حمله به خاک عربستان، «خط قرمز» آمریکا می شود؟ | در لیست جاه‌طلبانه شاهزاده خبری از عادی‌سازی روابط با اسرائیل نیست
به گزارش اقتصادنیوز، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، راهی سفری مهم و از قبل برنامه‌ریزی شده به واشنگتن است. این سفر بیش از دیداری صرفا تشریفاتی برای تأیید دوباره شراکت دیرینه آمریکا و عربستان است؛ چرا که در این موقعیت زمانی، خاورمیانه بیش از هر زمانی با تحولات امنیتی شدید روبه‌روست. جنگ غزه در دو سال اخیر، گسترش عملیات نظامی اسرائیل در لبنان، درگیری ۱۲ روزه این رژیم با کشور ایران در ماه ژوئن و حملات سپتامبر اسرائیل در خاک دوحه، کلیت منطقه را در ناپایداری بی‌سابقه‌ای فرو برده است. از طرفی، چشم‌انداز اقتصادی ۲۰۳۰ ولیعهد نیازمند حمایت‌های خارجی بیشتر است.
صنم وکیل در اندیشکده چتهم‌هوس نوشت: به‌طور مشخص، بن سلمان در تلاش برای تعریف چارچوبی پایدار و تضمین‌شده برای ارتباط با آمریکا در آینده است؛ چارچوبی که فراتر از دولت‌های مختلف آمریکا عمل کند و تضمین‌های روشن دفاعی، همکاری هسته‌ای، و توافق‌های اقتصادی را شامل شود. با این حال، اختلافات در چند موضوع کلیدی همچنان پابرجاست؛ از اداره غزه و احتمال عادی‌سازی روابط با اسرائیل گرفته تا سایر تنش‌های امنیتی منطقه‌ای. موضوع حقوق بشر و شمار بالای اعدام‌ها در عربستان نیز جایی در این گفتوگوها نخواهد داشت.
اقتصادنیوز: در کنار همکاری‌های نظامی، عربستان یک هدف مهم‌تر هم دارد؛ تبدیل شدن به مرکز هوش مصنوعی خاورمیانه و یکی از قطب‌های جهانی.
ریاض مطمئن‌تر و قدرتمندتر از همیشه
عربستان امروز ثروتمندتر، بااعتمادبه‌نفس‌تر و از نظر دیپلماتیک فعال‌تر از هر زمان دیگری در تاریخ معاصر خود است. پس از سال‌های تخریب وجهه جهانی این کشور، از جنگ یمن در ۲۰۱۵ گرفته تا قتل جمال خاشقچی، ولیعهد اکنون تثبیت‌شده‌تر از همیشه در مسیر رهبری آینده عربستان قرار گرقته است. او تلاش کرده تا چهره عربستان را از یک بازیگر مشکل‌ساز، به ضامنی برای ثبات منطقه‌ای تغییر دهد.
مأموریت فعلی او در واشنگتن این است که همکاری استراتژیک آمریکا و عربستان را در قالب یک چارچوب رسمی و بلندمدت سیاسی‌دفاعی ترجمه کند.
مهم‌ترین مطالبه عربستان تضمین‌های دفاعی است
در صدر فهرست درخواست‌های عربستان، یک پیمان دفاعی الزام‌آور قرار دارد؛ توافقی که تضمین کند هرگونه حمله‌ای به خاک عربستان، به عنوان خط قرمزی برای واشنگتن تلقی شود.
تلاش برای دستیابی به چنین توافقی پیش‌تر در دولت بایدن آغاز شده بود، اما هرگز نهایی نشد. دلیل اصلی این بود که دولت بایدن، امضای هرگونه توافق دفاعی را مشروط به عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل کرده بود؛ شرطی برای ریاض هزینه‌بر بود و از نظر داخلی در آمریکا نیز پیچیده تلقی می شد.
