، تاکید کرده است.او هشت روز پس از حمله تروریستی اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق نیز اظهارات تحریک آمیزی را بر زبان آورد؛ اظهاراتی که به گفته کارشناسان خطر رویارویی نظامی ایران و اسرائیل را افزایش داد؛ گزاره ای که می تواند به جنگ منطقه ای تمام عیار تبدیل شود.

جدال « بی بی» برای بقا

در هفته‌های اخیر، فشارها بر اسرائیل، به‌ویژه به دلیل حمله برنامه‌ریزی‌ شده به رفح و تلاشش برای محدود کردن کمک‌ها به غزه محاصره شده، تشدید شده، زیرا صدها هزار فلسطینی با قحطی قریب‌الوقوع روبرو هستند. با این همه شواهد نشان می‌دهد که فشارها نتانیاهو را متزلزل نکرده است، او کماکان بر لزوم آغاز حمله به رفح تاکید دارد و حتی مدعی است که تاریخ چنین ماجراجویی نیز مشخص شده است.حال سوال این است، علیرغم تمامی افعال تحریک آمیز « بی بی» آیا زمان برای مردی که دو دهه است که قدرت را در اختیار دارد، رو به پایان است؟ به ندرت نخست وزیر شش دوره ای در میان رای دهندگان اسرائیلی اینگونه آسیب پذیر یا نامحبوب به نظر می رسد. بر اساس نظرسنجی ها، بیش از دو سوم اسرائیلی ها بر این باورند که نتانیاهو باید از سمت خود کناره گیری کند، این در حالی است که حمایت از حزب لیکود تحت رهبری نتانیاهو به پایین ترین سطح خود در سال های اخیر رسیده است.

آنگونه که روزنامه فایننشال تایمز نوشته،  پوسترهای نصب شده روی تیر چراغ ها و دیوارها فریاد می زنند «لعنت به بی بی»، اشاره ای به نام مستعار دوران کودکی نتانیاهو. به نظر می رسد اعتراضات علیه کابینه راست افراطی او و درخواست برای برگزاری انتخابات زودهنگام در حال افزایش است. اسراییل در سطح بین‌المللی منزوی‌تر به نظر می‌رسد، در حالی که مخالفان سیاسی نتانیاهو در داخل، دست بالا را دارند.بنی گانتز، یکی از رهبران اپوزیسیون که رقیب اصلی نتانیاهو قلمداد می شود و در  کابینه جنگ نیز حضور دارد، هفته گذشته به درخواست ها برای برگزاری نظرسنجی زودهنگام پیوست و گفت که رای گیری باید در ماه سپتامبر برگزار شود.اما حتی منتقدان نتانیاهو هم در باب کنار رفتن « بی بی» محتاط هستند. بسیاری باور دارند که نخست وزیر در حال طراحی استراتژی برای بقای است؛ استراتژی که به طور جدایی ناپذیری با نتیجه جنگ مرتبط است. افزایش تنش ها با ایران می تواند به « بی بی» کمک کند تا برخی از فشارهای سیاسی را کاهش دهد.

گزینه های محدود نتانیاهو

بسیاری از اسرائیلی‌ها مدعی اند که غریزه بقای نتانیاهو در حال شکل‌گیری نحوه اجرای جنگ است، همزمان منتقدانش نیز استدلال می‌کنند که نتانیاهو ناچار است تا جنگ را طولانی تر کند تا بدین طریق مانع از برگزاری انتخاباتی زود هنگام شود.ایهود باراک، نخست وزیر سابق اسرائیل که زمانی در کابینه نتانیاهو خدمت می کرد، در این باره مدعی است: آگاهانه یا ناخودآگاه مهم نیست، نتیجه نهایی این است که « بی بی» تمام تلاش خود را می کند تا جنگ متوقف نشود.برخی دیگر چنین استدلالی را رد کرده و آن را ساده انگارانه می دانند. به ادعای آنها، مقاومت نتانیاهو در برابر منتقدان بدین دلیل است که اکثر اسرائیلی ها امروز از ادامه جنگ حمایت می کنند. با این حال همین گروه باور دارند که وضعیت سیاسی نتانیاهو گزینه هایپش را محدود می کند.آویو بوشینسکی، رئیس سابق دفتر نتانیاهو در این باره مدعی است: «اگر او در موقعیت سیاسی متفاوتی قرار داشت، شاید می‌توانست بگوید بچه‌ها، ما کارهای زیادی انجام دادیم، هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد و بعداً انجام خواهیم داد».

