3هزار خودرویی که با امضای طلایی واگذار شد
اگرچه مهرداد بذرپاش، مدیر عامل سابق سایپا و عضو هئیت رییسه مجلس شورای اسلامی در گفتوگویی که پیشتر با هفته نامه تجارت فردا انجام داده بود گفته بود، اولین پلت فرم اختصاصی خانواده سایپا خودروی مینیاتور سابق یا تیبای کنونی بوده است که سایپا میتواند ادعا کند این خودرو اولین برند اختصاصی این شرکت و تولید ملی بوده است اما در گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودروسازی که امروز در صحن علنی مجلس قرائت شد، عنوان شده که خودرو تیبا دو هزار دلار نیاز ارزی داشته که این مبالغ با ادعای خودکفایی این محصول در تعارض است. با این حساب بذرپاش در گفت و گوی خود در همین رابطه میگوید: در زمان تولید خودروی تیبا، اگر دولت از من حمایت نمیکرد در تولید این خودرو موفق نمیشدیم.
از طرفی نادرقاضی پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس خرداد ماه بود که در گفتوگویی با خانه ملت بیان کرده بود: دولت قبل با سوء مدیریت تولید خودرو را به ورطه نابودی کشاند و سوء مدیریت دولت های نهم و دهم در زمینه صنعت خودرو یکی از خیانت های دولت به تولید بود که باعث شد بازار این کالا به شدت متشنج شود.
امروز نیز در صحن علنی مجلس با قرائت گزارش تحقیقوتفحص از صنعت خودروسازی در کشور چه مردمی که از رادیو صحن علنی مجلس و عملکرد نمایندگان خود را زیر نظر داشتند و چه افرادی که در پشت مانیتورهای خود مجلس را رصد میکردند با حجم قابل توجهی از تخلفات روبرو شدند.
گزارش تحقیق و تفحص
با درخواست تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح تحقیق و تفحص از عملکرد صنایع خودروسازی کشور در آبان ماه سال 1391 تهیه و در ششم اسفند ماه سال گذشته نمایندگان مجلس تصویب شد. حال که این گزارش بعد از 20 بار ویرایش نهایی و در صحن خوانده شده، اشاره دارد صنعت خودرو کشور با گردش مالى سالانه حدود 20 هزار میلیارد تومان و ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم یرای حدود 500 هزار نفر، یکى از کانونهاى توجه سیاستگذاران کشور است. به ادعای گردآورندگان این گزارش 540 صفحهای و افرادی که دست اندرکار جمعآوری این گزارش بودهاند 11 هزار و 880 ساعت فعالیت کارشناسی برای جمعآوری این گزارش شده است.
گزارشی که در آن پرده از رانتبازیهای مدیران دولتهای گذشته بر میدارد. برای نمونه در بخشی از این گزارش آمده است : در بررسی اسناد و مدارک فروش مشخص شد شرکت ایرانخودرو تخفیفهایی خارج از اصول و ضوابط به صورت فروش دستوری به برخی اشخاص اعطا کرده است. به عنوان نمونه هیات مدیره این شرکت در جلسه 163خود مصوب کرد به منظور تحقق دستور وزیر صنایع و معادن وقت (سال 1387) تعداد 3650 دستگاه خودرو به شرح ذیل با تخفیف ویژه در اختیار افراد معرفی شده قرار دهد:
1. 50 دستگاه خودرو با 80 درصد تخفیف
2. 200 دستگاه خودرو با 50 درصد تخفیف
3. 400 دستگاه خودرو با 30 درصد تخفیف
4. 1000 دستگاه خودرو با10 درصد تخفیف
5. 2000 دستگاه خودرو تمام قسط و بدون سود تسهیلات
در گزارشی که توسط کمیسیون صنایع و معادن مجلس تهیه شده، آمده است، فقدان واحدهای نظارتی و حسابرسی داخلی اثر بخش در شرکتهای ایران خودرو و سایپا موجب :1. عدم شفافیت و بیانضباطی در سطوح مختلف 2. عدم استفاده بهینه از منابع 3. پیدایش سوء جریان مالی و اقتصادی در چرخه مالی و عملیاتی شده است.
