طلاهای مادورو و خانواده‌اش به کدام کشور منتقل شده است؟ | ترکیه نقطۀ تلاقی منافع ترامپ و مادورو است

به گزارش اقتصادنیوز، وقتی نیکولاس مادورو پس از انتخابات ۲۰۲۴ که ایالات متحده و بیش از ۵۰ کشور دیگر آن را «تقلبی» اعلام کردند، بار دیگر خود را رئیس‌جمهور ونزوئلا معرفی کرد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، از معدود رهبران خارجی بود که با او تماس گرفت.

برادر سلطان

 «مسعود یوسف حصیرچین» در اکوایران نوشت: در سال ۲۰۲۳ و برای سومین تحلیف اردوغان، مادورو از کاراکاس پرواز کرد تا در کنار رهبری باشد که او را «برادر» خود خوانده است. دولت‌های دو کشور در سال‌های اخیر بارها دیدارهای سطح‌بالایی داشته‌اند، معمولاً برای امضای توافق‌نامه‌های راهبردی و حفظ روابط تجاری سالم.

از همین رو، به گفتۀ کارشناسان، تعجب‌آور نخواهد بود اگر مادورو ــ‌کسی که دونالد ترامپ گفته است می‌خواهد «به روش آسان … یا سخت» از قدرت کنار بزند‌ــ در صورت تصمیم به فرار از کاراکاس، به ترکیه به‌عنوان پناهگاهی امن نگاه کند.

روش سخت، همان‌طور که ترامپ تلویحاً گفته، شامل استفاده از نیروهای گستردۀ دریایی و هوایی آمریکا است که در دریای کارائیب نزدیک سواحل ونزوئلا مستقر شده‌اند تا او را دستگیر کنند یا ارادۀ ارتش او برای جنگیدن را در هم بشکنند.

فردی آشنا با بررسی‌های داخلی دولت آمریکا دربارۀ عملیات کنونی نزدیک ونزوئلا گفت «ترکیه بهترین مکان برای اوست». مادورو «به اردوغان اعتماد دارد … [و] اردوغان با ترامپ روابط خوبی دارد. … در نهایت، نتایج واقع‌بینانه و قابل‌قبول چه هستند؟ واضح است که درباره‌اش فکر می‌کنند و روی آن کار می‌شود.» به گفتۀ این فرد که به دلیل نداشتن مجوز رسمی برای صحبت، به شرط ناشناس ماندن حرف می‌زد یک توافق احتمالی تبعید مادورو در ترکیه می‌تواند همراه با «تضمین‌ها»یی مبنی بر عدم استرداد او به ایالات متحده باشد؛ جایی که به اتهام قاچاق مواد مخدر، فساد و تروریسمِ مرتبط با مواد مخدر تحت تعقیب است و ۵۰ میلیون دلار برای بازداشت او جایزه تعیین شده است.

جنایت علیه بشریت

دادگاه کیفری بین‌المللی، بنا به درخواست چند کشور در نیمکرۀ غربی، از مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن مادورو در سال ۲۰۱۳، تحقیقاتی را دربارۀ «جنایت علیه بشریت»، از جمله بازداشت‌های غیرقانونی، در ونزوئلا آغاز کرده است.

در پاسخ به این پرسش که آیا تبعید مادورو به ترکیه در دست بررسی است یا بوده یا نه، یا اینکه ترامپ، همان‌طور که روز سه‌شنبه گفت، «ممکن است مستقیماً با او صحبت کند»، آنا کلی، معاون سخنگوی کاخ سفید گفت: «اظهار نظری نمی‌کنم». سفارت ترکیه در واشنگتن نیز به پرسش‌ها پاسخ نداد.

دولت ونزوئلا گزارش‌های مکرری مبنی بر اینکه مادورو به فکر تبعید است را تکذیب کرده است. مادورو در سخنرانی‌ای برای حامیانش در کاراکاس گفت مردم ونزوئلا باید «قادر باشند از هر وجب این سرزمین پربرکت در برابر هرگونه تهدید یا تجاوز امپریالیستی دفاع کنند» و قول داد برای این هدف «تمام توانم را» به کار بگیرم.

