درخواست فعالان اقتصادی برای تعیین نقشه راه ترابری کشور

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روابط عمومی اتاق تهران، نوزدهمین نشست کمیسیون حمل و نقل در حالی برگزار شد که "محسن پورسید آقایی" مدیرعامل شرکت راه آهن میهمان آن بود. این نشست  به بررسی وضعیت فعلی صنعت حمل و نقل ریلی و نیز بررسی راه های توسعه این صنعت اختصاص یافت. "مسعود خوانساری" رییس کمیسیون حمل ونقل و ارتباطات اتاق تهران که آغاز گر این نشست بود با اشاره به توسعه معادن و صنایع معدنی در کشور، افزایش سرمایه گذاری در صنعت حمل و نقل ریلی را به عنوان یکی از ضرورت ها برشمرد و گفت:« خوشبختانه در دولت یازدهم به حوزه حمل و نقل ریلی توجه ویژه ای صورت گرفته است و بخش خصوصی نیز آمادگی دارد که در این زمینه سرمایه گذاری کند.» خوانساری همچنین به حضور هیات اماراتی در تهران اشاره کرد و گفت:«این هیات نیز نسبت به سرمایه گذاری در صنعت حمل و نقل ریلی اعلام آمادگی کردند. رییس کمیسیون حمل نقل اتاق تهران، به همین سخنان بسنده کرد تا مدیرعامل شرکت راه آهن از عملکرد چند ماهه خود در این بخش گزارشی ارائه کند.

افزایش سرعت سیر واگن ها
آقایی با اشاره به نخستین نشست خود با اعضای کمیسیون حمل و نقل اتاق تهران که با روزهای آغازین مدیریت اش در شرکت راه آهن مصادف بود، گفت:«درجلسه پیشین با فعالان اقتصادی، بخشی از مشکلات مطرح شد و ما سعی کرده ایم که در 9 ماه گذشته بخش مهمی از این مشکلات برطرف شود و کارایی حمل و نقل ریلی و نیز بهره وری سرمایه گذاری ها در این بخش افزایش یابد.» او گفت:« اکنون اختلافی اساسی میان مزایای حمل و نقل جاده ای و حمل و نقل ریلی وجود دارد و آن این است که فعالان حمل و نقل جاده ای هزینه ای بابت استفاده از جاده پرداخت نمی کنند اما در حمل و نقل ریلی انتظار این است که این بخش از محل درآمدهای حمل بار اداره شود و شرکت راه آهن، هزینه های توسعه زیرساخت را از شرکت ها دریافت کند.» آقایی ادامه داد:«دولت به تازگی لایحه ای را به مجلس ارائه کرده است که بخشی ازمنابع حاصل ازصرفه جویی سوخت به راه آهن بازگردد.» اوافزود:«اخیرا نشست هایی با مسئولان وزارت نفت داشته ایم که شرکت راه آهن بخش ازمنابع حاصل از صرفه جویی سوخت را دریافت کند. دراین صورت دست راه آهن برای اعمال تخفیف در حق دسترسی خطوط باز می شود و تفاوت قیمت میان حمل و نقل ریلی و جاده ای کاهش می یابد.» او ادامه داد:«ما قصد داریم قیمت های حمل و نقل ریلی را متناسب با حمل و نقل جاده ای اصلاح کنیم. پیش ازاین نیزالبته برای رقابت با بخش جاده ای تا حدودی در قیمت گذاری تخفیف قائل می شدیم.» او با اشاره به وضعیت سرمایه گذاری در بخش ریلی گفت:«ما در پی آن هستیم که بهره وری سرمایه گذاری بخش خصوصی در بخش ریلی افزایش پیدا کند. به این منظور سرعت سیر واگن ها افزایش یافته است. یعنی اگر در گذشته، سرعت سیر واگن ها زیر100 کیلومتر در روز بود، اکنون در برخی مسیرها به بیش از300 کیلومتر افزایش یافته است. همچنین سرعت سیر در ترانزیت به450 کیلومتر در روز رسیده است. او افزود:«عملکرد راه آهن سبب شده است که میزان بهره وری و سودآوری افزایش پیدا کند. » آقایی همچنین به راه اندازی ترمینال سوخت در مراغه اشاره کرد و گفت:« با راه اندازی این ترمینال، ترانزیت سوخت از اردبیل به بندرامام به این شکل صورت می گیرد که محموله سوخت در مراغه تخلیه می شود و از مراغه با واگن به سوی بندر امام حمل می شود.» او گفت:«ظرف دو هفته گذشته، سه قطار حمل سوخت از این مسیر تردد کرده است.» او همچنین در ارتباط با حمل گندم از بنادر کشور گفت که که ظرف 70روز گذشته به اندازه کل سال قبل در مسیرهای ریلی گندم حمل شده است و کرایه حمل نیز مطابق کرایه حمل از طریق جاده دریافت نشده است. او ادامه داد:«شرکت بازرگانی دولتی را قانع کردیم که با شرکتهای حمل ونقل ریلی اقدام به حمل کالا خود کنند.»