علی علیلو، سید عنایتاله هاشمی، ابوالقاسم جراره، الله وردی دهقانی، محمد بیاتیان، محمدرضا خانمحمدی، حسین فتاحی، ضرغام صادقی، شریف حسینی، غلام محمد زارعی، رمضانعلی سبحانیفرد، الیاس طاهری، بهروز نعمتی، مؤید حسینیصدر و مجید منصوری، از اعضای هئیت تحقیق و تفحص بودهاند.
در این گزارش طولانی به عدم مدیریت صحیح در دولتهای گذشته پرداخته و ذکر شده این عدم مدیریت صحیح باعث وابسته شدن کشور به خارج از کشور شده و از طرفی نبودن مدیران کارآمد باعث شده است زنجیره تامین محصولات از طریق شبکههای شرکتی تو در تو و پیچیده که به نحو ماهرانهای به هم تنیده شدهاند افزایش شدید قیمت قطعات را به همراه داشته و به طور طبیعی قیمت تمام شده محصولات تولیدی شرکت را به صورت فزاینده افزایش داده است.
در ادامه دو جدول برای بررسی گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو سازی در این گزارش قرار گرفته است. جدول اول مربوط به محورهای تحقیق و تفحص است و جدول دوم مهمترین و تعجب برانگیز ترین نکاتی است که در این گزارش آمده است.
*جدول اول؛ محورهای تحقیق و تفحص از صنایع خودرو سازی:
ردیف |
محور تفحص |
1 |
بررسی نحوه تعامل شرکتهای خودروسازی با قطعه سازان ( از نظر قیمت، کیفیت و شیوه تنظیم قراردادها و پرداختها ) |
2 |
بررسی عملکرد قانون ارتقاء کیفی تولید خودرو و سایر تولیدات صنعتی داخلی و میزان برنامه ریزی انجام شده جهت بهبود کیفیت خودرو |
3 |
بررسی میزان سرمایه گذاریهای انجام شده در صنعت خودرو در جهت کاهش هزینه، قیمت تمام شده و استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته |
4 |
بررسی میزان هزینههای غیر مرتبط و غیر ضرور |
5 |
بررسی میزان سرمایهگذاریهای بیمورد و خارج از چارچوب مقررات شرکتهای خودرو سازی |
|
*جدول دوم،
مهمترین نکات ذکر شده در گزارش
1 |
شرکت پژو از ابتدای سال 1391 همکاری خود را با ایران قطع کرد و به دنبال آن شرکت ایران خودرو از ناحیه توقف ارسال قطعات متحمل خسارتهای سنگینی شد. |
2 |
با اعمال نفوذ برادر مدیر عامل وقت شرکت سایپا در شرکت زامیاد در سال 1390 قراردادی با فردی ایرانی ساکن کشور چین به عنوان مشاور مدیر عامل با مبلغ 10هزار دلار منعقد شد. نتایج و آثار اقدامات این مشاور غیرقابل دستیابی و بررسی بود.
