وجود 100 هزار چاه غیرمجاز در کشور

علیرضا دائمی در گفت‌وگو با اقتصادنیوز روند برداشت آب‌های زیرزمینی در 35 سال گذشته را رو به رشد خواند و گفت: در سه دوره زمانی به منابع آبی کشور شوک وارد شد. آخرین شوک در سال 1384 به دنبال بحث حذف حق‌النظاره آب وارد شد.

وی افزود : در این دوره نظارت کاهش و برداشت‌ها افزایش یافت. در واقع از همین تاریخ خشکسالی دهه اخیر نیز شروع شد. اما پیش از آن در سال‌های 1356 تا 1359 ما شاهد بیشترین حفر چاه غیرمجاز در کشور بودیم.

دائمی با اشاره به اینکه در سال‌های 1361 تا 1365 همه چاه‌های غیرمجاز دارای پروانه شدند، ادامه داد: تصمیم‌گیری‌های مقطعی در این برهه، بیشترین فشار را به منابع آبی کشور وارد کرد.

در همین حال در سال 1382 نیز کاهش آب‌های سطحی اتفاق افتاده بود؛ در این دوره چون توسعه کشاورزی توقف پیدا نکرد، استفاده از آب‌های زیرزمینی به صورت بی‌رویه افزایش پیدا کرد.

اما حذف حق النظاره آب در سال 84 از سویی خشکسالی‌ها را تشدید کرد و از سویی دیگر به گفته معاون وزیر نیرو باعث شد کشاورزان بیش از گذشته به حفر چاه‌های غیرمجاز ترغیب شوند.

به گفته دائمی حتی در برخی موارد وقتی نماینده‌های وزارت نیرو برای اعمال قانون در خصوص چاه‌های غیرمجاز مراجعه می‌کردند، دادگاه‌ها به برائت فردی که این خطا را انجام داده است؛ حکم می‌دادند و می‌دهند.

وی ادامه داد: در واقع نظام قانونگذاری کشور به‌گونه‌ای بود و است که با وجود بیش از 100 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور، مجموعه وزارت نیرو، نیروی انتظامی و قوه قضائیه قادر به تعیین تکلیف آنها نیستند.

البته معاون وزیر نیرو معتقد است: چون معیشت کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی وابسته به این چاه‌هاست، این کار آسان هم نیست. جمعیت افزایش و کشور توسعه پیدا کرده، ولی رویه‌های قبلی کشاورزی جایگزین نشده است.

دائمی آسیب دیگر خشکسالی بزرگ را مربوط به میزان کم بارندگی در سال‌های 1387 تا1389 خواند و گفت: در این سال میزان بارندگی به 139 میلیمتر رسید. مقایسه این رقم با 250 میلیمتر متوسط بلندمدت، کاهش 55‌درصدی را نسبت به سال‌های قبل نشان می‌دهد.

وی افزود: درست در همین مدت میزان تولید محصولات کشاورزی به حداکثر رسید. خشکسالی شدید مذکور سه سال به طول انجامید. در همین سال‌ها بود که ما بدون تغییر در شیوه آبیاری یا الگوی کشت، به خودکفایی در برخی محصولات رسیدیم.

دائمی تاکید کرد: درست در دوره‌های خشکسالی، بیشترین فشار را به منابع آب زیرزمینی، رودخانه‌ها و تالاب‌ها وارد کردیم. در واقع خشکی دریاچه ارومیه و از بین رفتن برخی تالاب‌ها از همین دوره‌ها شروع شده است.

وی افزود: فقط در همین سه سال که خشکسالی شدید شد، ما سالانه 30 میلیارد مترمکعب بیشتر از منابع آبی استفاده کردیم. یعنی در این سه سال 100 میلیارد مترمکعب از منابع آبی بیش از توان اکولوژیکی استفاده شده است.