رفع کمبود واگن های صادراتی
او در مورد مشکلات فعالان اقتصادی ایران برای تامین واگن از ترکمنستان و کشورهایCIS گفت:« به دلیل بازار سیاهی که برای تامین واگن های صادراتی از ترکمنستان پدید آمد، مقرر شد، فعالان اققتصادی در صورت نیاز به واگن به شرکت راه آهن اعلام کنند تا واگن های مورد نیاز آنها را از محل واگن های اضافه ای که وارد کردیم، تامین کنیم. بر این اساس مشکل کمبود واگن های صادراتی برطرف شده است و این ما هستیم که اکنون به دنبال صادرکننده هستیم.» او در بخش دیگر از سخنانش گفت:« برنامه این است که هر سال در بخش ریلی 20 درصد رشد عملکرد ایجاد شود و حجم حمل بار در این بخش از 33 میلیون تن در حال حاضر، به 123 میلیون تن در سال 1400 برسد.»

تعامل شرکت راه آهن با بخش خصوصی
در ادامه این نشست، خوانساری، یکی از دلایل موفقیت شرکت راه آهن در6 ماه گذشته را تعامل متولیات دولتی حمل و نقل ریلی با بخش خصوصی دانست وگفت:«یکی دیگر ازعوامل موفقیت را باید درعملکرد مدیرانی دانست که در8 سال گذشته تجربه فعالیت دربخش خصوصی را کسب کرده اند واکنون سکان مدیریت این بخش در دولت را دردست دارند.»

ضرورت ترسیم نقشه راه برای ترابری کشور
درادامه "مسعود دانشمند" عضو کمیسیون حمل ونقل اتاق تهران با اشاره به سخنان آقایی گفت:« مدیر عامل شرکت راه آهن از رقابت ریل و جاده سخن گفت اما اگر نقشه راهی برای ترابری کشور، ترسیم شود که تکلیف هر بخش مشخص باشد، بهتر است.» او افزود:«وزن محموله هایی که در کشور جابه جا می شود به 500 میلیون تن در سال می رسد. این حجم جابه جایی در شرایطی صورت می گیرد که اقتصاد دچار تورم است . در واقع اگر این شرایط برطرف شود، روی میزان حمل بار اثر می گذارد و چنانچه اتکایمان صرفا به حمل و نقل جاده ای باشد با مشکل مواجه می شویم.» دانشمند همچنین با اشاره به افزایش نرخ حامل های انرژی متناسب با قیمت فوب خلیج فارس به این نکته اشاره کرد که با افزایش قیمت حامل ها، قیمت حمل و نقل جاده ای نیز افزایش می یابد و برای کاهش آثار آن باید به سمت و سوی استفاده بهینه از جاده و راه حرکت کنیم.» او ادامه داد:« از آنجا که استفاده از ریل برای مسیرهای طولانی و جاده برای مسیرهای کوتاه مورد استفاده قرارمی گیرد محوراصلی جابجایی ها باید مسیر های ریلی باشد.»او بار دیگر نسبت به تدوین نقشه راه برای ترابری کشورتاکید کرد وگفت:«با تدوین این نقشه این ضرورت بیش ازپیش احساس خواهد شد که دولت در بخش ریلی سرمایه گذاری کند.»