دولت آمریکا ادعا می‌کند که مادورو دو «کارتل تروریستی» مجزا را هدایت می‌کند که از سود قاچاق مواد مخدر برای ورود به درگیری مسلحانه با ایالات متحده استفاده می‌کنند و می‌گوید اقداماتش تحت قوانین جنگ قانونی است. در میان توجیهات مختلف برای منفجر کردن بیش از ۲۰ قایق کوچک حامل مواد مخدر، که طی آن بیش از ۸۰ نفر کشته شده‌اند، ترامپ همچنین گفته است مادورو زندان‌ها و «تیمارستان‌ها» را خالی کرده تا «میلیون‌ها» ونزوئلایی غیرقانونی را به آمریکا بفرستد.

این ادعاها با بررسی شدید قانونگذاران دموکرات و برخی جمهوری‌خواهانی مواجه شده که هم صحت آن‌ها و هم مبانی حقوقی‌شان را زیر سؤال می‌برند. پس از آنکه شش عضو دموکرات کنگره، همگی کهنه‌سرباز ارتش یا سیا، ویدئویی منتشر کردند که در آن به نیروهای آمریکایی یادآوری می‌کردند وظیفه دارند از اجرای دستورات غیرقانونی خودداری کنند، ترامپ آن‌ها را «فتنه‌گر» و به‌صورت بالقوه «قابل مجازات با مرگ» خواند.

وزارت دفاع تقریباً بلافاصله اعلام کرد که تحقیقاتی را دربارۀ یکی از آن‌ها، سناتور مارک کلی (دموکرات از آریزونا)، افسر بازنشستۀ نیروی دریایی و فضانورد، آغاز می‌کند و در روز سه‌شنبه، دیگر نمایندگان گفتند اف‌بی‌آی خواستار مصاحبه با آن‌ها شده است.

نه به جنگ‌های بیشتر

نظرسنجی‌های متعدد نشان داده‌اند که اکثر آمریکایی‌ها از مداخلۀ نظامی در ونزوئلا حمایت نمی‌کنند و بخشی بزرگ از پایگاه «آمریکا را دوباره عالی کنید» ترامپ ــ‌از جمله برخی اعضای کابینه‌ــ به‌صورت پنهانی گفته‌اند که هجوم به سمت جنگ می‌تواند خیانت به وعدۀ انتخاباتی او مبنی بر «نه به جنگ‌های بیشتر» باشد.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، پسر دو مهاجر کوبایی و سناتور سابق فلوریدا، مدت‌هاست که خواهان رویکردی سخت در برابر مادورو بوده است. اما چندین فرد آشنا با بحث‌های داخلی کاخ سفید، چه در دورۀ نخست ترامپ و چه اکنون، تأکید کرده‌اند که این خط‌مشی سخت شخصاً از سوی خود رئیس‌جمهور می‌آید.

در صحنۀ بین المللی، مادورو بدون دوست هم نیست. گفته می‌شود کوبا امنیت شخصی مادورو و مقام‌های ارشد رژیم را تأمین کرده است. روسیه نیز متحدی نزدیک بوده و سلاح در اختیار ارتش ونزوئلا گذاشته و خلأهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های سخت آمریکا را پر کرده است. با افزایش فشارهای آمریکا، بنا به گزارش واشنگتن‌پست، مادورو ماه گذشته برای تقویت توان نظامی فرسودۀ ونزوئلا و جلب کمک، سراغ روسیه، چین و ایران رفت. گزارش شده که اخیراً چند هواپیمای بزرگ باری روسی با محموله‌های نامشخص در ونزوئلا فرود آمده‌اند.