قبل از حمله حماس، محبوبیت نتانیاهو رو به کاهش بود. اسراییل به واسطه تاکیدش بر اصلاحات قضایی که خواست ائتلاف راست افراطی است، با اعتراض های توده ای روبرو بود و سیاست بین وفاداران سرسخت نتانیاهو، معروف به «بی‌بی‌یست‌ها» و کسانی که رهبر خود را تحقیر می‌کردند، دو قطبی شد. در آن بازه زمانی هزاران نفر از نیروهای ذخیره نظامی تهدید می کردند که خدمت نمی کنند. منتقدان نتانیاهو از این هیاهو به عنوان یکی از دلایل شکست اسرائیل از حماس یاد می کنند.اما غریزه نتانیاهو تسلیم نشد. به باور آنهایی که او را می شناسند، نتانیاهو در قالب چریک خیابانی تصور می کرد بهترین گزینه برای رهبری این بازیگر است.در حالی که مقامات ارشد اطلاعاتی و دفاعی به دلیل کوتاهی شان در جلوگیری از حمله حماس عذرخواهی کرده اند، نتانیاهو مسئولیتی بر عهده نگرفت و در عوض از خود به عنوان ناجی اسرائیل یاد کرد؛ رهبری که در برابر فشار برای توقف جنگ یا برداشتن هر گونه گامی در جهت تأسیس کشور فلسطین مقاومت می‌کند.

اعتبار از دست رفته

یوهانان پلسنر، مدیر موسسه دموکراسی اسرائیل می گوید، نتانیاهو با بهره گیری از ترس، خشم و احساس آسیب پذیری ناشی از حمله حماس، در حال پیچیدن "نسخه جدیدی از روایت خود" به عنوان "مدافع اسرائیل در برابر ایده خطرناک(ادعایی) دولت فلسطین" است. دنی دانون، یکی از اعضای لیکود که زمانی نتانیاهو را در حزب به چالش کشیده بود، نیز براین باور است که نتانیاهو هرچه بیشتر هدف انتقادها باشد، بیشتر به دنبال استفاده از آن به نفع خود خواهد بود.در این میان کسانی که این پیرمرد 74 ساله را می شناسند، معتقدند عامل دیگری نیز پافشاری «بی بیم را توجیه می کند: تمایل نتانیاهو برای بازگرداندن میراث خود پس از بزرگترین شکست اطلاعاتی اسرائیل در حداقل 50 سال اخیر، در زمان رهبری او رخ داد.حالا اعتبار کسی که هخود را « اقای امنیت» قلمداد می کرد، درهم شکسته شده است.در همین راستا اگر نتانیاهو با آتش بس و ارادی اسرا موافقت می کرد، دیگر حرفی برای گفتن نداشت.

با این حال، حمله تروریستی به دمشق خطر درگیری منطقه ای گسترده تر را افزایش داده است. کارشناسان دفاعی اسرائیل مدعی اند که پاسخ احتمالی ایران هم می تواند شامل افزایش حملات حزب الله باشد و هم حمله(احتمالی) مستقیم توسط ایران.مقوله که به ادعای ناظران می تواند فرایند عادی سازی را که نتانیاهو بر روی ان شرط بسته بود را تحت تاثیر قرار دهد.هرچند در کنار این مقوله، گزاره های دیگری چون شروط جدید بن سلمان مبنی بر به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطینی می تواند برای نتانیاهو چالشی جدید باشد.با این حال، کارمند سابق «بی بی» مدعی است، برای نتانیاهو راحت تر خواهد بود که به جای فلسطینی ها، به عربستان سعودی امتیاز بدهد.

چالش های نتانیاهو

براساس داده های نظرسنجی ها بیش از 70 درصد یهودیان اسرائیلی از حمله به رفح حمایت می کنند، جایی که اسرائیل می گوید گردان های باقی مانده حماس در آن قرار دارند.تشدید تنش ها میان اسرائیل با ایران و حزب الله می تواند محاسبات خاورمیانه را تغییر داده و همزمان فشار برای برگزاری انتخابات زودهنگام را کاهش دهد. در شرایط کنونی، کمی بیش از نیمی از یهودیان اسرائیل از حمله پیشگیرانه علیه حزب الله حمایت می کنند، حتی اگر خطر درگیری تمام عیار در جبهه شمالی وجود داشته باشد. در همین راستا گروهی مدعی اند، رویارویی مستقیم تر با ایران نیز ممکن است منجر به کاهش انتقاد آمریکا از تاکتیک های نتانیاهو در غزه شود.

شانس نتانیاهو برای بقا به عامل مهم دیگری بستگی دارد: توانایی او برای حفظ ائتلاف حاکم. تا زمانی که ائتلاف دست نخورده باقی بماند، نتانیاهو احتمالا از انتخابات قریب الوقوع اجتناب خواهد کرد - دوره ریاست جمهوری او رسماً در سال 2026 به پایان می رسد. تحلیلگران می گویند که نیاز به حفظ ائتلاف تصمیم گیری نتانیاهو را تحت تاثیر قرار داده، زیرا حیات سیاسی «بی بی» در صورت از دست دادن راست افراطی در خطر است. نخست وزیر قبلاً تمایل خود را برای آرام کردن عناصر افراطی نشان می داد. اما امروز به خواست این گروه فعالیت می کند.به باور ناظران، اگر نتانیاهو بتواند انتخابات را حداقل تا سه ماهه دوم سال آینده به تعویق بیندازد، «داستان متفاوتی» رقم خواهد خورد. پس همه چیز به پیروزی فرضی « بی بی» منوط است.