نگاه مسئولان راه آهن به بخش خصوصی تغییر کند
"قناویزی" یکی دیگر از فعالان صنعت حمل و نقل نیز گفت:«ضرورت دارد که شرکت راه آهن در کنارمسایل سخت افزاری به مسایل نرم افزاری نیز توجه نشان دهد.» اوافزود:«مشکلاتی که اکنون در بخش حمل و نقل ریلی مشاهده می شود، بیشتر متاثر از مسایل فرهنگی است و لازم است نگاه مسولان به بخش خصوصی تغییر کند.» این فعال اقتصادی، با اشاره به اینکه حمل و نقل ریلی نقش برجسته ای در اعتلای اقتصاد داراست، گفت:«در حال حاضر بحث صادرات قیر به ترکیه مطرح است، اما ناوگان متناسب با این نوع صادرات را در اختیار نداریم و باید ناوگان ترکیه را مورد استفاده قرار دهیم. درحالی که می توانستیم از ناوگان ریلی خودمان استفاده کنیم.»

کمک به تولید ملی
"علی شمس اردکانی" با اشاره به جایگاه حمل و نقل در میان فعالیت های اقتصادی کشور، گفت:« کمک به توسعه حمل و نقل، کمک متناظری است به تولید ملی.» او همچنین گفت که اگر امروز بیکاری دانش آموختگان یکی ازدغدغه های جدی است، هر گامی که در مسیر توسعه صنعت حمل و نقل برداشته شود، به کارآفرینی در زمینه حمل و نقل کمک می کند. شمس اردکانی، ادامه داد:« مشکلات موجود در عرصه حمل و نقل یک شبه ایجاد نشده است که انتظار رفع آنها در کوتاه مدت وجود داشته باشد. همچنین برای تداوم گام های موثری که در این مسیر برداشته شده است باید برای تزریق سرمایه در این بخش همدلی کرد.» او افزود:«لازم است، نقشه راهی ترسیم شود که نحوه سرمایه گذاری در این بخش را مشخص کند. وظیفه ما دراتاق نیز این است که ایجاد هلدینگ هایی برای سرمایه گذاری در بخش ریلی را وجه همت خود قرار دهیم.» پیشنهاد شمس اردکانی این بود که کمیته هایی برای جذب سرمایه گذاری در این بخش تشکیل شود.

سرنوشت طرح جامع حمل و نقل
"بابایی" که به نمایندگی از انجمن حمل و نقل ریلی در این نشست حضور یافته بود، گفت:« تحولاتی که در 7،8 ماه گذشته در بخش حمل و نقل ریلی رخ داده است، برای بخش خصوصی امید آفرین بوده است.»او گفت:«نباید فراموش کرد که بخشی از مشکلات موجود در این حوزه فرابخشی است و منشا بسیاری از این مشکلات، نبود طرح جامع حمل و نقل در کشور است.» او خطاب به مدیرعامل شرکت راه آهن از سرنوشت طرح جامع حمل ونقل پرسید.

"علی عیقرلو" نیز از روند اتصال راه آهن شمال به کشور آذربایجان و نیز آخرین وضعیت اتصال راه آهن شلمچه به بصره را جویا شد.