بنا بر گزارش رسانه‌های ایرانی، عباس عراقچی، وزیر امور خارجۀ ایران، سه‌شنبه در تماسی تلفنی به همتای ونزوئلایی‌اش، ایوان خیل، گفت که «تهدید به استفاده از زور علیه [ونزوئلا] نمونه‌ای آشکار از نقض فاحش اصول بنیادین منشور سازمان ملل و هنجارهای بی‌چون‌وچرای حقوق بین‌الملل است». به گزارش این رسانه‌ها، عراقچی رویکرد «قلدرمآبانه» واشنگتن در قبال ونزوئلا و دیگر کشورهای آمریکای لاتین را محکوم کرد.

رد پای طلا

اما کارشناسان، روسیه، ایران یا کوبا را به‌عنوان مقصدهای احتمالی مادورو در صورت تصمیم به ترک کشور جدی نمی‌گیرند. یک فرد آشنا با تفکر داخلی دولت گفت: «اگر او نگران تضمین‌ها و پایبندی طرف مقابل به تعهداتش باشد»، فرود در ترکیه «امنیت بیشتری به او می‌دهد». مادورو «از مدت‌ها پیش به آنجا طلا منتقل می‌کند» و او، خانواده و اطرافیانش «آنقدر ثروت و شبکه در ترکیه دارند تا در آنجا زندگی خوبی داشته باشد.»

ترکیه امتیاز بهره‌برداری از بخش بزرگی از ذخایر عظیم طلای ونزوئلا را در اختیار دارد. مقام‌های آمریکایی در گذشته مدعی شده‌اند طلایی که از ونزوئلا برای پالایش به ترکیه فرستاده می‌شود، سر از کشورهای متحد او درآورده و وارد حساب‌های شخصی مادورو و دیگر مقام‌های رژیم در ترکیه شده است.

لیزل هینتز، پژوهشگر مسائل ترکیه و استادیار مؤسسۀ مطالعات پیشرفتۀ بین‌الملل دانشگاه جانز هاپکینز، می‌گوید ترکیه از اینکه به‌عنوان بازیگری کلیدی در تحقق اهداف سیاست خارجی ترامپ دیده شود، استقبال خواهد کرد. آنکارا می‌تواند از این حمایت به‌عنوان اهرمی برای کسب موافقت آمریکا با دریافت جنگنده‌های اف‌ـ‌۳۵ استفاده کند؛ برنامه‌ای که به دلیل خرید سامانه دفاع ضدموشکی روسی اس‌ـ‌۴۰۰، از آن کنار گذاشته شد.

اردوغان، که دولتش به مقام‌های ارشد حماس اجازه داده در ترکیه اقامت داشته باشند، از سوی کاخ سفید به دلیل کمک به تحقق آتش‌بس غزه با کشاندن حماس به میز مذاکره و جلب موافقت آن با طرح صلح ترامپ، مورد ستایش قرار گرفته است.

ترکیه همچنین میزبان مذاکرات صلح اولیۀ میان مسکو و کی‌یف بوده و انتظار می‌رود اگر طرح صلح پیشنهادی ترامپ برای اوکراین پیشرفت کند، دوباره چنین نقشی ایفا کند. و این اردوغان بود که پیشروی شبه‌نظامیان سوری به دمشق را تسهیل کرد؛ اقدامی که اواخر سال گذشته به سقوط بشار اسد انجامید.

سونر کاگاپتای، دانشمند علوم سیاسی ترک‌ـ‌آمریکایی و مدیر برنامۀ پژوهش ترکیه در مؤسسۀ واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، می‌گوید ونزوئلا می‌تواند «چهارمین بحرانی باشد که اردوغان در حل آن به ترامپ کمک می‌کند.» او گفت: «ترکیه نقطۀ تلاقی منافع ترامپ و مادوروست. اگر [مادورو] به روسیه برود، ناپدید می‌شود»، همان‌طور که اسد در تبعید در روسیه ناپدید شد. «اگر به کوبا برود»، جایی که اقتصاد فروپاشیده و آزادی جابه‌جایی اندکی دارد، «شانس بیشتری ندارد.»به گفتۀ او، رفتن مادورو به ترکیه «هیچ‌گونه خدشه‌ای به آبروی ترامپ وارد نمی‌کند، مادورو ناپدید نخواهد شد. و مادورو هم احساس ناامنی نخواهد داشت.»