|
3 |
فردی با مدرک تحصیلی دیپلم طبیعی و بازنشسته شرکت هما در سالهای 1389 و 1390 به عنوان معاون بازرگانی شرکت پارس خودرو مشغول فعالیت بوده است. |
4 |
کارشناس و مدیر وقت صادرات شرکت پارس خودرو به ترتیب با مدارک تحصیلی کاردانی زبان عربی و کارشناسی شیمی به دلیل عدم آشنایی با نحوه تکمیل مدارک تجاری در سالهای 82 تا 85 منجر به زیان شرکت به مبلغ 870 هزار دلار شدهاند. |
5 |
در سالهای 1388 تا 1391 چندین نفر با تحصیلات کمتر از دیپلم به عنوان مشاور مدیر عامل شرکت سایپا مشغول فعالیت بودهاند. |
6 |
مدیران عامل، قائم مقامهای مدیران عامل، معاونان و بسیاری از مدیران میانی هر دو شرکت ریاست یا عضویت هیات مدیره چند شرکت مهم زیر مجموعه را نیز بر عهده دارند. |
7 |
تصدی چند پست و عضویت مدیران ارشد شرکتهای خودروساز در هیات مدیره شرکتهای زیر مجموعه به صورت عرف درآمده است. |
8 |
آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران حاکی از واردات حدود 70 هزار دستگاه خودرو و خروج 2.8 میلیارد دلار ارز از کشور بابت واردات خودرو است. |
9 |
شرکتهای خودروساز موظف هستند حداقل سه درصد مبلغ فروش خود را صرف ارائه و گسترش خدمات پس از فروش کنند اما طبق بررسیهای به عمل آمده شرکت ایران خودرو 232 میلیارد ریال کمتر از میزان مصوب به این موضوع اختصاص داده است. |
10 |
ارزش تقریبی محصولات کف شرکت ایران خودرو بالغ بر هزار و 800 میلیارد تومان بوده که ناشی از عدم استفاده صحیح از امکانات و تجهیزات و منابع یا ناهماهنگی در تامین قطعات است. |
11 |
هیأت مدیره شرکت ایران خودرو در سال 1387 نیز مصوبهای پیرامون ارایه مجوز تخفیف به افراد معرفی شده از سوی وزیر صنایع و معادن وقت داشته است. |
12 |
برابر تصمیمات متخذه در مصوبهای مجوز تخفیف به افراد معرفی شده از سوی وزیر صنایع و معادن مقرر میشود تا سقف 300 میلیون تومان در اختیار مدیر عامل شرکت ایران خودرو قرار داده شود. |
13 |
حداقل 44 نمایندگی فاقد هرگونه تضمین نزد شرکت بوده که در موارد وصول مطالبات معوق از آنها را با مشکل مواجه کرده است. از برخی از نمایندگیها بهطور نسبی وثیقه ملکی دریافت شده است، اما بدهی سنواتی آنها تسویه نشده و به علت نبود نظارت صحیح و مدیریت کارا و اثر بخش بر اقدامات نمایندگیها سوءاستفادههای کلانی از اختیارات به همراه کلاهبرداری از مردم توسط برخی از نمایندگیها مشاهده شد. |
14 |
دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف همه ساله نسبت به برگزاری "مسابقه ملی طراحی ماشین" با هدف تقویت حس خودباوری و بالندگی دانشجویان در طراحی انواع خودرو از جمله خودروهای هیبریدی اقدام میکند که متاسفانه از حمایتهای جدی مالی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بی نصیب بوده است. |
15 |
شرکت ایران خودرو علی رغم هزینهکرد حدود 15 میلیارد تومان، مستنداتی در خصوص آخرین وضعیت پروژه پروژه موتور ملی دیزل ارایه نداده و مدیران مربوطه در نامه رسمی اعلام کرده که این پروژه فاقد مصوبه هیات مدیره بوده است. |
16 |
انگیزه تولید قطعات در داخل کشور به شدت کاهش یافته و گرایش به واردات قطعات بیکیفیت از خارج از کشور توسط "قطعه ساز نماها" و "واردات قطعات بیکیفیت چینی با برچسب ایرانی" افزایش داشته است. |
17 |