او سپس در مورد ترانزیت سوخت از مراغه به بندرعباس گفت:« هنگامی که واگن به بندرعباس می رسد، مشکلات آغاز می شود؛ چرا که سوخت موجود در واگن ها به وسیله پمپ تخلیه می شود و این تخلیه همراه با آلودگی است. برای رفع این مشکل باید محوطه ای ساخته شود که واگن ها تا خط ساحلی پیش برود.» رحیمی یکی دیگراز فعالان اقتصادی نیز با اشاره به رفع تحریم ها و افزایش تقاضا برای حمل کالاها به کشورهای CISاین پرسش را مطرح کرد که آیا شرکت راه آهن، تدابیر لازم را برای تامین واگن های مخصوص و مورد نیاز حمل این کالاها اندیشیده شده است؟
در این نشست همچنین درخواست شد که مشکل برگشت کانتینرهای خالی به کشور که از طریق ریل جهت حمل کالاهای ترانزیتی به کشورهای cis حمل می شود، برطرف شود. به گفته برخی از حاضران این نشست، در حال حاضر برای برگشت هر کانتینر خالی، 2000 دلار مطالبه می شود.


شرکت راه آهن تعطیل بود
پس ازآنکه فعالان اقتصادی دیدگاه های خود را مطرح کردند، آقایی به بیان برخی توضیحات پرداخت وگفت:«بیشتر مشکلات راه آهن ازعدم کارایی در گذشته پدیده آمده است. سازمانی که هراقدامی در سازمانی که مدتی تعطیل بوده، منجر به حل بخشی از مشکلات می شود.»
او افزود:« ما قصد نداریم با حمل و نقل جاده ای به رقابت بپردازیم ، اما رفتار تعرفه ای راه آهن باید اصلاح شود.» او در مورد درخواست برخی فعالان اقتصادی، مبنی بر ترسیم نقشه راه گفت:« کارگروهی در ستاد هدفمندی یارانه ها تشکیل شد که در بخش حمل و نقل، جلسات متعددی برگزار کرد. در این جلسات سناریوهایی مورد بررسی قرار گرفت، برای مثال این سناریو که اگر رشد اقتصادی، به 2 درصد یعنی پایین ترین حد مورد انتظار برسد، سالی 5/0 درصد رشد کند و در سال هشتم در کانال 4 درصد، ثابت باقی بماند، اثرات این رشد بر رشد حمل و نقل مورد بررسی قرار گرفت. به این ترتیب در پایین ترین حد مورد انتظار، در طول این 8 سال،250 میلیون تن بار به حجم بار کشور افزوده می شود که از این افزایش، بیشترین سهم به حمل و نقل ریلی اختصاص می یابد و انتظار می رود افزایش حجم باراز 33 میلیون تن به 123 میلیون تن برسد.»
او ادامه داد:در 8 سال آینده، رشد بهره گیری حمل و نقل جاده ای به صورت ملایم پیش می رود اما رشد حجم بار در حوزه حمل و نقل ریلی جهشی است و این بخش قادر به تامین نیازها خواهد بود.» او ادامه داد:«اگررشد اقتصادی بیش از این مقدار باشد، راه آهن توان پاسخگویی نخواهد داشت و بخش قابل توجهی از محموله ها به بخش جاده منتقل خواهد شد. بنابراین بحث رقابت با جاده مطرح نیست. »

آقایی افزود:«درنقشه راهی که ترسیم شده است، قرار است، مسیرهای انتقال بار ازبنادر به مرکز کشور باشد. به همین منظور درمنطقه آپرین سرمایه گذاری صورت می گیرد وعملیات اجرایی آن نیز به زودی آغاز می شود. یعنی بار از طریق حمل و نقل ریلی از بنادر جنوبی به منطقه آپرین در تهران منتقل می شود و از این منطقه به مناطق اطراف تقسیم بار صورت می گیرد.» مدیرعامل شرکت راه آهن گفت:« درنظر داریم، شبیه این ایده را در یزد واصفهان نیز پیاده کنیم و به دنبال جذب سرمایه ازبخش خصوصی هستیم.» او درمورد طرح جامع حمل ونقل نیز اعلام کرد که این طرح ظرف6 ماه آینده تدوین و برای تصویب آماده می شود.
آقایی درخصوص صادرات به ترکیه از طریق حمل ونقل ریلی نیز گفت:«میان ایران و ترکیه روابط تجاری دیرینه ای وجود دارد و اگر واگن مخصوصی نیاز است، می توانیم این واگن ها را از ترکیه تامین کنیم.»