علاوه بر تضمین‌های امنیتی، ریاض خواستار موارد دیگری نیز هست. از جمله دسترسی به سامانه‌های پیشرفته دفاعی مانند جنگنده‌های F-35 و حمایت آمریکا از برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان در قالب نظارت‌های بین‌المللی.
این بخش از خواسته‌ها، در کنگره آمریکا بسیار بحث‌برانگیز شده است.
چشم‌انداز 2030 به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ نیاز دارد
در بخش اقتصادی، عربستان به دنبال شراکت‌های عمیق‌تر در حوزه فناوری با آمریکا است؛ از هوش مصنوعی و تکنولوژی داده گرفته تا تولید پیشرفته خودروهای برقی.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان محور این گفتوگوها است. با وجود کسری بودجه فزاینده عربستان که ناشی از قیمت پایین نفت و هزینه‌های گسترده داخلی است، جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای ریاض ضروری‌تر از همیشه شده است.
عربستان تاکنون بیش از ۲۱ میلیارد دلار به ایجاد مراکز داده اختصاص داده است. همچنین ده‌ها میلیارد دلار را به توسعه خودروهای برقی، صنایع پیشرفته، فضا و هوش مصنوعی اختصای داده است.
محمد بن سلمان مدرن‌سازی اقتصادی را بخشی از امنیت ملی عربستان می‌داند و می‌خواهد شرکت‌های آمریکایی در این تحولات نقشی محوری داشته باشند. این همکاری، علاوه بر انگیزه‌های اقتصادی، بخشی از تلاش عربستان برای دستیابی به خودمختاری استراتژیک است؛ اینکه بتواند با ابزارهای داخلی، معادلات منطقه را به نفع خود تغییر دهد، حتی در حالی که همچنان به آمریکا متکی است.
ترامپ نیز در سفر قبلی خود به ریاض در ماه مه ۲۰۱۷، دیدگاه مشابه خود مبنی بر تعاملات تجاری به جای تنش‌هاارائه کرده بود و اکنون در دور دوم ریاست‌جمهوری خود به دنبال احیای یک شراکت راهبردی مبتنی بر معاملات اقتصادی با عربستان است.
رویکرد نظامی تهاجمی اسرائیل مسئله‌ساز است
نگرانی‌های امنیتی عربستان محدود به غزه نیست. ریاض درباره لبنان، سوریه، و به‌ویژه ایران نگرانی‌های عمیقی دارد.
به باور مقامات سعودی، لبنان و سوریه اکنون به‌طور کامل در بحران پساغزه تنیده شده‌اند. عربستان معتقد است تا اسرائیل رویکرد نظامی تهاجمی خود را کاهش ندهد، کشورهای عربی نمی‌توانند وارد فاز حمایت از اصلاحات حکمرانی در این کشورها شوند.
میانجی‌گری خاموش
عربستان همچنین امیدوار است تا بتواند نقش میانجی‌گرانه در روابط واشنگتن و تهران ایفا کند. در طول جنگ ۱۲روزه، زمانی که آمریکا در همکاری با اسرائیل مراکز هسته‌ای ایران را هدف قرار دادند، ریاض به‌شدت نگران گسترش سریع درگیری شد. هرچند اکنون آتش‌بسی شکننده برقرار است، اما عربستان نگران است تنش‌های جدید در منطقه است.
آزمونی برای آینده خاورمیانه
برنامه جاه‌طلبانه بن‌سلمان نشان‌دهنده دگرگونی‌های شدید عربستان ر در سال‌های اخیر است و تمایل این کشور به تثبیت جایگاه خود به عنوان بازیگر اصلی منطقه است. این سفر آزمون بزرگی برای این برنامه است؛ چرا که موفقیت واقعی نه در امضای توافق‌ها، بلکه در توانایی دو طرف برای مدیریت بحران‌های مشکل منطقه‌ای است؛ بحران‌هایی که همچنان راهبرد کلان عربستان را تحت فشار قرار می‌دهند.
ارسال نظر