چرا مردم به صندوق های قرض الحسنه غیررسمی اعتماد دارند؟
امیرحسین لواسانی: صندوقهای کوچک خانوادگی یا بهتر بگوییم صندوق های قرض الحسنه مردمی با یکی کردن پول اعضای خود وامی بدون کارمزد و بهره با بازپرداخت ماهها به تعداد اعضا نیاز یکدیگر را رفع میکنند.
اینگونه صندوقها در حجم و شکل بزرگتر زیرمجموعه مساجد و حسینیهها نیز شکل میگیرد اما نباید فراموش کرد که در بازار تهران از این گونه صندوقها کم نیست و سالیان درازی به پشتوانه بازاریان به خصوص حاجیان بازار به کار خود ادامه میدهند.
این گونه صندوقها هیچ مجوز و نظارتی را از سوی مرجعی همچون بانک مرکزی احساس نمیکند و مردمی که با این صندوقها سروکار دارند هیچگاه به دنبال نظارت بانک مرکزی و مجوز خاصی نیستند.
فردی 25 ساله که به یکی از صندوقهای مساجد شرق تهران مراجعه کرده بود به اقتصادنیوز، گفت:برای دریافت وام به مبلغ 500 هزار تومان به این صندوق مراجعه کردهام.
او در پاسخ به این سوال که چرا به بانک یا سیستم بانکی مراجعه نکرده است، بیان کرد: بانک مبالغ ریز وام نمیدهد و برای دریافت وام بانکی باید بسیار در انتظار بود که این موضوع باعث میشود فرصت استفاده از وام دریافتی از بین رود.
این جوان ادامه داد: برای دریافت وام بانکی نیاز به گذراندن مراحل بسیاری است اما صندوق مسجد با آوردن تنها یک چک وام را در اختیار قرار میدهد و تنها 4درصد کارمزد از مبلغ وام کم میکند که این در حالی است که 10 ماه میتوان وام را تسویه کرد.
یک خانم میانسال درباره صندوقهای خانوادگی هم معتقد است: اگر بخواهم ماهیانه مبلغی را پسانداز کنم، این کار را به درستی انجام نمیدهم اما با عضویت در صندوق مجبور هستم مبلغی را ماهیانه پرداخت کنم تا پساندازی برای مواقع ضروری باشد.
صندوقهای خانوادگی و مساجد با پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات از این روند حرکتی عقب نماندهاند و برای جابجایی پول همچون واریز ماهیانه پول و وام از سوی صندوق به اعضا از سیستمهای اینترنت بانک، کارت به کارت و دستگاههای POS استفاده میشود که این امکانات از سوی اعضا بسیار قابل قبول است اما همیشه استثناهایی وجود دارد.
در این رابطه خانمی 20 ساله می گوید: با استفاده از سیستمهای به روز بانکی باید کارمزد پرداخت شود، در شرایطی که در ماه افراد یک فامیل چندین بار همدیگر را میبیند خیلی سخت است که در سال 6 هزار تومان به سیستم بانکی که مشکلات مالی آنها را به راحتی رفع نمیکند پرداخت کرد.
اما تمام این مسائل در حالی مطرح میشود که سیستم بانکی کشور هر از چند گاهی آمار و تعداد موسسات مالی که در دل آنها صندوقهای کوچک وجود دارد را اعلام میکند و تاکید دارد باید با این گونه موسسات برخورد شود یا آنها در زیرمجموعه سیستم بانکی قرار گیر در این رابطه یک کارشناس پولی و بانکی گفت: حدود دخالت بانک مرکزی در سطح مجوزهای ابلاغی آن همراه با میزانی ریسک است و نمیتواند دخالتی به موسسات بدون مجوز داشته باشد.
در راستا یک کارشناس پولی و بانکی در گفتوگو با اقتصادنیوز، اظهار کرد: صندوقهای خانگی و صندوقهای مساجد نیازی به دریافت مجوز ندارند و هیچگاه مسوولان این صندوقها و مردم تمایلی به دریافت مجوز نداشتهاند و بانک مرکزی نیز نباید به دنبال اعطای مجوز به آنها باشد.
کاظم دوست حسینی با تاکید بر این که اعطلای مجوز به اینگونه صندوقها شدنی نیست، گفت: صندوقهای خانوادگی و مساجد مجوز بگیرند که چه شود و دریافت مجوز چه نفعی برای آنها دارد.
این کارشناس پولی و بانکی ادامه داد: به طور کلی تعریفی برای موسسات بانکی مبنی بر واسطهگری میان دارنده پول و نیازمند آن وجود دارد که موسسات خانوادگی به هرشکلی از قبل افراد دارنده و نیازمند پول را دارد از این رو به شخصه معتقدم بانک مرکزی و افراد نباید به دنبال مواردی همچون مجوز باشند.
دوست حسینی با بیان این که در تمام دنیا تنها مجوز بانک مرکزی میلیونها ارزش دارد، افزود:مجوز بانک مرکزی در راستای فعالیت گسترده پولی و بانکی صادر میشود، از این رو زمانی که موسسات داخلی همچون صندوقهای خانوادگی و مساجد نیازی به فعالیت گسترده و تبلیغات ندارند نباید نیازی به مجوز داشته باشند.
او با اشاره به این که بانک مرکزی ابزار و قدرت نظارت را دارد، خاطرنشان کرد: برخی از منابع پولی در سیستم بانکی گردش نمیکند و این سهم بسیار کم در منابع غیررسمی که مجوز ندارند گردش میکند، از این رو بانک مرکزی میتواند با ایجاد فضای رقابتی در راستای ایجاد صرف بیشتر برای مردم سرمایه از سیستم غیر رسمی و غیر مجاز خارج شود.
این کارشناس پولی و بانکی گفت: اخیرا بانک مرکزی یک بانک و چند موسسه که مجوز دارند و از پول بسیار زیادی استفاده کرده و بهرههای بالایی دریافت میکنند را برخوردهایی داشته که بانک مرکزی باید نظارت خود را افزایش دهد.
او در پایان تاکید کرد: همه موسسات مالی و اعتباری باید به شبکه شتاب بپیوندند زیرا شبکه شتاب نوعی مانیتورینگ است.