مدیرعامل شرکت راه آهن ادامه داد:«در مورد جذب سرمایه نیز این اصل را پذیرفته ایم که سرمایه گذاری باید سوداور باشد و البته نرخ بازگشت سرمایه در طرح های سرمایه ای متفاوت از طرح های مصرفی است. با پذیرفتن این پیش فرض، پیش بینی می کنیم که سرمایه گذاری در این بخش سودآور باشد.» او درباره امکانات مالی که شرکت راه آهن می تواند در اختیار فعالان اقتصادی قرار دهد گفت:«مکانیزم نخست با استفاده از وجوه اداره شده است به این ترتیب که از محل سرمایه ای که در بانک ها ذخیره می کنیم، وام هایی را با هزینه مالی کمتر در اختیار شرکت ها قرار می دهیم. » او ادامه داد:« اما با توجه به وضعیت بانک ها، ممکن است وجوه اداره شده، کفایت نکند . در این صورت، حق دسترسی واگن ها در خطوط را کاهش می دهیم تا شرکت ها بتوانند از محل این تخفیف، منابع مورد نیاز خود را تامین کنند.»او افزود:«پیشنهاد دیگری نیز در ستاد هدفمندسازی یارانه ها مطرح شد که کسانی که در زمینه خرید واگن سرمایه گذاری کنند، 30 درصد از هزینه هر واگن از محل ستاد هدفمندی به صورت کمک بلاعوض از سوی دولت به سرمایه گذاران پرداخت شود که البته این مکانیزم به دلیل محدودیت های بودجه ای ممکن است تحقق نیابد.»

او گفت:«از طرفی، این آمادگی وجود دارد که از محل صندوق توسعه ملی تا یک میلیارد دلار در بخش ریلی سرمایه گذاری صورت گیرد. هر بانکی که عاملیت صندوق توسعه ملی داراست در صورت درخواست فعالان اقتصادی، برای سرمایه گذاری در صنعت ریلی،منابعی را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد.» آقایی به سایر راه های تامین سرمایه نیز اشاره کرد و گفت:« در جلسه ای که به طور مشترک با مسئولان سازمان بورس برگزار شد، ابزار های مالی خوبی معرفی شد که آسان تر از روش هایی که بانک ها تسهیلات پرداخت می کنند، می توان به تامین مالی پرداخت.» آقایی در مورد اتصال راه اهن شمال به آستارا گفت که اتصال این مسیر در دست اقدام است. مدیرعامل شرکت راه آهن ادامه داد:« اتصال راه آهن رشت به آستارا از پروژه های اولویت دار است و در مذاکراتی که با روسیه صورت گرفته است، احتمال دارد از محل تهاتر نفت برای این پروژه فاینانس گشوده شود.» او افزود:« اکنون که اوکراین دچار مشکلات شده است،فرصتی ایجاد شده است که شرکت ها بین المللی حمل و نقل ریلی در ایران،محموله ها را از ایران انتقال دهند.»

در پایان این نشست مقرر شد که راه آهن جمهوری اسلامی ایران اقدامات و تسهیلات برقرار شده اخیر پیرامون جذب بیشتر حمل کالا از طریق ریل را کتبا به اتاق تهران اعلام تا اطلاع رسانی لازم به عمل آید. همچنین مقرر شد که راه آهن جمهوری اسلامی ایران ضمن برگزاری نشست با انجمن شرکتهای حمل و نقل بین المللی ایران با اتخاذ راهکار لازم مشکل برگشت کانتینرهای خالی از کشورهای cis به کشور را مرتفع کند.