در سال 1392 هر دستگاه خودرو پراید بدون کیسه هوا و با موتور یورو 2 مبلغ 1600 دلار و هر دستگاه خودرو تیبا 2000 دلار نیاز ارزی داشته است. این مبالغ با ادعای خودکفایی این محصول در تعارض است. |
18 |
در سال 2011 ایران به عنوان دوازدهمین تولیدکننده بزرگ جهانی خودرو شناخته شده بود که متاسفانه در سال 2012 با شش پله تنزل در رتبه هجدهم یعنی پایین تر از کشورهای ترکیه و اندونزی قرار گرفت. |
19 |
گروه سایپا در فرآیند خرید سهام بلوک 18 درصدی متعلق به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، مبلغ 17 میلیارد تومان سپرده حضور در معامله که توسط این گروه پرداخت شده بود را از دست داده و به نفع سازمان بورس ضبط شده، که بنابر مستندات ارائه شده (اعم از داوری یا قضایی) توقیف این وجه توسط سازمان بورس فاقد وجاهت بوده است. |
20 |
بررسی مستندات حاکی از آن است که دو خودروساز بزرگ کشور به صورت دولتی و سیاسی مدیریت میشوند و غالب عزل و نصبها در سطوح هیات مدیره و مدیران میانی تحت فشار یا حمایت خاص برخی از مدیران ارشد سیاسی یا حتی برخی تامین کنندگان بزرگ صورت میپذیرد. |
21 |
بررسی اجمالی صورتهای مالی اساسی دو شرکت بزرگ خودروساز ایران خودرو و سایپا حاکی از خروج این شرکتها از مسیر ایفای وظایف اصلی خود (تولیدخودرو) و ایجاد انبوهی از شرکتهای اقماری (به ترتیب در حدود 150 و 90 شرکت) و بعضاً صوری در داخل و خارج از کشور هستند. |
22 |
آنکه در 10 سال اخیر حسابهای بلاتکلیف متعددی در شرکت ایران خودرو وجود داشته و بدون گرفتن ذخیره اقدام به تعدیل در سالهای متمادی کرده موجب تغییر وضعیت از سوددهی به زیان دهی شده است. |
23 |
سود خالص در شرکت ایران خودرو از سال 1381 دارای شیب نزولی و منفی بوده به طوری که در سال مالی 1391 اثر بخشی فعالیتها به زیر نقطه صفر منتقل شده است. |
24 |
شرکت ایران خودرو به منظور تامین منابع مالی از سیستم بانکی کشور، تضامینی بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان به صورت چک یا سفته یا سهام شرکتهای تابعه ارائه کرده است. از این مبلغ، بالغ بر 17.2 هزار میلیارد تومان تضامین وامهای اخذ شده توسط شرکت ایران خودرو، 11.8 هزار میلیارد تومان تضامین وامهای اخذ شده برای شرکتهای تابعه و مبلغ هزار میلیارد تومان تضامین وامهای اخذ شده برای شرکتهای غیر وابسته بوده است. |
25 |
بر اساس گزارشات دریافتی از شرکت ایران خودرو ، عدم تامین قطعات توسط شرکت کروز از 17 فروردین ماه سال گذشته تا 19 آبان ماه این سال منجر به 26 روز توقف خط و کاهش تولید به میزان 18985دستگاه شده است. |
26 |
از نمونه انحرافات در تامین قطعات شرکت ایران خودرو میتوان به خرید مخازن سی ان جی از شرکت آ. ص. ک. با قیمتی حدود 20 میلیارد تومان بیشتر از دیگر تامین کنندگان، قرارداد با شرکت ن. ص. پ. در خصوص اجاره 10 هزار دستگاه on time با سه میلیارد تومان هزینه از سال 1385 بدون نتیجه و راکد اشاره کرد. |
27 |
تامین قطعات از تولیدکنندگان انحصاری باعث شده است تا در صورت وجود نقیصه در قطعه به جهت جلوگیری از توقف خط تولید علیرغم بروز مشکلات کیفی، شرکت مجبور به استفاده از اینگونه قطعات در تکمیل محصولات شده و نهایتاً تعداد زیادی از مشتریان در شبکه خدمات پس از فروش در صف تعویض این قطعه معیوب قرار گیرند که بعضاً برخی از این قطعات در دوره گارانتی هم تامین می گردد. |
28 |
محصولات تولیدی ناقص موجود در کف پارکینگ عمدتاً ناشی از کسری یک یا دو قطعه هستند. |