ایران الماس ندارد

بهروز برنا در گفت‌و‌گو با اقتصادنیوز به کارشناسان معدنی که بر این باور هستند که ذخایر الماس ایران در سیستان و بلوچستان قرار گرفته را تکذیب کرد و گفت: کشور ما به لحاظ زمین‌شناسی پلیت (صفحه) جوانی دارد که این موضوع باعث شده ردیابی‌های صورت گرفته برای کشف ذخایر الماس امیدوارکننده نباشد.

برخی از کارشناسان معتقدند با وجود اینکه ذخایر قطعی و احتمالی ذخایر معدنی ایران نزدیک به 60 میلیارد تن است، اما ذخایر الماسی وجود ندارد. در حالی که برخی دیگر از صاحب‌نظران کارشناسان حوزه سنگ‌های قیمتی بر این باور هستند که از آنجایی که شواهدی پیدا شده و ذخایری از الماس در شرق کشور به ویژه در استان سیستان و بلوچستان دیده شده، چرا برخی‌ اصرار دارند که بگویند هیچ گونه الماسی در ایران وجود ندارد؟

اما شاید این نگاه برای این باشد که بافت زمین‌شناسی ما با کشورهای همسایه دارای مشابهت‌های بسیاری است و وقتی در کشور همسایه ما معدن الماس وجود دارد و از آن برداشت می شود، این احتمال را به وجود می‌آورد که در کشور ما هم چنین ذخیره‌ای وجود داشته باشد. از طرفی بسیاری از کارشناسان معتقدند ایران دارای ذخایر ارزشمندی از الماس، یاقوت و گارنت است و از آنجایی که در افغانستان ذخایری از الماس و دیگر سنگ‌های قیمتی کشف شده مشابه همین ذخایر معدنی نیز باید در ایران وجود کشف شود.

این در حالی است که به باور کارشناسانی که وجود الماس را در بین ذخایر معدنی تکذیب می‌کنند به لحاظ اینکه این سنگ قیمتی در میان سنگ‌های کیمبرلیت قدیمی (سنگ‌هایی که در اعماق زمین تحت فشار و حرارت زیادی قرار دارند) تشکیل می‌شود و در موقعیت زمین‌شناسی، ایران از پلیتی بسیار جوان برخوردار است، ذخایر الماسی در کشور نمی‌تواند وجود داشته باشد.

در همین رابطه، بهروز برنا می‌گوید: برای اولین بار در استان سیستان و بلوچستان در منطقه کوه سفید سراوان احتمال وجود اندکی الماس مطرح شد که این احتمال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توسط یک تیم مطالعاتی خارجی عنوان و بر اساس تحقیقات این تیم مواد‌ی شبیه به الماس در این منطقه دیده‌ شد. در همین راستا مطالعات تحقیقاتی در سال‌های اخیر برای سنگ‌های قیمتی صورت گرفت اما طبق دستاوردهای آن مشخص شد ایران شانسی برای داشتن ذخایر الماس ندارد.

او در این رابطه افزود: موادی شبیه الماس در اقدامات اکتشافی صورت گرفته پیدا شده اما آنها با الماس‌های آفریقا تیپ‌شان متفاوت‌تر است و به پای الماس‌های آفریقایی نمی‌رسد. در حقیقت از آنجایی که الماس سنگی قیمتی‌ است، پی‌سنگ قدیمی نیاز دارد و این شرایط برای آن در ایران وجود ندارد.

اما با وجود این، از نگاه برخی فعالان معدنی دیگر در کشورهای دیگر در حوزه الماس کار شده، در حالی که در کشور ما کاری در این زمینه انجام نشده و این در شرایطی است که احتمال دارد ذخایر الماس ایران از ذخایر این کشورهای معدن‌خیز هم بیشتر باشد. بنابراین به نظر می‌رسد پرداختن به حوزه الماس موضوعی ضروری است ولی بررسی‌‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر نیاز به الماس از طریق واردات تامین می‌شود و عمده الماس‌ها از کشورهای هند، آفریقا، برزیل، اتریش و روسیه به ایران فرستاده و برخی هم به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.

اما به اعتقاد فعالان این عرصه اکتشاف الماس و توسعه طرح‌های اکتشافی نیازمند سرمایه‌گذاری‌هایی است که از توان بخش خصوصی خارج است. این در حالی است که با احداث واحد فراوری الماس با وجود اینکه دانش فنی‌ تراش و فرآوری الماس خام در کشور وجود دارد اما برای تامین مواد اولیه تولید آن ضمانتی وجود ندارد.

 الماس‌ها از کربن‌ها به وجود می‌آیند و پیوست کربن سیاه رنگ به سنگ کیمبرلیت در زیر خاک‌‌ها در طولانی ‌مدت آن سنگ قیمتی را به وجود می‌آورد.