زاگرس دیگر یخچال برفی ندارد / جایی که مردمانش 6 ماه سال را محبوسند

عرفان مردانی: با لبخندی در چادر سیاهش نشسته و در میانه گفت‌وگو با لرزی در صدا و اشک می گوید: «شش ماه از سال را در اینجا محبوسیم، فرزندانم را به دلیل نداشتن حتی یک قرص آسپرین از دست دادم و شرایط خوبی نداریم. نه راهی که بشود از آن در شرایط سخت زمستان عبور کرد و نه امکانات آموزشی برای بچه‌ها و نه...»

حتی به حادثه‌ای اشاره می‌کند که پس از سقوط هواپیمای برخی مسئولان کسی جرات نکرد برای نجات آنها به این منطقه بیایند. یکی از اهالی می‌گوید اینجا منطقه‌ای است که در زمستان‌ها حتی اگر انسانی جانش را از دست دهد برای بردن جسدش هم کسی نمی‌تواند به اینجا بیاید.

به گزارش «اقتصادنیوز»، این‌ها تنها بخشی از روایتی‌ست از مبدا اصلی رودخانه زاینده رود که این روزهایش با گذشته بسیار متفاوت شده است.

زاگرسی که همچنان می‌خندد
زاگرس می‌خندد هنوز. انگار همه دریافت‌های بشری از یک موضع کوهستانی در آن جمع شده، هم نازک است و چنان بر بالین این سرزمین می‌طراود که انگار زندگی از آنجا آغاز می‌شود، هم سخت است و بی‌رحم که مردمان آن سرزمین را هردم و به طریقی به محاق می‌طلبد. یخچال‌های زاگرس از جذابیت ‌های ویژه این سرزمین است و 15 سالی می‌شود که همه را در حسرت گذاشته است؛ تا جاییکه این یخچال‌ها از نظر بسیاری منبع زایش آب بوده اما دیگر مانند گذشته نیست. گویی زاگرس خالی از یخچال‌های برفی مانده است.

روستایی که «سر آقا سید» نام دارد، آخرین موضع جغرافیایی در غرب استان چهارمحال و بختیاری است و در مرز این استان با لرستان قرار دارد. روستای «سرآقا سید» و روستاهای دیگر پس از هم به مانند رشته‌ای تا روستای کوهرنگ ادامه دارند و البته عمده این‌ها روزگاری کوچ نشینانی بودند که شش ماه سرد سال را در خوزستان سپری می‌کردند.

بنابر توصیه‌ها و شاید اندکی ساده زیستی، عشایر این منطقه به ساکنان همیشگی و نه موقت زاگرس تبدیل شدند. یکی از اهالی این روستا که به سختی فارسی سخن می‌گوید، با گویش لری همان منطقه پشت سر هم از مشکلاتش گلایه می‌کند. چادر سیاه بختیاری‌اش نماد ساده زیستی و مهمان‌نوازی این قوم زاگرس‌نشین است.

ارتفاعات برف‌گیر زاگرس که سلسله وار در هم پیچیده، با آفتابی تند و انعکاس آن بر برف، چهره دیگر زرد کوه را نمایان می‌سازد. آنجا که از دل کوه و از جای جای این رشته کوه، آبی روان است، مهربانی طبیعتی نمایان است که 11 درصد از آب ایران را تولید می‌کند.

دشت کوهرنگ
حدود 15 کیلومتر بعد از روستای « آقا سید علی» دشتی وجود دارد که به گفته بسیاری از طبیعت‌گران منطقه‌ای بی‌نظیر در بین مناطق مختلف ایران است. نهرهای نازکی که زاگرس زاییده، تا سد تونل اول زاینده رود به رقص حرکت می‌کنند و چهره‌ای از خود برجای می‌گذارند که تنها تعبیر مثلش، زندگی است. ویژگی دیگر این دشت پر آب، شکافتن کوهی است که به شیخ‌بهایی منتسب می‌کنند. همچنان پس از حدود 200 سال این سوال بی‌پاسخ مانده که، شیخ‌بهایی با داشتن تخصص قنات، چگونه و برای چه، روی به شکافتن دل کوه زاگرس آورده است؟ این سوالیست که اهالی این منطقه هم برای آن پاسخی ندارند.

به هر روی این دسته از نهرها توسط تونل اول زاینده‌رود و در روستای کوهرنگ متجمع می‌شوند و در قالب رودی که هنوز زاینده‌رود نشده به حرکت خود ادمه می‌دهد.

چنان که اهالی این منطقه علاقه‌ای به خواندن این رود به نام زاینده رود ندارند، شاید به این دلیل نامی به خود نگرفته که اهالی آنجا به شدت بر بهره‌بردار بودن اصفهان تاکید می‌کنند و اصفهان را همسایه خوبی برای خود نمی‌دانند و چون نام زاینده رود با اصفهان گره خورده از این جهت علاقه‌ای به گفتن نام زاینده رود بر این مجموعه نهرها ندارند.

چشمه‌هایی که مادرانه آب می‌دهند
«حضرات خش‌آویدین». جمله‌ای ست که اهالی اینجا بر در ورودی روستای کوهرنگ نوشته‌اند. روستایی که بیش از زیبایی‌های بکر طبیعی در آن محرومیت جلب توجه می‌کند. آبی پر فشار از تونل اول کوهرنگ در این روستا روان است. سرمای زیاد و مجاورتش با چشمه‌های دیمه که آبش زبانزد است، از خصوصیات این منطقه به شمار می‌رود.این آب پرفشار جلوتر از کوهرنگ و به همراه رود تازه آغاز شده، به چشمه دیمه می‌رسد. جان می‌دهد و دعوت به همراهی می‌کند. چنان زلالند که گویی هر انسانی می‌تواند به خوبی اصل خود را در آن بیابد. جستجویی است در آیینه. پندارها در آن سر می‌یابند و دوباره حرکت می‌کند. این‌بار با رود از پیش آغاز شده یکی می‌شود و به روستاها و سکونت‌گاه‌های بسیاری سامان می‌دهد. به گفته ساکنان آن مناطق این آب دلیل بر زندگی‌شان است و جز این دلیلی نیست که در این مناطق بمانند.

در عین حال آنچه بیشتر از همه، چشم نواز به نظر می‌رسد حرکت است در ذات رود. با سخاوت می‌رود به سدی می‌رسد که ساخته دست بشری است. سد زاینده رود در شهر چادگان و در استان اصفهان واقع شده است. این روایتی‌ست از مبدا اصلی رودخانه زاینده رود که این روزهایش با گذشته بسیار متفاوت شده است.

گزارش‌های میدانی دیگر «اقتصادنیوز» از «سرچشمه‌های زردکوه» در روزهای آینده منتشر خواهد شد.